๑๒
(๑) การประดิ
ษฐ
คิ
ดค
น ซึ่
งรวมทั้
งการสร
างเทคนิ
ควิ
ทยาใหม
ๆ และการคิ
ดสร
างธรรมเนี
ยมประเพณี
หรื
อระบบความเชื่
อใหม
ๆ ด
วยเทคนิ
ควิ
ทยาหรื
อธรรมเนี
ยมประเพณี
รวมทั้
งความเชื่
อใหม
ๆ เมื่
อได
มี
การ
ยอมรั
บและนํ
าไปใช
อย
างแพร
หลายในสั
งคม
(๒) วั
ฒนธรรมอาจเปลี่
ยนแปลงไปด
วยการขอยื
มหรื
อลอกเลี
ยนแบบกั
นนั้
นปรากฏว
ามี
อยู
เสมอมาใน
สั
งคมมนุ
ษย
ต
าง ๆ ที่
มี
การติ
ดต
อสั
มพั
นธ
กั
บสั
งคมอื่
นการติ
ดต
อทางวั
ฒนธรรมอาจเกิ
ดขึ้
นได
ทั้
งทางตรงและ
ทางอ
อม การติ
ดต
อโดยทางตรงก็
คื
อ การที่
คนต
างวั
ฒนธรรมกั
นได
มี
โอกาสพบปะสั
งสรรค
และแลกเปลี่
ยน
ความคิ
ด ค
านิ
ยมและพฤติ
กรรมต
อกั
น ซึ่
งอาจจะเป
นไปได
หลายรู
ปแบบ อาทิ
ทู
ตการเมื
อง การค
า การศึ
กษาใน
ต
างประเทศ รวมทั้
งการเผยแพร
ศาสนาของคณะธรรมทู
ตต
าง ๆ และการอพยพเข
ามาทํ
ามาหากิ
นของคนต
าง
สั
งคม และวั
ฒนธรรม เป
นต
น การที่
คนต
างวั
ฒนธรรมกั
นมี
โอกาสได
เห็
นแบบอย
างของวั
ฒนธรรมอื่
นที่
แตกต
าง
ไปจากวั
ฒนธรรมของตนในเวลานานพอสมควร อาจจะเป
นสาเหตุ
ให
มี
การเปลี่
ยนแปลงในวั
ฒนธรรมใด
วั
ฒนธรรมหนึ่
ง หรื
อในบางส
วนของวั
ฒนธรรมทั้
งสองก็
ได
นอกจากการติ
ดต
อโดยตรงแล
ว วั
ฒนธรรมยั
งอาจ
ติ
ดต
อกั
นได
โดยผ
านสื่
อต
าง ๆ ที่
มิ
ใช
ตั
วบุ
คคลได
อี
ก ก็
คื
อสื่
อมวลชน ซึ่
งรวมทั้
งหนั
งสื
อพิ
มพ
วิ
ทยุ
โทรทั
ศน
และ
ภาพยนตร
เป
นต
น
๓) ป
จจั
ยที่
ทํ
าให
เกิ
ดการเปลี่
ยนแปลงวั
ฒนธรรม
การเปลี่
ยนแปลงทางวั
ฒนธรรมอาจเกิ
ดขึ้
นได
จากป
จจั
ยหลายประการ ดั
งนี้
(นิ
ยพรรณ วรรณศิ
ริ
.
๒๕๔๐ : ๒๗๔-๒๗๗)
(๑) ขบวนการทางจิ
ตวิ
ทยา การรั
บรู
(Perceiving) แบ
งได
เป
น ๒ ระดั
บ คื
อ การรั
บรู
โดยไม
รู
ตั
ว
ได
แก
การที่
คนเรารั
บความรู
สึ
กที่
คล
ายกั
น และแสดงพฤติ
กรรมที่
ใกล
เคี
ยงกั
นโดยไม
รู
ตั
ว การแสดงออกบน
ใบหน
าที่
แสดงถึ
งความสนใจ ความโกรธ เกลี
ยด ฯลฯ ถ
าเข
าใจสั
งคมและวิ
ถี
ชี
วิ
ตของคนในสั
งคม ก็
จะเข
าใจถึ
ง
การเปลี่
ยนแปลงค
านิ
ยมพื้
นฐานได
โดยอั
ตโนมั
ติ
การเปลี่
ยนแปลงนี้
มี
สาเหตุ
มาจากภายนอก เป
นการ
เปลี่
ยนแปลงที่
เป
นรู
ปธรรมและเป
นปฏิ
สั
มพั
นธ
ทางสั
งคม อี
กประเภทหนึ่
งคื
อ การรั
บรู
กึ่
งรู
ตั
ว ได
แก
การรั
บรู
ใน
สิ่
งต
าง ๆ รอบตั
วมนุ
ษย
โดยรู
ตั
วว
าอะไรเป
นอะไรแต
ก็
ไม
แสดงออกเป
ดเผยถึ
งการรั
บรู
นั้
น ทั้
งนี้
เป
นเพราะไม
ใส
ใจเท
าใดนั
ก มี
ผลทํ
าให
เกิ
ดข
อมู
ลเพื่
อปรั
บเปลี่
ยนในพฤติ
กรรมต
าง ๆ ได
(๒) ประสบการณ
ที่
ผ
านมานานจนลื
มไปแล
ว บางครั้
งที่
เราได
ผ
านประสบการณ
อย
างใดอย
างหนึ่
ง
มานานแล
วจนลื
มนึ
กถึ
ง แต
จะมี
ผลต
อพฤติ
กรรมของเรา เมื่
อถึ
งเวลาหนึ่
งก็
อาจแสดงออกมาโดยคิ
ดว
ามั
นคื
อ
พฤติ
กรรมที่
เพิ่
งเกิ
ดขึ้
นที่
แท
จริ
งแล
วเป
นพฤติ
กรรมที่
รั
บมาจากสถานการณ
ในอดี
ต ในบางครั้
งเราก็
ลอกเลี
ยน
รู
ปแบบพฤติ
กรรมทางสั
งคมมาเป
นของตนและมั
กจะลื
มไปว
าเป
นส
วนที่
รั
บผู
อื่
นมา ประสบการณ
ในอดี
ตที่
คิ
ดว
า
ลื
มเหล
านี้
อาจจะถู
กนํ
าไปเป
นแบบอย
างของพฤติ
กรรมใหม
ๆ และการเปลี่
ยนแปลงวิ
ถี
การดํ
าเนิ
นชี
วิ
ตในสั
งคม
และวั
ฒนธรรมโดยได
มี
การนํ
ามาดั
ดแปลงให
เข
ากั
บยุ
คสมั
ยเพื่
อความเหมาะสมในแต
ละสถานการณ
และ
สภาพแวดล
อมทํ
าให
เกิ
ดมี
พฤติ
กรรมปรั
บปรุ
งมาใช
ในสั
งคมหลากหลายมากขึ้
น