nt138 - page 14

5
และผู้ ประกอบการอิสระ กลายเป็ นกลุ่มคนที่ครอบครองทรัพยากรในการผลิ ตมากที่สุ ด และอาศัย
ระบบทุนนิ ยมนี้ เองในการเอารั ดเอาเปรี ยบชนชั้ นกรรมาชีพ ในหนังสื อชื่ อ Das Kapital ( 3
vol.,1867-1894) ซึ่ งเสนอบทวิ เคราะห์กลไกของเศรษฐกิจแบบทุนนิ ยมโดยละเอี ยดนั้ น มาร์กซ์ได้
กล่าวถึงทุนว่ ามีสองประเภทคือ ทุนคงที่และทุนแปรผัน ทุนคงที่ ( constant capital ) ได้แก่ ปั จจัย
การผลิตที่ไม่ใช่คน คื อ โรงงานและเครื่ องจักร มูลค่าของทุ นประเภทนี้ จะไม่เปลี่ยนแปลง กล่าวคือ
มูลค่าที่ใช้ไปในกระบวนการผลิตจะถูกถ่ายโอนไปสู่ สิ นค้า ดังนั้ น เจ้าของทุนลงทุนไปเท่าใด มูล
ค่าที่ได้กลับมาจากสินค้าที่ผลิ ตก็จะมีค่าเท่ ากัน ส่ วนทุนแปรผัน (variable capital) ได้แก่ ค่าจ้าง
แรงงาน มูลค่าที่ได้กลับมาจากการลงทุนประเภทนี้ มีการเปลี่ ยนแปลงคือ เกิดมู ลค่าส่ วนเกิน
(surplus value) ของสิ นค้า เนื่ องจากเจ้าของทุนเอาเปรี ยบใช้แรงงานของกรรมกรมากเกินกว่ ามูลค่า
ของค่าจ้าง ทําให้มีแรงงานที่ไม่ได้รั บค่าตอบแทน มู ลค่าส่วนเกินที่ เกิดขึ้ นนี้ ก็ คือ กําไรที่เจ้าของทุ น
นําไปสั่ งสมและเพิ่มปริ มาณทุนให้มากขึ้ นเรื่อยๆ อันเป็ นผลให้คงความรํ่ ารวยไปอย่างไม่มีที่สิ ้นสุ ด
ชนชั้นกรรมาชี พจึงยิ่งตกอยู่ภายใต้วงจรของการครอบงําทางเศรษฐกิจอย่างไม่มีทางหลุ ดพ้นหากไม่
ลุกขึ้ นมาต่อสู้กับชนชั้นนายทุน
ในทางสังคมวิทยาสมัยใหม่ แนวคิดเรื่ อง “ทุน” ได้ถูกนํามาใช้ในความหมายที่กว้างขึ้ น
นอกเหนื อไปจากทุนในเชิ งเศรษฐกิจ เช่น ทุนทางสั งคม ทุนมนุ ษย์ ทุนทางความรู ้ ทุนทางปัญญา
ทุนทางทรัพยากร ฯลฯ แนวความคิดเหล่านี้ ตั้งอยู่บนสมมุติฐานที่ ว่า สั งคมประกอบขึ้นด้วย
องค์ประกอบต่างๆ อันหลากหลายและซับซ้ อน การพิจารณาแต่มิติทางเศรษฐกิ จซึ่ งเป็ นเพียง
องค์ประกอบเดียวจึงไม่น่ าจะเพียงพอต่อการทําความเข้าใจปรากฏการณ์ของสังคมทั้งสั งคม ในที่นี้
จะกล่าวถึ งทุนที่บู ร์ดิเยอได้ศึกษาวิเคราะห์ คือทุนทางวัฒนธรรมทุ นทางสัญลักษณ์ ทุนทางสังคม
ทุนทางวัฒนธรรม
(ภาษาฝรั่ งเศส : capital culturel , :ภาษาอังกฤษ cultural capital)
ทุนทางวัฒนธรรม หมายถึ งสิ่งที่บุคคลได้รั บจากกระบวนการหล่อหลอมทางสังคมอัน
กลายเป็ นคุณสมบัติติ ดตัวที่เอื้อให้บุคคลสามารถนําไปเพิ่ มพูนมูลค่าของตนได้ ทั้งนี้ มักเป็ นสิ่งที่
หลอมละลายอยู่ในตัวตนของบุคคล และแสดงออกอ่านทางพฤติกรรม เช่น ความรู ้ รสนิยม กิ รินา
มารยาท นอกจากนี้ ยังหมายรวมถึงทรัพย์สิ นต่างๆ ที่มีคุณค่าอย่างใดอย่างหนึ่ งที่ไม่ใช่ เชิงเศรษฐกิจ
แต่สามารถมี มูลค่าในเชิงเศรษฐกิจได้ เช่น งานศิ ลปะหนังสือ เอกสารรับรองทางวิ ชาการ
ปิ แยร์ บูร์ ดิเยอ เป็ นผู ้ เสนอแนวคิดเรื่องทุ นทางวัฒนธรรมที่ กําการวิเคราะห์ได้อย่างละเอียด
ลึกซึ้ ง โดยนําทุนในเชิ งเศรษฐกิจมาขยายขอบเขตไปสู่ แหล่งทรัพยากรทางวัฒนธรรมด้วย ซึ่ ง
พิจารณาได้ในสามลักษณะ คือ ทุนทางวัฒนธรรมที่แฝงฝั งในกาย ทุนที่อยู่ในรู ปวัตถุ และทุนที่
อาศัยการสถาปนา