st127 - page 29

๒๐
๑. แนวทางการจัดการอนุรั กษในพื้นที่ คือการอนุรักษที่ใหประชาชนในพื้นที่มีส วนรวม หรือดํ าเนินการ
อย างมีอิสระ ภายใตกรอบแนวคิดที่ว า วั ฒนธรรมเปนวิ ถีชีวิ ต จึงมีความเกี่ยวของกับคนทุกคนตลอดเวลา
เพราะการดํารงชี วิ ตประจําวันของคนล วนแล วแตมี ความสัมพั นธ เกี่ยวข องกับวัฒนธรรม คนจึงเปนทั้ งผู
สรางสรรค พัฒนาและปรับปรุงเปลี่ยนแปลงวั ฒนธรรมทั้งทางตรงและทางออม ทั้งนี้เพื่อใหวั ฒนธรรมมีการ
เปลี่ยนแปลงอยางเหมาะสมตามยุคสมัยที่เปลี่ ยนไปและสอดคลองกับความตองการของสังคมนั้นๆ นั่ นเอง เมื่อ
วัฒนธรรมมีความเกี่ยวของกั บวิถีชีวิตของคนอยู ตลอดเวลา และคนเปนทั้งผูสรางและผูใชวั ฒนธรรม ดังนั้นการ
ดําเนินงานวัฒนธรรมจึงจําเป นตองใหคนในพื้นที่ซึ่งเปนเจาของวั ฒนธรรมนั้นๆ มีสวนรวมในการดําเนินงานให
มากที่สุด เนื่องจากผูที่เปนเจ าของ ยอมจะมีความรูความเข าใจ และเห็นความสําคั ญของวัฒนธรรมมากกว าคน
ที่ไมใชเจาของวั ฒนธรรม ซึ่งหลักการดําเนินงานวัฒนธรรมโดยใหประชาชนมีส วนรวมหรือการใหประชาชนผู
เปนเจาของวั ฒนธรรมดําเนินงานวัฒนธรรมของตนนั้ น จะตองใหประชาชนมีสิทธิและเสรีภาพ ในการรวมตัวกัน
เป นกลุมองคกร เพื่ ออนุรักษ หรื อฟนฟูจารีตประเพณี ภูมิป ญญาทองถิ่น และศิ ลปวัฒนธรรมอันดี งามของ
ทองถิ่นนั้นๆ โดยเนนใหประชาชนและท องถิ่นเปนผูดํ าเนินงานวัฒนธรรมของตนเองในลักษณะของ “การ
ดําเนินงานวัฒนธรรมของประชาชน โดยประชาชน เพื่อประชาชน” โดยรัฐมีหน าที่เพียงผูใหการสงเสริ ม
สนับสนุนเทานั้น
อนึ่ง การมีส วนรวมของประชาชน (People Participation) ถือเปนหั วใจของการดําเนินงานดาน
วัฒนธรรม เนื่ องจากวัฒนธรรมเปนวิ ถีชีวิ ตของประชาชนในสังคม ซึ่ งมีความหลากหลายในตัวของมันเอง
จําเปนที่จะต องให ประชาชนที่เป นเจ าของวัฒนธรรมมี สวนรวมในการดําเนินงานวัฒนธรรม จึ งจะเกิดผลถึง
ความยั่งยืนในการอนุรักษ รักษา และดํารงไว ซึ่งวั ฒนธรรมที่ดี งามของชาติ การมีส วนรวมของประชาชนเปน
แนวทางรัฐศาสตรในเรื่องของการปกครองตนเอง คือต องการใหประชาชนไดเขาไปตัดสินใจในเรื่องตางๆ ของ
ชุมชนดวยตนเองซึ่งสามารถนํามาใชเป นแนวทางในการพัฒนาทุ ก ๆ แขนง โดย โคเฮน และอัฟฮอฟ (Cohen
& Uphoff) ไดกลาวถึงการมีสวนรวมวา การมีสวนรวมโดยทั่ วไป หมายถึง การมีสวนรวมในขั้นตอนการ
ตัดสิ นใจ (DecisionMaking) แตก็ ไมไดหมายความวาจะเนนการตั ดสินใจเพียงอยางเดี ยว ยังใช การตัดสินใจ
ควบคูไปกับขั้นตอนการปฏิบัติการ (Implementation) ดวย เชน ในการจัดองคกรการกํ าหนดกิจกรรรมพัฒนา
เปนตน การตัดสิ นใจยังมีความเกี่ยวของกั บประชาชนในเรื่องของผลประโยชน และการประเมิ นผลในกิจกรรม
พัฒนาดวย ซึ่งจะเห็นวาการตัดสิ นใจนั้นเกี่ยวข องโดยตรงกับการปฏิ บัติการ และเกี่ยวของกับผลประโยชนและ
การประเมินผล โดยที่ผลประโยชนนั้นเปนผลมาจากการปฏิบั ติ และผลประโยชนก็จะเปนตัวกําหนดให มีการ
ประเมินผล ซึ่ งตางก็ ได รับผลมาจากขั้ นตอนการตัดสินใจนั่ นเอง นอกจากนี้ก็ จะมีผลสะทอนกลั บจากการ
ประเมินผลและปฏิบัติการกลับไปสูการตัดสินใจอีกดวย (สํานักบริ หารเครือขายทางวัฒนธรรม. ๒๕๔๗ : ๑๕)
การเขาไปมีสวนรวมของประชาชนในการดําเนินงานวัฒนธรรมนั้น เปนขั้ นตอนที่มีความสํ าคัญมาก
คณะกรรมการวัฒนธรรมแหงชาติ (๒๕๔๔ : ๗) ไดอธิบายถึงขั้นตอนของการมีสวนร วมของประชาชนใน