st126 - page 14

๖
๗. มี ความจงรักภั กดีต่อสถาบัน หมายถึ งผู้ นาท้องถิ่ นต้องมี ความพึงพอใจต่องาน ต่ อสถาบัน ต่ อ
หน้าที่และความรับผิดชอบ และต่อฐานะบทบาทของตน กล่ าวคือเชื่ อมั่นและศรัทธาในการเป็นผู้นาของตน
๘. มีความเป็นผู้นา หมายถึงลักษณะที่ผู้นาใช้อิทธิพลและศิ ลปะในการจูงใจให้ผู้ อื่นร่วมมือปฏิบัติ งาน
เพื่อวัตถุประสงค์อย่างใดอย่างหนึ่ ง มีความสามารถในการตัดสินใจและตื่นตัวอยู่เสมอ
จากการทบทวนวรรณกรรมเกี่ยวกั บผู้นาท้ องถิ่นอาจจะจาแนกประเภทของผู้นาโดยทั่วๆ ไปหลาย
ประเภทแตกต่างกั นไป แต่สาหรับชุ มชนหรื อหมู่บ้านหนึ่ งๆ นั้นพอจะจาแนกลักษณะโครงสร้ างของผู้นา
ออกเป็น๒ ประเภทใหญ่ๆ ดังต่อไปนี้
๑. โครงสร้างแบบทางการ (formal leadership structure) กล่าวโดยทั่ วไปลักษณะของตาแหน่ง
ของผู้นาซึ่ งมีอยู่ในชุมชนหรื อหมู่บ้านแบ่งออกเป็น๒ ประเภท ได้ แก่ (๑)ตาแหน่งผู้ใหญ่บ้าน กานัน แพทย์
ประจาตาบล (๒) คณะกรรมการต่างๆ ขององค์กรที่ อยู่ในชุมชนเป็นต้ นว่ ากลุ่มเกษตรการ คณะกรรมการ
พัฒนาหมู่ บ้านและคณะกรรมการสภาตาบล ตลอดจนข้ าราชการประเภทต่างๆ ร่วมทั้ งพั ฒนาการ เป็นต้ น
ผู้นาประเภทนี้มี หน้าที่ของทางราชการค้าจุนอยู่ และประชาชนก็ตระหนักดีในฐานะที่เป็นผู้ นา ตาแหน่งเหล่ านี้
เป็นไปโดยการเลือกตั้งหรือแต่งตั้ งและประกาศเป็นทางการให้ทราบ ถ้าหากว่าบุ คคลใดมีคุ ณสมบัติ ครบถ้วน
ตามที่ต้ องการอาจจะได้รับเลือกให้ดารงตาแหน่งหลายๆ ตาแหน่งในเวลาเดียวกัน ดังนั้น ตาแหน่ ง ฐานะ และ
หน้าที่ความรั บผิดชอบของผู้ นาแบบทางการจึงเป็นที่ทราบกันทั่วไปในชุมชนหรื อหมู่บ้าน
๒. โครงสร้างผู้ นาแบบไม่เป็นทางการ (Informal Leadership Stucture) ผู้นาชนิดนี้ เกิดจากการ
คัดสรรของชาวบ้ านอย่างไม่เป็นทางการมาเป็นเวลานาน ลักษณะของกลุ่ มในชุมชนหรือหมู่บ้านก็ เป็นแบบ
ปฐมภูมิ (Primary group) จึงเพิ่มความใกล้ชิดสนิ ทสนมซึ่งกันและกัน มีการติดต่อสั มพันธ์ แบบตั วต่อตัวใน
ระหว่างชาวบ้านด้วยกันเอง และผลที่ ตามมาก็คือได้มี การพัฒนาของกลุ่มแบบไม่เป็ นทางการเกิดขึ้น แต่ ละ
กลุ่มเหล่านี้ จะมีศู นย์ กลางอยู่ที่ บุคคลใดบุคคลหนึ่ง ผู้ ซึ่งได้กลายเป็นผู้ นาแบบไม่ เป็นทางการชุมชนหรื อ
หมู่บ้านนั้นๆ ซึ่งได้แก่ ผู้เฒ่าผู้ แก่หรือสมาชิกอาวุโสของครอบครั วขยาย อดีตพระภิกษุ สามเณร ชาวนาที่
มีฐานะมั่ งคั่ง สมาชิกที่มีชื่อเสี ยงของกลุ่มต่างๆ และผู้ ที่มีความรู้ความสามารถพิเศษจนได้ รับการยกย่ องว่ามี
ความเชี่ยวชาญในอาชีพที่ตนทาอยู่ อาทิ เช่น หมอแผนโบราณ ผู้นาแบบไม่เป็ นทางการเหล่านี้ มีอิ ทธิพลต่อ
ชาวบ้านมาก ชาวบ้านจะให้ ความเคารพยกย่องและให้ความเชื่ อถือ ทั้ งนี้เนื่ องมาจากว่าวิ ธีการที่ เขาใช้กับ
ชาวบ้านเป็นแบบกัน เอง อาศัยความเห็นอกเห็นใจซึ่ งกันและกัน เมื่อมีเรื่ องเดือดร้อนก็จะเล่ าสู่กันฟ๎ งเพื่อจะ
ได้ช่วยกันหาทางแก้ไข ผู้นาแบบไม่เป็นทางการนี้จะมีประสิทธิ ผลในการช่วยเชื่อมโยงหรื อเป็นตัวประสานกั บ
ผู้นาแบบทางการได้ เป็นอย่ างดี โดยผู้นาไม่เป็ นทางการจะเป็นผู้ถ่ายทอดความเดื อดร้องของชาวบ้านให้ผู้นา
แบบทางการทราบ เพื่อช่วยหาทางแก้ไขต่อไป
๒.๑.๒แนวคิดและทฤษฎีการมีส่วนร่วม
ความหมายและความสาคัญของการมี ส่วนร่วม
แนวคิดการมีส่วนร่วมในป๎จจุบันได้ รับการยอมรั บและใช้เป็ นแนวทางปฏิบัติ ในงานพัฒนาการมีส่วน
ร่วมนั้นไม่ได้ขึ้นอยู่ กับการริเริ่ มหรือการวางแผนโดยรัฐแต่ความสาเร็จที่แท้จริ งนั้นเกิดจากการที่ประชาชนใน
ชุมชนได้ เข้ ามามีส่วนร่วมในกระบวนการพั ฒนาอย่างเป็นอิสระที่เน้ นการทางานในรูปของกลุ่มหรือองค์กร
ชุ มชนที่มี วั ตถุ ประสงค์อย่ างชั ดเจนเกิดเป็นพลั งกลุ่ มซึ่ งเป็ นป๎ จจั ยสาคั ญที่ทาให้ งานพั ฒนาต่ างๆบรรลุ
ความสาเร็จตามความมุ่งหมายดังนั้นการมี ส่วนร่วมจึงเป็นการรั บฟ๎งความคิดเห็นและการเปิ ดโอกาสให้มี ส่วน