๙
มั
ลลิ
การ
ดอกแก
ว
ศึ
กษาพุ
ทธทํ
านาย โดยกํ
าหนดขอบเขตการศึ
กษาพุ
ทธทํ
านาย๓ เรื่
อง คื
อ
๑. พุ
ทธทํ
านาย สํ
านวนการเขี
ยนของพระรั
ตโนภาสวิ
มล ซึ่
งเป
นการแต
งใหม
จากโครง
เรื่
องความฝ
นของพระเจ
าป
สเสนทิ
โกศล โดยแก
นเรื่
องคื
อสรุ
ปแก
นของเรื่
องพุ
ทธทํ
านาย ได
ชี้
ให
คนรุ
นหลั
งได
เห็
นความเป
นตรงกั
นข
ามของเหตุ
การณ
ในอนาคตว
าจะเกิ
ดขึ้
นได
อย
างไร เมื่
อวิ
เคราะห
ดู
แล
วเหตุ
การณ
ใน
ป
จจุ
บั
นมี
ลั
กษณะคล
ายพุ
ทธทํ
านายหลายเรื่
องหลายประเด็
นที
เดี
ยว
๒. พุ
ทธทํ
านาย สํ
านวนการปริ
วรรตของพระครู
สุ
ขุ
มธรรมโชติ
(ชื่
น กนฺ
ตสี
โล) ซึ่
งปริ
วรรต
จากใบลาน พุ
ทธทํ
านายเล
มนี้
พระภิ
กษุ
พาน สุ
กาโม ท
านได
จารเอาไว
ในใบลาน โดยมี
วั
ตถุ
ประสงค
เพื่
อต
อ
อายุ
พระพุ
ทธศาสนา ซึ่
งเนื้
อหามี
ลั
กษณะทางภาษาเป
นขอม ผู
ปริ
วรรตได
ปริ
วรรตออกเป
นสํ
านวนภาษาไทย
คํ
าบางคํ
าสํ
านวนบางสํ
านวนอาจจะขาดหายไป ใจความจึ
งไม
ค
อยสมบู
รณ
มากนั
ก เหตุ
การณ
ของเรื่
องเป
น
ลั
กษณะการเล
าบอกของพระพุ
ทธเจ
าซึ่
งในวั
นขึ้
น ๑๔ ค่ํ
า เดื
อน ๖ ก
อนพระพุ
ทธเจ
าเข
าสู
พระปริ
นิ
พพาน
หนึ่
งวั
น โดยเล
าให
พระอานนท
ฟ
งเกี่
ยวกั
บอนาคตของพระพุ
ทธศาสนาว
า จะมี
เหตุ
การณ
อะไรบ
างที่
จะ
เกิ
ดขึ้
น ในช
วงหลั
งจากพระพุ
ทธเจ
าปริ
นิ
พพาน จนถึ
ง ๕,๐๐๐ป
๓. พุ
ทธทํ
านาย สํ
านวนของนั
กปราชญ
ซึ่
งเป
นภู
มิ
ป
ญญาท
องถิ่
น รู
ปแบบโดยการเล
าบอก
แบบคํ
าคล
องจอง หรื
อท
องถิ่
น มี
การรวบรวมรู
ปแบบโดย การเล
าบอกแบบคํ
าคล
องจอง หรื
อเป
นสํ
านวน
โวหาร ภาษาที่
ใช
ส
วนใหญ
เป
นภาษาเขมร เช
น “เบิ่
งก
อกนึ
งละลม พนมเป
ญนึ
งละเลี
ยยเปรี๊
ยะบั
ดดํ
าบ
อง
กระจั
ดกระจายนึ
งสบายนโก
รเวื
อด”หมายความว
า บางกอก หรื
อกรุ
งเทพฯ จะล
ม กรุ
งพนมเป
ญจะละลาย
พระตะบองจะกระจั
ดกระจาย แล
วก็
จะสบายที่
นครวั
ด คํ
าว
า จะสบายนครวั
ด อาจเข
าใจให
ลึ
กซึ้
งว
า
“อนาคตคนที่
จะเข
าวั
ดปฏิ
บั
ติ
ธรรมเท
านั้
น จึ
งจะมี
ชี
วิ
ตอยู
อย
างมี
ความสุ
ขได
”
๑๘
อภิ
วั
ฒน
ปรี
ชาประศาสน
ได
ศึ
กษากาละนั
บมื้
อส
วย ซึ่
งมี
เนื้
อหาเพี
ยง๔๖-๕๑ หน
า แต
งเป
นโครง
สาร ซึ่
งอภิ
วั
ฒน
ปรี
ชาประศาสน
ได
ศึ
กษาด
านความเป
นมา ผู
แต
ง เนื้
อเรื่
อง ลั
กษณะคํ
าประพั
นธ
ค
านิ
ยม
อุ
ดมการณ
และทั
ศนคติ
ตลอดจนสภาพสั
งคมและชี
วิ
ตประจํ
าวั
นของชาวอี
สานที่
ปรากฏในวรรณกรรมอี
สาน
เรื่
องกาละนั
บมื้
อส
วย
๑๙
เอกสารทั่
วไปที่
เกี่
ยวข
องกั
บพุ
ทธทํ
านายนั้
น แบ
งเป
น ๓ กลุ
ม คื
อ กลุ
มที่
ได
รั
บอิ
ทธิ
พลมาจากมหา
สุ
บิ
นชาดก กลุ
มกาละนั
บมื้
อส
วย และกลุ
มการทํ
านายของกบฏผู
มี
บุ
ญภาคอี
สาน ส
วนงานวิ
จั
ยนั้
นเป
นการ
วิ
จั
ยพุ
ทธทํ
านายเฉพาะท
องถิ่
น คื
อ วรรณกรรมทํ
านายล
านนา วรรณกรรมทํ
านายที่
ปรากฏในจั
งหวั
ดสุ
ริ
นทร
และวรรณกรรมทํ
านายเฉพาะเรื่
อง คื
อ กาละนั
บมื้
อส
วย และสั
งฮอมธาตุ
๑๘
มั
ลลวี
ร
ดอกแก
ว,
วรรณกรรมท
องถิ่
น เรื่
อง พุ
ทธทํ
านาย
, วิ
ทยานิ
พนธ
ศิ
ลปศาสตรมหาบั
ณฑิ
ต โปรแกรม
วิ
ชาการวิ
จั
ยและพั
ฒนาท
องถิ่
น, บั
ณฑิ
ตวิ
ทยาลั
ย มหาวิ
ทยาลั
ยราชภั
ฏสุ
ริ
นทร
, ๒๕๔๒.
๑๙
อภิ
วั
ฒน
ปรี
ชาประศาสน
,
วรรณกรรมอี
สาน : กาละนั
บมื้
อส
วย
, รายงานการวิ
จั
ย คณะศิ
ลปศาสตร
มหาวิ
ทยาลั
ยธรรมศาสตร
, ๒๕๓๕.