st125 - page 5

1
บทนำ
ควำมเป็ นมำของปั ญหำ
ในช่วงบ่ายกลางเดือนสิงหาคม 2552ชานครัวของบ้ านหลังหนึ่งในบ้านกื อเม็ง อาเภอรามัน จังหวัดยะลา ได้ถูก
แปรสภาพเป็ นสถานที่จัดพิธี สะเดาะเคราะห์และแก้ บนชั่วคราว โดยนอกจากสมาชิกของครอบครัวและญาติ
สนิ ทผู้ เข้ าร่ วมพิธี จานวนประมาณ 20 คนยังประกอบด้ วยเพื่อนบ้านและคนรู้ จักมี ทั ้ งเด็กผู้ ใหญ่ และคนชรา
ทั ้ งผู้ ชายและผู้ หญิ ง พวกเขาต่าง 8 ตามจานวนของสิ่ งศักดิ ์สิทธิ ์ที่
จะบวงสรวง ได้ แก่ โต๊ ะนิ (เจ้ าเมืองรามัน) โต๊ ะกือเม็ ง (ผู้ ก่อตั ้ งหมู่บ้ าน) โต๊ ะแนแนะ (ปู่ ย่าตายาย) โต๊ ะปานัง
สาระ (ครูกริ ช) โต๊ะกื อดางี (ครูศิลปะ) และนบีมูฮัมหมัด เครื่ องบวงสรวงในแต่ละถาดเหมื อนกันประกอบด้ วย
ข้ าวเหนียวเหลือง ข้ าวเหนียวขาวขนมพื ้ นบ้านหมากพลู น ้ ากล้ วยข้ าวตอก และไก่ย่าง อย่ างไรก็ดี ถาดเครื่ อง
บวงสรวงนบีมู ฮัมหมัดต่างจากถาดเครื่ องบวงสรวงอื่นในแง่ที่ ว่าไม่มีสารับหมากพลู แต่มีดอกไม้ แทน มัง
บุตรชายคนรองของครอบครั วซึ่งเป็ นผู้ รับผิดชอบในการจัดพิธี ให้ เหตุผลว่าเป็ นเพราะ “นบีต๊ ะมาแกปี แน” หรื อ
“นบี ไม่กิ นหมาก” เพราะความที่ท่านเป็ นชาวอาหรับ ส่ วนดอกไม้ เป็ นสิ่งที่ชาวอาหรั บนิยมใช้ ในการประกอบ
พิธี กรรมจึงสามารถนามาใช้ ทดแทนกันได้
พิ ธี สะเดาะเคราะห์และแก้ บนข้ างต้ นเป็ นความพยายามของชาวมลายู มุสลิมในเขตชายแดนภาคใต้
ของประเทศไทยที่ จะสื บทอดพิ ธี กรรมความเชื่ อท้ องถิ่นท่ ามกลางกระแสการตื่ นตัวในศาสนาอิ สลาม
(Islamization) ที่ทวีความเข้ มงวดขึ ้ นในช่วง 3ทศวรรษที่ผ่านมาทั ้ งนี ้ ศาสนาอิ สลามกาหนดให้ มุสลิมนับถื ออัล
เลาะห์ เพียงพระองค์เดียวและไม่อนุญาตให้ ศาสนิ กเคารพบูชาสิ่งศักดิ ์สิ ทธิ ์อื่นใดอีกไม่ว่าจะเป็ นพระเจ้ า เทพ
ภูติผี หรื อวิญญาณบรรพบุรุ ษ การจั ดพิธี สะเคราะห์ให้ กับม้ าที่ เสียขวัญเพราะเชื่อว่าถู กรังควานโดยวิญญาณ
บรรพบุรุ ษที่ไม่ ได้ รับการบวงสรวงเป็ นเวลานานกับการแก้ บนให้ กับสิ่งศักดิ ์สิ ทธิ ์หลังจากสมประสงค์ตามที่ บน
บานไว้ ในพิ ธี ข้ างต้ นจึงผิ ดหลักการของศาสนาอิสลาม และฉะนั ้ นจึงไม่ สามารถปฏิบัติได้ หากตี ความอย่าง
เคร่ งครัดอย่างไรก็ดี เพราะเหตุที่ความเชื่อเรื่ องผีและสิ่งเหนือธรรมชาติเป็ นสิ่ งที่ ดารงอยู่ในคาบสมุทรมลายูมา
เป็ นเวลากว่ าสหัสวรรษ หรื อก่อนการเข้ ามาของศาสนาฮินดู ศาสนาพุ ทธ และศาสนาอิสลาม ตามลาดับ
ขณะที่สาเหตุสาคัญประการหนึ่งที่ศาสนาอิสลามสามารถแทนที่ ศาสนาฮินดู และศาสนาพุทธและลงหลักปั ก
ฐานในคาบสมุทรมลายู ได้ ก็เพราะอาศั ยการประสานเข้ ากับประเพณี และพิ ธีกรรมความเชื่อท้ องถิ่นแทนที่ จะ
ขจัดทิ ้ งเสีย (ดู นิธิ 2550, CheMan 1990, Idris 1995, Teeuw andWyatt 1970) ฉะนั ้ น แม้ กระแสการตื่นตัว
ในศาสนาอิ สลามโดยเฉพาะในส่วนที่ปฏิ บัติและส่งเสริมโดย “คณะใหม่ ” จะห้ ามการประกอบประเพณีและ
พิ ธีกรรมความเชื่อท้ องถิ่นในส่วนที่เห็นว่าขัดกับหลักศาสนาอิ สลาม (ดู ศรยุทธ 2551) ทว่าชาวมลายูโดยเฉลี่ย