nt138 - page 15

6
ทุนทางวัฒนธรรมที่ แฝงฝังในกาย ได้แก่ นิจภาพหรื อระบบโน้มเอียงต่างๆ ที่ได้รั บการ
ปลูกฝั งเข้าไปในตัวปั จเจกผ่านกระบวนการหล่อหลอมทางสังคม แล้วประกอบสร้างเป็ นโครงสร้ าง
การรับรู้และประเมินคุณค่า ซึ่ งเอื้ อให้ปั จเจกมีศักยภาพที่จะครอบครองหรือบริ โภคทรั พย์สิ นเหล่านี้
กระทําผ่านการเข้าใจความหมายหรื อรหัสเท่านั้ น ทุ นในลักษณะของระบบโน้มเอียงนี้ ต้องได้รับ
การสั่งสมตั้ งแต่ในวัยเด็ก โดยอาศัยการลงทุ นทั้งเวลาและเงินของบิ ดามารดา สมาชิกในครอบครัว
และผู้ ที่ มีอาชี พให้การอบรมสั่ งสอนในการปลูกฝั งสิ่งเหล่านี้ ให้แฝงฝังเข้าไปในตัวบุคคลอย่างลึกซึ้ ง
จนมองไม่เห็ นและหลอมรวมเป็ นคุณสมบัติประจําตัวที่มักจะถูกมองว่าเป็ นสิ่ งที่ “ธรรมชาติ” หรื อ
“พระเจ้า” ให้มา ในอีกแง่ หนึ่ ง ทุนชนิดนี้ จึงมีบทบาทเป็ นทุนทางสัญลักษณ์ด้วย เนื่ องจากต้องอาศัย
ความชอบธรรมในการสร้างมูลค่า และเงื่อนไขทางสั งคมของการได้รับหรื อการสื บทอดก็จะต้องมี
ลักษณะซ่ อนเร้น หรื อไม่อาจมองเห็ นได้เท่านั้ น ทุนทางวัฒนธรรมรู ปแบบนี้ มีความเกี่ยวโยงกับทุน
ทางเศรษฐกิ จด้วย เนื่องจาก “เวลา” เป็ นปั จจัยสําคัญของการสั่งสมทุนทางวัฒนธรรม และผู ้ ที่จะมี
เวลาว่างให้กับการเสริ มสร้างทุนชนิดนี้ ได้ ก็ มักจะเป็ นกลุ่มคนที่ไม่ต้องเสี ยเวลาไปกับการสร้างทุน
ทางเศรษฐกิ จ
ทุนทางวัฒนธรรมรู ปแบบที่สองปรากฏในรูปแบบของทรัพย์สิ นทางวัฒนธรรม (biens
culturels) ที่สามารถครอบครองและสั่งสม เช่น ภาพวาด หนังสือ เครื่ องดนตรี ฯลฯ โดยทุนใน
รูปแบบนี้ ส่ วนใหญ่จะปรากฏมู ลค่าได้ต้องอาศัยความสัมพันธ์กับทุนในแบบแฝงฝั งในกายด้วย
ส่ วนทุนในรู ปแบบที่สามคือการรับรองจากสถาบันที่ได้รั บการยอมรับจากสมาชิ กใน
วงการเดียวกัน เช่น ใบรั บรองคุณวุฒิ การศึกษา เป็ นต้น ซึ่ งเป็ นหนทางหนึ่ งในการลบล้างข้อจํากัด
ของทุนทางวัฒนธรรมซึ่ งเกี่ยวโยงกับร่างกายของผู ้ ครอบครอง และช่ วยเพิ่มพูนมูลค่าของทุนทาง
สัญลักษณ์ได้ด้วยอาศัยการรั บรองจาก “ทางการ” ทุนประเภทนี้ ทําให้การลงทุนทางการศึกษาของ
บุคคลมีมูลค่าอย่างเป็ นรู ปธรรม และสามารถสร้างทุนในทางเศรษฐกิ จได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งใน
กรณีของคุณวุ ฒิทางการศึกษาซึ่ งมีมูลค่าเมื่ออยู ่ในตลาดแรงงาน
บูร์ ดิเยออธิ บายด้วยมโนทัศน์ว่าด้วย “สนาม” (champ หรื อ field) โดยต้องการสะท้อน
ภาพของสนามในการแข่งขันเกมกี ฬาซึ่ งจะต้องมีการเดิมพันในการแข่งขัน ในแง่นี้ เดิมพันในสนาม
ของวัฒนธรรมก็คื อทุนทางวัฒนธรรม ทุนทางวัฒนธรรมในแต่ละสนามจะมีความแตกต่างกันไป
ตามลักษณะเฉพาะของแต่ละสนาม อันเป็ นผลมาจาก “นิจภาพ” (habitus) ซึ่ งประกอบขึ้ นจาก
โครงสร้างการรับรู ้และประเมินคุณค่าที่สนามแห่ งนั้ นปลูกฝังเอาไว้นั่นเอง อย่างไรก็ตาม การ
แข่งขันในสนามที่มีทุนทางวัฒนธรรมเป็ นเดิ มพันนั้ นต้องดําเนิ นไปอย่างแนบเนียน ซึ่ งต้องอาศัย
กระบวนการต่ างๆ ค่อยๆ เสริ มสร้างขึ้ นมา ทั้ งนี้ เพื่อให้สามารถสั่งสมทุนดังกล่าวได้ไปอย่างไม่มีที่
สิ้ นสุดโดยปราศจากเสี ยงคัดค้าน ยุทธวิธีหนึ่ งที่ผู ้ กระทําการหรื อกลุ่มสังคมใช้ในการธํารงรักษาและ
เพิ่มพูนทุ นทางวัฒนธรรมจึงได้แก่ การปฏิ เสธกลเกลื่อนมิ ติทางเศรษฐกิ จหรือทางอํานาจ และ