ct156 - page 25

๑๑
พ่อแม่ของตนเสี ยชีวิตลง ลั กษณะของครอบครัวขยายจะสลายลง กลายเป็นครอบครัวเดี่ ยวที่ประกอบด้วย
พ่อ แม่ ลูก อี กครั้งหนึ่ง และเข้าสู่ ระบบหมุนเวียนแบบเดิมก็ต่อเมื่ อลูกชายของตนแต่ งงาน ก็จะนําภรรยา
เข้ ามาอยู่ในบ้ านพ่อแม่ ทําให้ กลายเป็นครอบครั วขยาย แต่จะมีข้ อยกเว้นในลักษณะที่ฝ่ายชายเป็นลูกคน
เดียวของครอบครัวไม่มี ใครเลี้ยงดูพ่อแม่ เมื่อแต่งงานแล้วสามารถนําภรรยาเข้ามาอยู่ในบ้านของฝ่ายชายได้
เลย ไม่ต้องกล่าวอาสาที่จะทํางานให้พ่ อแม่ฝ่ายหญิง ในลั กษณะเดียวกันนี้ถ้าฝ่ ายหญิงเป็นลูกคนเดี ยวของ
ครอบครัว เมื่อแต่ งงานฝ่ายชายก็ต้ องกล่าวอาสาขาด คื อไปทํามาหากินอยู่กับพ่ อแม่ ฝ่ายหญิ งตลอดชีวิ ต
(นําพวัลย์ กิจรักษ์กุ ล, ๒๕๓๒)
สภาพในระบบครอบครัว ผู้ชายจะมีสถานภาพสูงกว่ าผู้หญิง โดยเฉพาะครอบครัวของชาวไททรงดํา
จะชื่นชอบลูกชายมากกว่ าลูกสาว เพราะลู กชายจะเป็นที่พึ่ งของพ่อแม่ไปจนแก่เฒ่า เมื่อพ่อแม่ ตายไป ลูก
ชายจะต้องเป็นผู้เลี้ ยงผีพ่อแม่ ส่วนลูกสาวเมื่อแต่งงานแล้วก็ต้องไปอยู่ กับฝ่ายสามี หรืออยู่ฝ่ายผี พ่อแม่สามี
และเลี้ยงผีพ่อแม่ฝ่ายสามีสืบไป (มยุรี วัดแก้ ว, ๒๕๒๑)
(๒) ระบบเครือญาติ
สั งคมของชาวไทยทรงดําจะขึ้ นอยู่ กั บระบบเครื อญาติ ซึ่ งประกอบด้วยญาติ ทางสายโลหิ ต
(Consanguinity) และญาติทางการแต่งงาน (Affinity) ทําให้หมู่บ้านหนึ่ งๆ จะประกอบด้วยหลายครอบครั ว
ที่เกี่ยวดองเป็นญาติกั น เมื่อมีการประกอบพิ ธี กรรม เครื อญาติจากที่ต่ างๆ จะมาร่วมพิ ธี นั้นๆ เป็นจํานวน
มาก โดยเฉพาะผู้หญิ งที่เป็นฝ่ายผีเดียวกัน (อั ญชลี บูรณะสิงห์, ๒๕๓๑) ซึ่งมีรายละเอี ยดดังนี้
(๒.๑) ญาติ ทางสายโลหิต (Consanguinity) ถือเป็ นเครือญาติ ทางฝ่ายพ่อ โดยมีการสืบเชื้อสาย
หรือการสืบผี ฝ่ายพ่อ (Patrilineal Kinship) ระบบเครือญาติที่ถือความสั มพันธ์ทางสายโลหิ ตของชาวไทย
ทรงดํานี้ จะมีวิธี การกําหนดระดั บความสําคัญของสมาชิกไว้แน่ นอน โดยยึดหลักการจัดลําดับด้านอาวุ โส
(Descent Kinship)
(๒.๒) ญาติทางการแต่งงาน (Affinity) เป็ นญาติทางฝ่ายหญิ งคื อบรรดาสะใภ้ ซึ่ งได้ แก่ พี่สะใภ้
น้องสะใภ้ หลานสะใภ้ นับรวมญาติเป็ นผีเดียวกัน มีสิ ทธิ์เข้ าร่วมในการประกอบพิ ธีกรรม ยกเว้นฝ่ายชายที่
เป็นเขยต่างๆ ไม่ต้ องเข้าร่วมในการประกอบพิธีกรรม (มยุรี วัดแก้ว, ๒๕๒๑)
(๓) ระบบชุมชน
ในสังคมหนึ่งๆ ที่อาศัยอยู่ ร่วมกันเป็นกลุ่ม มี ความสัมพันธ์ซึ่งกันและกัน ทําให้เกิ ดมีขนบธรรมเนี ยม
ประเพณี และวัฒนธรรมร่วมกัน ชาวไทยทรงดําก็เป็นกลุ่ มชนกลุ่มหนึ่งที่มีโครงสร้างเป็นระบบชุมชน โดยมี
ลักษณะความสัมพันธ์ ร่วมกันอยู่ ๓ ประการ คื อ
(๓.๑) หลักเกณฑ์ การจัดระเบียบชุมชนชาวไทยทรงดํ า ชุมชนไทยทรงดํ าขึ้นอยู่กั บระบบเครือญาติ
ซึ่งประกอบด้ วย ประกอบด้วยญาติทางสายโลหิต ได้แก่ บุ คคลในกลุ่มที่มี ความเกี่ยวข้อง โดยมีบรรพบุ รุษ
ร่วมกั น และมี สกุลเดี ยวกัน ส่ วนญาติทางการแต่ งงาน ได้แก่ สะใภ้ ต่างๆ ต้องเป็นญาติ ผี เดียวกับฝ่ ายชาย
ดังนั้นชุมชนไทยทรงดํ าจึงประกอบด้วยครอบครัวหลายๆ ครอบคัวที่ เป็นเครือญาติกั น แม้ว่าจะอพยพหรื อ