ne191 - page 10

ทิพวรรณ พ่ อขันชาย บทนํา / 2
ปรั บใช้หรื อสร้างสรรค์สิ่ งใหม่ ๆ ให้เกิดขึ้ นเพื่อพัฒนาตนเองและท้องถิ่นของตน เป็ นเพียงการศึกษา
ที่ ถูกกําหนดขึ้ นภายใต้กรอบนโยบายของรั ฐที่มุ่งตอบสนองความต้องการด้านแรงงานเพื่อส่ งเสริ ม
เศรษฐกิจอุตสาหกรรมของประเทศเป็ นสําคัญ
อมรวิ ชช์ นาครทรรพและคณะ (2551:22-23) กล่าวถึงผลกระทบจากความคิดเกี่ ยวกับ
การทําให้ “เจริ ญ” (growth) หรื อ “พัฒนา” (development) ไปสู ่ความทันสมัย (modernization) จาก
แนวคิดของตะวันตกทําให้ เกิดการสร้างความเชื่อใหม่ที่ ต้องการนําประเทศไปสู่ความทันสมัย โดย
อาศัยปั จจัยสําคัญคือ เงิ นทุนการผลิตภาคอุตสาหกรรมที่ใช้เครื่ องจักรความรู ้ทางเทคนิ ควิทยาการ
สมัยใหม่ การบริ หารจัดการที่ มีระบบและกลไกของรัฐ การเน้นการพัฒนาเศรษฐกิ จในแนวทาง
ดังกล่ าว เป็ นตัวกําหนดและภายใต้ ความเชื่อที่ว่าการพัฒนาที่ จะนําพาความเจริ ญก้าวหน้าให้กับ
สั งคมได้ส่ วนหนึ่ งก็คื อผ่านระบบการศึ กษา โดยที่ ตัวความรู ้ต้องมีลักษณะเป็ นสากล ยอมรับได้
ตลอดจนเชื่อเรื่ องการศึกษาที่มีลักษณะเป็ นExo-Socializationคือการศึกษาอบรมความรู ้วัฒนธรรม
จากภายนอกชุ มชนที่จัดโดยรั ฐจากศูนย์กลาง รวมไปถึ งวิธีคิ ดแสวงหาความรู้ในชุมชนก็ ยังลดทอน
ชุ มชนเป็ นเพี ยงหน่ อยย่อยที่ “ถู กศึกษา” และ “ถูกพัฒนา”มากกว่ าเป็ นสิ่ งใดอื่น ผลกระทบที่ ไม่
คาดคิ ดจากการศึ กษาที่น่ าจะเป็ นเครื่ องมือแห่ งการพัฒนา กลับแปรเปลี่ ยนการศึ กษาเพื่อชุ มชน
“ท้องถิ่น” ไปสู ่ การศึกษาที่ชุมชน “ทิ้งถิ่ น”อันเนื่ องจากเด็กจํานวนมากต้องหลั่งไหลเข้าสู่ โรงเรียน
แข่ งขันและอพยพโยกย้ายไปเรี ยนต่อในเมื องอย่างต่ อเนื่อง และเกิดปั ญหาการศึกษาแปลกแยกจาก
ชุ มชนปัญหาเด็กและเยาวชนตามมา
อย่ างไรก็ตามปั ญหาสําคัญของการศึกษาที่ แท้ จริ งคงไม่ ใช่เพี ยงแค่ ประเด็นว่าเป็ น
การศึกษาเพื่ อคน “ท้องถิ่น”หรื อทําให้คน “ทิ ้งถิ่ น” เท่านั้ นแต่สิ่ งสํ าคัญคือการศึกษาสามารถทําให้
คนตัดสินใจเลือกเองได้หรื อไม่ว่าตนควรจะพัฒนาชุมชนท้องถิ่นของตนต่อไปหรื อควรจะละทิ้งถิ่น
ฐานบ้านเกิ ดของตนตามเหตุและผลอันสมควรกล่าวคื อการศึกษาควรทําให้คนมีทางเลื อกในชีวิต
มากขึ้ นโดยการสร้ างคนให้มี ศักยภาพทั้ งความรู้ และความคิ ดคิดเป็ นทําเป็ นทําให้คนเป็ นคนที่
สมบู รณ์ รู ้จักคิ ด วิ เคราะห์ สั งเคราะห์ และสามารถบู รณาการความรู้ ของตนเองได้อย่ างถูกต้อง
เหมาะสมมี เหตุผลและมี คุณธรรม
ไพฑู รย์ สิ นลารั ตน์ (2544:23) ได้เสนอว่ า การพัฒนาการศึกษาของไทยจึ งควรจะมี
เป้ าหมายใหม่และมี แนวทางใหม่ที่เน้ นตัวมนุษย์เป็ นที่ตั้ ง เน้นมนุ ษย์ในวงกว้างเป็ นผลในระยะยาว
เป็ นสําคัญ แนวทางใหม่จึงควรเป็ นแนวทางของการพัฒนาศักยภาพของมนุ ษย์ (HumanPotential
Approach) เป็ นหลักใหญ่ โดยมองว่ามนุ ษย์มีความสามารถมีศักยภาพที่ซ่อนเร้ นอยู่อย่างมหาศาล
แต่ ยังไม่ได้รับการพัฒนาอย่างเต็ มที่ และอย่างกว้างขวาง แต่ได้ รับการพัฒนาใช้เพื่อประโยชน์ของ
กลุ่มและคนอื่ นๆ เพียงบางส่วนเท่ านั้ นการพัฒนาการศึ กษาจึงต้องเน้นให้มนุษย์ได้พัฒนาศักยภาพ