st125 - page 6

2
ต่างพยายามสืบทอดพิธี กรรมความเชื่อในส่ วนที่พวกเขาเห็นว่าสาคัญไว้ โดยอาศัยกลวิธี ต่างๆการบวงสรวงน
บีมูฮัมหมัดควบคู่ไปกับการบวงสรวงดวงวิญญาณอื่นๆ ข้ างต้นนับเป็ นกลวิธีสื บทอดพิธีกรรมความเชื่อท้ องถิ่น
กลวิธี หนึ่งด้ วยการทาให้ พิธี กรรมความเชื่อเหล่ านี ้ อยู่ภายใต้ การกากับของศาสนาอิสลาม และเมื่ อเห็นว่านบีมู
ฮัมหมัดไม่รับประทานหมากเพราะความที่ท่านเป็ นชาวอาหรับผู้ ประกอบพิธี ก็ แก้ ปั ญหาด้ วยการใช้ ดอกไม้แทน
ขณะเดียวกั น “คณะใหม่” ในบ้ านกื อเม็งไม่ ได้ ขยายตัวจนกระทั่งเกิ ดความขัดแย้ งกับ “คณะเก่ า”
เหมือนดังที่เกิดขึ ้ นในบางพื ้ นที่ในชายแดนภาคใต้ (ดู ศรยุทธ 2551) ส่วนหนึ่งเป็ นเพราะว่าไม่สู้ จะมีผู้ เดินทางไป
ศึกษาศาสนาอิสลามในต่างประเทศแล้ วนาความรู้ ที่ได้ รับเข้ ามาปฏิบัติและเผยแพร่ ในพื ้ นที่ ชาวกือเม็งรายที่
กล่าวว่ าตนเป็ น “คณะใหม่ ” ไม่ได้ สาเร็ จการศึกษาด้ านศาสนาจากต่างประเทศพวกเขาเพิ่งจะสนใจ “คณะ
ใหม่” หลังจากที่ “คณะใหม่” ขยายตัวในเขตจังหวัดชายแดนภายใต้แล้ ว ขณะเดี ยวกันพวกเขาก็ ไม่ได้ เปิ ดเผย
ตัวเองต่อชาวกื อเม็งรายอื่ นว่าเป็ น “คณะใหม่” หากแต่เลือกที่ จะปฏิบัติวัตรทางศาสนาที่พวกเขาเชื่ออย่าง
เงี ยบๆ และไม่ได้ ตาหนิหรื อห้ ามปรามการปฏิบัติศาสนกิ จรวมทั ้ งประเพณี และพิ ธี กรรมท้ องถิ่ นของคนอื่นใน
หมู่บ้ านอย่างเปิ ดเผย เนื่ องจากไม่ ต้องการปะทะหรื อสร้ างความขัดแย้ ง นอกจากนี ้ ชาวกือเม็งรายที่สูงวัยเห็น
ว่าศาสนาอิสลามที่ พวกเขาปฏิ บัติสื บเนื่องกันมานั ้ นดีอยู ่แล้ ว โดยเฉพาะอย่างยิ่งคือเป็ น “ของแท้ ” ส่วนของ
“คณะใหม่” เป็ น “ของปลอม” หรื อมี ลักษณะผิดเพี ้ ยน พวกเขาจึงเลือกที่จะปฏิบัติตามแนวทางเดิมมากกว่า
ประการสาคัญ ผู้ ใหญ่บ้ านคนปั จจุบันไม่สนับสนุ น “คณะใหม่” เพราะเห็นว่ าจะนามาซึ่งความแตกแยกใน
หมู่บ้ าน เพราะเหตุนี ้ “คณะใหม่ ” จึงไม่สามารถเข้ ามาเผยแพร่หรื อขยายฐานในบ้านกื อเม็งได้
นอกจากนี ้ กลุ่มศาสนาเช่น “ดาวะห์ ”1 ซึ่งปั จจุบันขยายตัวอย่างมากในเขตจังหวั ดชายแดนภาคใต้
รวมทั ้ งในบ้ านกือเม็งให้ ความสาคัญกั บการชักชวนให้ มุสลิมปฏิ บัติวัตรทางศาสนาให้ ครบถ้ วนโดยเฉพาะการ
ละหมาดมากกว่าจะพุ่งเป้ าไปที่การตรวจตราและห้ามปรามประเพณีและพิธี กรรมความเชื่อท้ องถิ่นเหมือนเช่น
“คณะใหม่” ฉะนั ้ นท่ามกลางกระแสการตื่นตัวศาสนาอิ สลามโดยเฉพาะที่อยู่ในร่ มเงาของ “ดาวะห์” ประเพณี
1 ถึงแม้ มุสลิมในเขตชายแดนภาคใต้รวมทั ้ งในภาคอื่ นๆ ของประเทศไทยเรี ยกขบวนการทางศาสนาซึ่งขยายตัวอย่างกว้ างขวางในประเทศไทยใน
ขณะนี ้ ว่ า “ดาวะห์” ทว่าในความเป็ นจริ งขบวนการทางศาสนาดังกล่าวมีชื่ อว่า “เญมะอ๊ ะห์ ตะบลิ๊ก” (Jemaah Tabligh หรื อ Tablighi Jamaat) ซึ่ง
เป็ นขบวนการศาสนาข้ ามชาติซึ่งก่อตัวขึ ้ นในปี พ.ศ. 2469 ในหมู่บ้านแห่งหนึ่งในประเทศอินเดีย กล่าวกันว่าขบวนการ “เญมะอ๊ ะห์ ตะบลิ๊ก” ก่อตัว
ขึ ้ นในฐานะที่เป็ นปฏิกิริยาต่ อขบวนการฟื ้นฟูศาสนาฮินดูซึ่งมุสลิมในอิ นเดียเห็นว่าเป็ นภัยคุกคามต่ อพวกเขา วัตถุประสงค์หลักของขบวนการ “เญมะ
อ๊ ะห์ ตะบลิ๊ก” จึงเป็ นการชักชวนมุสลิมโดยเฉพาะกลุ่มที่เปราะบางให้ เข้ าใกล้ วัตรปฏิบัติของศาสดา ต่ อมาขบวนการ “เญมะอ๊ ะห์ ตะบลิ๊ก” ได้
ขยายตัวจากระดับท้องถิ่ นเป็ นระดับชาติและระดับข้ ามชาติในที่สุด โดยปั จจุบันมีสมาชิกอยู ่ ในกว่า
Metcalf 2002, Horstmann 2007a, 2007b) ในขณะที่ “ดาวะห์” หมายถึ งคาสั่งสอนในศาสนาอิสลามที่ มุ่งเน้นให้ มุสลิมมีศรั ทธาปสาทะในศาสนา
อย่างแรงกล้ า ไม่ใช่ขบวนการทางศาสนา รวมทั้ งไม่มีขบวนการทางศาสนาอิสลามใดที่ชื่อว่า “ดาวะห์ ”