ct156 - page 22

๘
มีพลเมื องเหลืออยู่ น้อยมาก สงครามชิงหัวเมืองลาวในสมั ยกรุงธนบุรีก็ เป็นเหตุให้ทหารที่ รบเสียชีวิตอี กมาก
ดั งนั้นพระเจ้ากรึงธนบุรี จึงต้องรวบรวมผู้ คนมาเพิ่ มเติ มทดแทนเพื่ อให้มีจํ านวนมากพอ แม้จะเป็นกําลัง
ป้องกันเมืองแล้ ว ยังใช้เกณฑ์ไปราชการสงครามอีกด้วย สําหรับลาวทรงดํา โปรดให้ตั้งบ้านเรื อนอยู่ที่จังหวัด
เพชรบุรี ดังปรากฏในพระราชพงศาวดาร ว่า
“...ในจุ ลศักราช ๑๑๔๑ ปี กุ ล เอกศก (พ.ศ.๒๓๒๒) ...กองทั พสมเด็จเจ้ าพระยามหา
กษั ตริย์ศึก และเจ้ าพระยามหากษตริย์ศึก และเจ้ าพระยาสุรสี ห์พิษณวาธิราช ตี เมืองล้าน
ช้ างได้แล้ว...ให้ กองทัพเมืองหลวงพระบางไปตีเมืองทันต์ (ญวนหรือเมืองซือหงี) เมื องม่วย
สองเมื องนี้เป็นลาวทรงดํ า อยู่ริมเขตแดนเมืองญวน ได้ ครอบครัวลาวทรงดํ าลงมาเป็นอัน
มาก พาครอบครั วลาวเวียง ลาวทรงดํ าลงมาถึงกรุ งในเดือนยี่ ปีกุ น เอกศก (พ.ศ.๒๓๒๒)
นั้น ลาวทรงดํ านั้นโปรดให้ไปตั้งบ้านเรือนอยู่เพชรบุ รี...” (เจ้าพระยาทิ พากรวงศ์ ๒๔๗๕
อ้ างถึงใน บุญเสริม ตินตะสุวรรณ, ๒๕๔๕)
ครั้งที่ ๒ รัชสมัยพระบาทสมเด็ จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก หลังจากไทยสามารถมีอํานาจเหนือเมือง
ลาวได้ตั้ งแต่สมัยกรุงธนบุ รี เมื่อถึ งรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้ าจุฬาโลก พระองค์ทรงมีนโยบาย
ให้เมืองเวียงจันทน์ เป็นศูนย์กลางการควบคุมหัวเมื องลาวทั้งหลาย จึ งแต่งตั้งให้เจ้านันทเสน ราชบุตรองค์โต
ของเจ้ าสินิบุญสาร เป็ นเจ้าเมื องเวี ยงจันทร์ ในปี พ.ศ.๒๓๓๕ เมื องพวน เมืองแถง เอาใจออกห่ างจะไป
ขึ้นกั บญวน ซึ่งอยู่ใกล้กัน เจ้านันทเสนจึงยกกองทัพไปตีได้ แล้ กวาดต้อนลาวพวน ลาวทรงดํ า และส่งลาว
เหล่านี้ลงมายั งกรุงเทพฯ เพื่อเป็ นบรรณาการ และเป็นข้อแลกเปลี่ยน โดยจะทูลขอชนชาวลาวเวี ยงจันทน์ที่
ถูกกวาดต้อนไปจากเมืองเวียงจันทน์ ตั ้งแต่สมัยกรุงธนบุรีกลั บคืนไปเวี ยงจันทน์ ปรากฏว่ าพระบาทสมเด็จ
พระพุทธยอดฟ้ าจุ ฬาโลกไม่ ทรงอนุ ญาต จึงเป็ นเหตุ ให้เจ้ านั นทเสนคิ ดก่อการรบ แต่แผนการล้ มเหลว
พระองค์จึงถูกถอดถอนออกจากเจ้าเมืองเวียงจันทน์
วัตถุ ประสงค์หลักในการกวาดต้อนลาวทรงดําเข้ ามาเป็นเหตุผลเดียวกับสมั ยกรุงธนบุรี คือ เพื่อมิให้
เป็นกําลั งขวัญของญวน ต้ องการหาที่อยู่ ใหม่เพื่ อความปลอดภัย และเพื่อเพิ่มพูนกําลั งคน โดยโปรดให้ลาว
ทรงดําไปอยู่ที่เมืองเพชรบุรี กั บพวกที่ไปอยู่ก่ อนแล้ว (ประชุมพงศาวดารเล่ม ๔, ๒๕๐๗) จํานวนลาวทรงดํา
และลาวพวนที่ ถูกกวาดต้อนมาคราวนี้ มี มากถึง ๔,๐๐๐ คนเศษ (เจ้าพระยาทิพากรวงศ์ , ๒๕๐๓ อ้างถึ งใน
บุญเสริม ตินตะสุวรรณ, ๒๕๔๕)
ครั้งที่ ๓ รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่ งเกล้าเจ้ าอยู่หัว ยุ คนี้เกิดสงครามครั้งสําคัญระหว่างไทยกับ
ลาว เรียกว่า “สงครามกบฏเจ้าอนุวงศ์ ” (พ.ศ.๒๓๖๙ - ๒๓๗๑) โดยที่เจ้าจันทน์ใน พ.ศ.๒๓๔๗ ก็ได้ สืบทอด
แนวความคิ ดนี้ต่ อมา และได้ เตรียมการกอบกู้เอกราชที่ จะแยกลาวให้เป็ นอิสระจากไทยอย่ างเงียบๆ
จนกระทั่ งเหตุการณ์ถึงขั้นวิ กฤต เมื่อเจ้าอนุวงศ์ ไม่ประสบความสําเร็จในการกราบทูลของชาวลาวเวียงจันทน์
ที่ถู กกวาดต้อนมาครั้ งแรอยู่ที่เมื องสระบุรี ซึ่ งเป็ นชุ มชนที่ใหญ่ที่ สุดตั้ งแต่สมั ยกรุงธนบุ รี เจ้าอนุวงศ์ จึง
ดําเนิ นการกอบกู้เอกราช พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้ าอยู่หัว ทรงส่งกองทหารขึ้ นไปปราบถึง ๔ กองทั พ