ct156 - page 28

๑๔
ให้กับต้นหม่อน เพื่อเป็นสิริ มงคลและให้ได้ผลผลิตสูง ในการทําพิ ธี ผู้กระทําพิธีจะต้องเตรียมเครื่องสู่ขวัญให้
เรียบร้อยเสียก่อน สิ่ งของแต่ละอย่าง มีความหมายและเกี่ยวข้องกับความเชื่ อและพิธีกรรม ดังนี้
(๑.๑) อ้อย ชาวไทยทรงดํานําเอาอ้อยเข้ามาเกี่ ยวข้องในการทําพิ ธีสู่ขวัญต้นหม่ อน เพราะมีความ
เชื่อว่า ในการเลี้ยงหม่อนเลี้ ยงไหมจะต้องให้มีความเจริญเติบโตรวดเร็วเหมือนกับต้นอ้อย และต้ องเลี้ยงไหม
หรือปลูกต้ นหม่อนให้เจริญงอกงามเหมือนปล้องของลําอ้อยที่ มีมากในแต่ละลําแต่ ละกอ
(๑.๒) กล้วย กล้ วยเป็นพืชที่มี การปลูกมาตั้งแต่ บรรพบุรุษ ดังนั้ นเมื่อจะทําพิธี กรรมต่างๆ จะต้องใช้
ต้นกล้ วยเข้ามาเกี่ยวข้องเสมอ ทั้งนี้เพราะมีความเชื่อว่า ต้นกล้ วยเป็นพืชที่มีความอุดมสมบูรณ์ เนื่องจากมี
น้ําหล่อเลี้ยงตลอด และเป็นพืชที่ มีการเจริ ญเติบโตแตกหน่อได้อย่ างรวดเร็ว จึงทําให้ชาวไทยทรงดํานําต้น
กล้วยเข้ ามาเกี่ยวข้องในการปลู กต้นหม่อนเพื่อให้ต้ นหม่อนมีความอุ ดมสมบู รณ์แตกกิ่งก้ านสาขาออกไป
เหมื อนกับน้ําหล่อเลี้ยงของต้นกล้วย และที่สําคั ญคือจะได้มี การปลูกหม่อนเลี้ ยงไหมต่อไปอย่างไม่หยุดชะงัก
(๑.๓) ยอดยอ ต้นยอเป็นไม้ยืนต้ นที่ชาวไทยทรงดํามีความเชื่ อว่าจะนําความเจริญมาสู่ ตนเองและ
ครอบครัว ทั้งนี้เพราะเมื่อทํากิ จกรรมหรือประกอบกิจอันใดก็ตาม ถ้ ามีการสร้างฐานะของตัวเองขึ้นมา จะได้
รับคํ ายกย่องสรรเสริญเพิ่มมากขึ้น ดังนั้นในการปลูกต้นหม่ อนจะต้องใช้ยอดยอเข้าร่วมพิ ธี เพื่อให้ การปลูก
หม่อนเจริญเติบโตได้อย่างรวดเร็ว
(๑.๔) หมาก ผู้หญิ งสูงอายุ ชาวไทยทรงดํ าส่วนมากชอบกินหมาก การให้ หมากแก่กั นถือเป็ น
เครื่องหมายแสดงถึงความรัก ความมีน้ําใจเอื้อเฟื้อต่ อกัน ฉะนั้ นในการปลูกหม่อน จึงมีการนํ าหมากพลูเข้ า
มาเกี่ยวข้อง เพราะเชื่อว่าเป็นการตอบแทนบุญคุณต่อต้ นหม่อนที่ทําให้ตนและครอบครัวมีอาชีพที่ดีต่ อกัน
(๑.๕) ไข่ต้ม ชาวไทยทรงดําใช้ไข่ไก่ ทั้งนี้เพราะเชื่อว่าไก่หรือนกเป็นสัตว์ต้นกําเนิดที่สืบเชื้อสายจาก
บรรพบุรุ ษสายพ่อโดยตรง (ชั ยศิริ สมุทวณิช, ๒๕๔๐) ดังนั้นไข่ต้มจึงหมายถึ ง การคุ้มครองดูแลและการเกิ ด
ซึ่ งเปรียบกับเกราะป้ องกันของเปลื อกไขที่ห่ อหุ้ มก่อนที่จะเกิ ดมาเป็ นตั ว การสู่ขวัญต้ นหม่อนเพื่ อให้ ได้
ผลผลิตดี จึงต้องได้รับความคุ้มครองดูแลเอาใจใส่ อยู่ตลอดเวลา
๒. อุปกรณ์ทอผ้า
อุ ปกรณ์ทอผ้ าของชุ มชนชาวไทยทรงดํา เป็ นเครื่องมื อแบบพื้นบ้ านที่มิ ได้ จํ าหน่ายทั่ วไปตาม
ท้องตลาด ส่วนใหญ่ชาวบ้านซึ่งเป็นผู้ชายที่ เป็นพ่อบ้านเป็ นผู้ผลิตขึ้ นใช้ในครั วเรือน ดั งนั้นเมื่อนําอุ ปกรณ์ที่
ผลิตขึ้ นเองมาใช้ในการทอผ้า จึงต้องใช้อย่ างระมัดระวัง เพราะถ้ าหากไม่ระมัดระวังในการใช้ งานอาจทําให้
ชํารุ ดเสียหายได้ หากเครื่องมือที่ ใช้ในการทอผ้าชํ ารุดเสียหาย จะทํ าให้เสียเวลากับการสร้างเครื่องมือใหม่
ขึ้นมาทดแทน สําหรับความเชื่อเกี่ ยวกับอุปกรณ์ในการทอผ้านั้น ชาวไทยทรงดํากํ าหนดขึ้นในลักษณะข้อ
ห้ามโดยใช้บทลงโทษเป็ นตัวกําหนด ทําให้กลายเป็ นความเชื่อสืบต่อมา โดยมารายละเอียดดั งนี้
(๒.๑) การห้ามโหนกี่ ทอผ้า ชาวไทยทรงดําที่ มีอาชีพทอผ้ ามีความเชื่อสืบต่ อกันมาว่า โครงกี่ มี ไว้
สําหรับการทอผ้า ดั งนั้นจึงห้ามยืนโหนเด็ดขาด เพราะจะทํ าให้ผู้ที่ ไปโหนกี่ทอผ้าไม่มี ความเจริญก้าวหน้า
และจะทําให้อดอยาก ทํามาหากินไม่เจริญก้ าวหน้า
ลักษณะความเชื่อซึ่ งเป็นข้อห้ามโหนกี่ทอผ้าดังกล่าวนี้ คาดว่าคื ออุบายที่ชาวไทยทรงดํารุ่ นก่อนซึ่งมี
ความชํานาญในการทอผ้ ากําหนดขึ้น เพื่อเป็ นการดูแลรักษาอุปกรณ์ทอผ้าให้มี ความคงทนถาวร เนื่องจากกี่