๗
ศาสนาของพระสมณโคดมเป
นตั
วกํ
าหนด ซึ่
งมี
จํ
านวน ๕,๐๐๐ ป
พุ
ทธทํ
านายจะทํ
านายตามสั
ญลั
กษณ
ที่
กํ
าหนดขึ้
นเป
นตอน ๆ ไปจนกระทั่
งถึ
ง ๕,๐๐๐ป
๑๓
บาหยั
น อิ่
มสํ
าราญ
ได
ศึ
กษา พุ
ทธทํ
านายมอญและพุ
ทธทํ
านายไทย จากชาดกสู
วรรณกรรมของ
กลุ
มชน โดยได
ศึ
กษาพุ
ทธทํ
านายจากอรรถกถามหาสุ
บิ
นชาดก และอิ
ทธิ
พลของอรรถกถามหาสุ
บิ
นชาดกที่
มี
ต
อวรรณกรรมกลุ
มชน โดยศึ
กษาอิ
ทธิ
พลของชาดกที่
มี
ต
อวรรณกรรมมอญ และวรรณกรรมไทยภาคกลาง
๑๔
มาณพ นั
กการเรี
ยน
กล
าวว
า เรื่
องที่
ชาวพุ
ทธทุ
กยุ
คสมั
ยสนใจ คื
อ พุ
ทธทํ
านาย (ความฝ
นของ
พระเจ
าป
สเสนทิ
โกศล) โลกพระศรี
อาริ
ย
และพุ
ทธศาสนา ๕,๐๐๐ ป
ที่
มหาสุ
บิ
นชาดกได
รั
บความนิ
ยมใน
ระดั
บแรก เพราะมหาสุ
บิ
นชาดกเป
นชาดกที่
เต็
มไปด
วยอุ
ปมาอุ
ปไมย
งานเขี
ยนของมาณพ นั
กการเรี
ยน ได
กล
าวถึ
งพุ
ทธทํ
านายในความฝ
นของพญาป
สเสน ซึ่
งมาจาก
มหาสุ
บิ
นชาดก ซึ่
งสั
งคมไทยใช
คํ
าว
า ป
ตเถวน ซึ่
งเพี้
ยนมาจากคํ
าว
า ป
ด-เสน (ป
สเสน) เพื่
อการเรี
ยกให
สะดวกขึ้
นจึ
งเรี
ยกเพี้
ยนไปเป
นป
ด-ถะ-เวน
เมื่
อมองในเชิ
งจิ
ตวิ
ทยาแล
ว ความฝ
นของพระเจ
าป
สเสนทิ
โกศล อาจเที
ยบได
กั
บ ความฝ
นส
วนรวม
(Collective Dreams) ของจุ
ง เพราะมี
ผลกั
บบุ
คคลอื่
นในอนาคต พระเจ
าป
สเสนทิ
โกศลไม
ได
มี
ส
วนใน
เหตุ
การณ
เหล
านี้
เลย
และจะเห็
นว
าความโดยส
วนใหญ
แล
ว มี
๑๑ ข
อ ที่
มี
เหตุ
การณ
ร
ายที่
เกิ
ดขึ้
นเพราะผู
ปกครอง ซึ่
ง
ความฝ
นนี้
เป
นการเน
นย้ํ
าให
ผู
ปกครองมี
คุ
ณธรรม ซึ่
งหากผู
ปกครองมี
คุ
ณธรรม เรื่
องราวร
าย ๆ ไม
น
าจะ
เกิ
ดขึ้
น
๑๕
งานวิ
จั
ย
สุ
ภณ สมจิ
ตศรี
ป
ญญา
ได
ศึ
กษาวิ
เคราะห
วรรณกรรมเรื่
องสั
งฮอมธาตุ
โดยได
ศึ
กษาเรื่
องของพุ
ทธ
ทํ
านายในเนื้
อหาอย
างอื่
นด
วย ซึ่
งแม
จะกล
าวถึ
งพุ
ทธทํ
านายแต
สุ
ภณ สมจิ
ตศรี
ป
ญญา ก็
กล
าวถึ
ง
เปรี
ยบเที
ยบเฉพาะบางฉบั
บเท
านั้
น
ฉบั
บวั
ดบ
านดงบั
ง อํ
าเภอนาดู
น จั
งหวั
ดมหาสารคาม โดยศึ
กษาเน
นที่
สารั
ตถะของเรื่
อง วิ
ธี
การ
นํ
าไปใช
ความสอดคล
องกั
บวรรณกรรมเรื่
องอื่
นของภาคอี
สาน อิ
ทธิ
พลที่
มี
ต
อแนวคิ
ดของชาวอี
สาน และ
ประโยชน
ของเนื้
อหา ผลการศึ
กษาพบว
า สารั
ตถะของเรื่
องพบว
าพฤติ
กรรมของมนุ
ษย
บนโลกเลวลงตาม
ศั
กราชมากขึ้
น หรื
อ เรี
ยกว
า กาลส
วย ซึ่
งวรรณกรรมเรื่
องสั
งฮอมธาตุ
นํ
าไปใช
เทศนา แสดงหมอลํ
ากลอน
และมี
เนื้
อหาในเรื่
องสอดคล
องกั
บวรรณกรรมภาคอี
สาน ๑๔ เรื่
อง และผู
อาวุ
โสภาคอี
สาน มี
ความเชื่
อตาม
๑๓
อุ
ดม บั
วศรี
,
ฮี
ตสิ
บสองคองสิ
บสี่
และพุ
ทธทํ
านาย
(ขอนแก
น มหาวิ
ทยาลั
ยมหาจุ
ฬาลงกรณราชวิ
ทยาลั
ย
วิ
ทยาเขตขอนแก
น, ๒๕๔๙), ๕๓.
๑๔
บาหยั
น อิ่
มสํ
าราญ, “พุ
ทธทํ
านายมอญและพุ
ทธทํ
านายไทย : จากชาดกสู
วรรณกรรมของกลุ
มชน”, ใน
วารสารอั
กษรศาสตร
มหาวิ
ทยาลั
ยศิ
ลปากร
, ๒๓, ๑ (มิ
ถุ
นายน – พฤศจิ
กายน ๒๕๔๓) : ๑๓๑-๑๕๕.
๑๕
มาณพ นั
กการเรี
ยน. “พุ
ทธทํ
านาย” ใน
ลานป
ญญา
. ๖, ๒ (มกราคม - มิ
ถุ
นายน ๒๕๔๙) : ๔๘-๕๕