โครงการฟื้นฟูภาษาและวัฒนธรรมกระเหรี่ยงภาคตะวันตก - page 17

ทิวา คงนานดี และคณะ ๑๗
อดีต ในรู ปของสํานึกทางประวัติศาสตร (Historical Consciousness) ของกลุมชาติพันธุ รวมทั้งใชเหตุการณ
ทางประวัติศาสตร (Event History) เปนตัวสรางลักษณะเฉพาะของทองถิ่นขึ้นมา
โดนัลด มอร (DonaldMoore, ๑๙๙๓) ศึกษาป ญหาเรื่องการแยงชิงทรัพยากรธรรมชาติในบริเวณที่
ราบสูงภาคตะวันออกของซิมบั บเว เมื่อโครงการของรัฐต องการขยายพื้นที่อุทยานแหงชาติ จึงทําให เกิดการ
ปะทะกับชาวนาที่อยูในพื้นที่เดิม โดยผูเขียนนําแนวคิดนิเวศวิทยาการเมื อง (Political Ecology) มาประยุกต
ตีความใหม รวมกับการใช แนวคิดการตีความวัฒนธรรม และยั งดูการให ความหมายกับประวัติ ศาสตรของคน
กลุมตางๆ ดวย ในจุดนี้ มอรเห็นวาการมองแตโครงสรางทางสังคมมากเกินไป ทําใหมองไมเห็ นวิ ธีในการต อสู
ในการอางอิ งการใชทรัพยากรของตัวละครต างๆ และมิติทางวั ฒนธรรมในบริบทของการเมืองในท องถิ่น
ผูเขี ยนจึงนําแนวคิดเรื่องการตีความทางวัฒนธรรม เขามาใช ในการศึกษาด วย ผูเขียนเห็นวาความขัดแยงเหนื อ
ที่ดินหรือทรั พยากรธรรมชาติ แยกไมออกจากการตอสู เพื่อใหความหมายทางวัฒนธรรมคนกลุมตางๆมี การให
ความตอพื้ นที่เดียวกันที่ตางกั นออกไป
มอรชี้ใหเห็นวามีการตอสู ใหความหมายพื้นที่ จากตัวละครตางๆ ถึงแมว ารั ฐเองพยายามแกไขป ญหา
ที่ดินโดยการออกโฉนด กํ าหนดแผนที่ อาณาเขตอยางเปนทางการ แตผูนําทองถิ่นอางสิ ทธิการไดรั บมรดกตก
ทอดกันมาจากบรรพบุรุษที่เรียกวา Rule the Land การกําหนดเขตแดนตองทําตามประเพณี ดานอุทยานก็
เนนการอนุรั กษทรัพยากรไมใหถูกทําลาย แตคนในท องถิ่นกลับเห็นวาทรัพยากรธรรมชาติ ควรนํามาใช ไมใหถูก
ทําลาย ดวยความเชื่อวาทุกสิ่ งเปนประโยชน (things utilized) และทุ กสิ่งสร างสรรค (things created) มีการ
อางอิงถอยคํ าของคนเฒาคนแกในการโตเถียงกั นทรัพยากรธรรมชาติ สําหรับคนทองถิ่นจึงเชื่อมโยงกับจักรวาล
วิทยาและสํ านวนทางศาสนา หรือในฝายชาวบานเองก็ มีความแตกตางหลากหลายในความคิ ด ความแตกตาง
ในความคิดการตอตานการขยายพื้นที่อุทยานของเพศชายกับเพศหญิง สําหรั บผูหญิงการประกาศพื้นที่อุทยาน
ทําใหขาดรายไดจากการหาฟนและการนําตนกกมาทํางานหัตกรรม แต สําหรับผู ชาย ตองการที่จะสร างรั้งกั้น
กันวัวหนีออกไป แตฝ ายหญิงเห็นวาเปนการป ดโอกาสในการออกไปเก็บฟ นและเพาะปลูกในพื้นที่ดิ นแปลง
เล็กๆ แตทั้งสองฝายก็เห็ นรวมกันในการตอตานการอุทยาน
นอกจากนี้การตีความทางวั ฒนธรรมยังเปดมุมมองตอการใหความหมายใหม ของผูคนที่ส งผลตออัต
ลักษณความเปนชาติพั นธุที่อยูทามกลางการเปลี่ยนแปลง ในงานศึกษาของ ทวิช จตุวรพิทักษ (๒๕๓๘) มองวา
การปรับตัวทางวัฒนธรรมของชุมชนชาวเขายากจนที่กําลั งอยูในสถานะเปนคนชายขอบ หรือ “ภาวะตกขอบ
ทางสังคม (Marginalization)” ซึ่งพวกเขาเป นทั้งคนชายขอบของประเทศไทยแลวยังเปนชายขอบของการ
พัฒนาดวย การศึกษาได เจาะลึกพลังของพิธีกรรมของชาวลีซอที่ใชในการกํ าหนดและตีความสถานการณหรื อ
ปญหาเพื่อสืบทอดความเปนชาติพันธุในบริบทที่ชุมชนไรอํ านาจในการจัดการทรั พยากร และในระดับป จเจก
บุคคลก็ สูญเสียศักดิ์ศรีความเป นคน โดยที่ใช แนวคิดที่ มี ลักษณะเคลื่อนไหว ๓ ประการคือ แนวคิดวาดวย
อํานาจ แนวคิ ดวาดวยความเป นชาติพั นธุ และแนวคิดวาดวยการปรั บเปลี่ยนอํานาจของพิธี กรรม ในการ
วิเคราะหชุมชน ครัวเรือนและปจเจกบุคคล ดั งกลาวจึงไดสาระสําคัญเปนประเด็นหลั กๆ คือ การปรับเปลี่ ยน