ทิ
วา คงนานดี
และคณะ ๕
จํ
านวนประชากรกะเหรี่
ยงประมาณ 3.7 ล
านคน ส
วนในประเทศไทยมี
ประชากรกะเหรี่
ยงประมาณ 5 แสนคน
ชาวกะเหรี่
ยงในประเทศไทยแบ
งออกเป
นกะเหรี่
ยงที่
อาศั
ยอยู
ในประเทศไทยเป
น เวลาช
านานมาแล
ว และ
บางส
วนได
ผสมกลมกลื
นกั
บคนไทยทั่
วไป ส
วนใหญ
เป
นกลุ
มกะเหรี่
ยงโปว
หรื
อโผล
ง (Pwo/Phlong) กั
บกลุ
ม
กะเหรี่
ยงสะกอหรื
อปากะญอ (Sgaw/Paganyaw)
ชื่
อและความหมายของกะเหรี่
ยง หรื
อ “ปกาเกอะญอ” โดยคํ
านี้
มี
ความหมายคื
อ ปกา แปลว
า เรา,
พวกเรา ส
วนคํ
าว
า เกอะญอ แปลว
า คน, มนุ
ษย
หรื
อ เรี
ยบง
าย สมาถะ ดั
งนั้
นเมื่
อแปลโดยรวมจะมี
ความหมายว
า เราเป
นคน เป
นมนุ
ษย
เป
นคนที่
เรี
ยบง
ายและสมาถะ ซึ่
งมี
หลายคนมองว
า คนปกาเกอะญอเป
น
คนรั
กสงบ และเป
น “ปราชญ
แห
งขุ
นเขา” (วุ
ฒิ
และคณะ 2545: 4) นอกจากนี้
ชาวปกาเกอะญอยั
งขึ้
นชื่
อ
“ความเป
นคนรั
กป
า” และ “ชอบอาศั
ยอยู
กั
บธรรมชาติ
” ทํ
าให
วิ
ถี
ชี
วิ
ตหรื
อวั
ฒนธรรมของปกาเกอะญอมี
ความสั
มพั
นธ
กั
บป
าและธรรมชาติ
ตลอดจนมี
พิ
ธี
กรรมที่
แฝงเรื่
องของจารี
ตในการใช
ชี
วิ
ตร
วมกั
นกั
บธรรมชาติ
ของพวกเขา ดั
งที่
ผู
ให
ข
อมู
ลท
านหนึ่
งพู
ดว
า “ชาวปกาเกอะญอถื
อว
า การที่
จะทํ
าอะไรก็
ต
องเคารพธรรมชาติ
ก
อนทํ
าอะไรก็
ตาม เช
น การทํ
าไร
ก็
ต
องทํ
าพิ
ธี
ก
อนและต
องมี
ผู
อาวุ
โสไปขออนุ
ญาตเจ
าป
าเจ
าเขา โดยมี
พิ
ธี
เลี้
ยง
ผี
กั
นก
อนที่
จะเริ่
มทํ
าการปลู
ก ซึ่
งแสดงให
เห็
นว
า ความเชื่
อในสมั
ยก
อนนั้
นละเอี
ยดอ
อนและ ‘นั
บถื
อธรรมชาติ
’
มาก”
ดั
งนั้
น โครงการวิ
จั
ยในการฟ
นฟู
ภาษาและวั
ฒนธรรมกะเหรี่
ยงภาคตะวั
นตกในครั้
งนี้
ต
องการนํ
าเสนอ
มุ
มมองทางด
านอั
ตลั
กษณ
ทางชาติ
พั
นธุ
(ethnic identities) เป
นสํ
าคั
ญ เนื่
องจากในป
จจุ
บั
นอั
ตลั
กษณ
ทางชาติ
พั
นธุ
ไม
ได
มองในลั
กษณะที่
ผู
กติ
ดอยู
กั
บพื้
นที่
แบบตายตั
ว แต
ทว
า อั
ตลั
กษณ
ทางชาติ
พั
นธุ
สามารถมองใน
ลั
กษณะที่
เป
น “ยุ
ทธวิ
ธี
” ในการนํ
าเสนอตั
วเองของกลุ
มชนต
างๆ ที่
เลื่
อนไหลไปตามเงื่
อนไข สภาวการณ
และ
ผลประโยชน
ที่
เปลี่
ยนแปลงไปอย
างต
อเนื่
องการศึ
กษาเรื่
องอั
ตลั
กษณ
ทางชาติ
พั
นธุ
ในป
จจุ
บั
นจึ
งมี
แนวโน
มที่
จะ
ศึ
กษาถึ
งการนํ
าเสนออั
ตลั
กษณ
ของกลุ
มชาติ
พั
นธุ
ท
ามกลางความสั
มพั
นธ
เชิ
งอํ
านาจที่
เปลี่
ยนแปลงไปอย
าง
ต
อเนื่
อง และการศึ
กษาอั
ตลั
กษณ
ทางชาติ
พั
นธุ
หรื
อความเป
นกลุ
มสั
มพั
นธ
เชื่
อมโยงกั
บการเป
ดพื้
นที่
ทางสั
งคม
ให
กั
บกลุ
มชาติ
พั
นธุ
(ยศ สั
นตสมบั
ติ
, ๒๕๕๑: ๑๓)
แนวคิ
ดที่
สามารถนํ
าเอามาใช
ในการอธิ
บายเรื่
องการนํ
าเสนอตั
วตนทางชาติ
พั
นธุ
ผ
านการฟ
นฟู
ภาษา
และวั
ฒนธรรมกะเหรี่
ยงสามารถทํ
าความเข
าใจผ
านแนวคิ
ดเรื่
อง “การสร
างพื้
นที่
ทางสั
งคม” (placemaking)
ที่
ต
องการมองว
าท
ามกลางการเปลี่
ยนแปลงของชุ
มชน กลุ
มชาติ
พั
นธุ
กะเหรี่
ยงในชุ
มชนมี
วิ
ธี
การอย
างไรในการ
ทํ
าความเข
าใจ นํ
าเสนอและสร
างความเป
นชุ
มชนในรู
ปแบบใหม
ๆ เช
น ชุ
มชนชาวกะเหรี่
ยงในเขตเมื
อง และใน
ชุ
มชนบนพื้
นที่
สู
งตามพื้
นที่
ต
างๆ อาทิ
เชี
ยงใหม
ตาก และกาญจนบุ
รี
เป
นต
น กลุ
มชาติ
พั
นธุ
กะเหรี่
ยงได
สร
าง
และนํ
าเสนออั
ตลั
กษณ
ทางชาติ
พั
นธุ
ในกลุ
มชาวกะเหรี่
ยงของตนเองอย
างไร?
งานศึ
กษาที่
แสดงให
เห็
นการปรั
บตั
วของกลุ
มชาติ
พั
นธุ
เช
นงานของทวิ
ช จตุ
วรพิ
ทั
กษ
(๒๕๓๘)
กล
าวถึ
ง การสื
บทอดความเป
นชาติ
พั
นธุ
ที่
แสดงออกในบริ
บทของพิ
ธี
กรรมนั้
นสะท
อนถึ
งพลั
งของพิ
ธี
กรรมใน
ฐานะการปรั
บตั
วทางวั
ฒนธรรมในสถานการณ
ที่
ชุ
มชนไร
อํ
านาจในการจั
ดการทรั
พยากร และขณะเดี
ยวกั
น
