nt138 - page 108

99
ฉุ น กลิ่ นหอมเย็น รสซ่ า ผักกลุ่มนี้ ช่ วยขับลมลดอาการเกร็งของกระเพาะอาหารและลําไส้ และ
วิธีการกินผักหลายๆชนิ ดในรายการอาหารเดียวแต่ สามารถกินผักได้ถึง 26ชนิ ดได้แก่ แกงแคซึ่ ง
เป็ นเสมือนเป็ นแกงผักรวมของคนของคนเชียงรายที่ มีรสชาติ อร่ อยถูกปากถูกใจคนทั่วไปนับเป็ น
ภูมิปั ญญาของบรรพบุรุ ษได้คิดค้นและถ่ายทอดไว้ให้คนรุ่ นหลัง
ประเภทสัตว์ ที่เป็ นแมลงและมดมีอยู ่หลายชนิ ดลักษณะเด่นของแมลงเหล่านี้ คือรสชาติ
มันมีกลิ่นเฉพาะตัวมีตามฤดู กาลให้กินสดๆมักเกิ ดในดินกิ นได้ทั้งตัวอ่อนและตัวโตเต็ มที่ เช่ น
แมงมันส่ วนที่ อาศัยเกิดตามต้นไม้ เช่ น ไข่มดส้ม (ไข่มดแดง) ตัวอ่อนผึ้ ง รสชาติหอมมันตัวอ่อน
ต่อส่ วนแมลงที่ เกิดในทุ่งนาช่วงเก็บเกี่ยวข้าวเสร็จแล้ว เช่ นแมงจอน (แมงกะชอน) แมงดานํามาตํา
นํ้ าพริ ก จะมีรสมันกลิ่ นหอมเฉพาะตัวแมลงที่ อาศัยเกิดในต้นไม้ไผ่ คือ แน้ และแมลงที่อาศัยเกิด
ตามทุ่ งนา เช่นแมงเนี่ ยง แมงหนิ ้วประเภทสัตว์สั ตว์เลื้อยคลาน เช่ นแลนนํามาแกงอ่อมปั จจุบัน
หากินได้ ยากราคาแพง งูสิ งนํามายําคล้ ายยําไก่ ปั จจุบันหากินได้ ยากอีกเช่นกัน ไม่ มีการซื้ อขาย
ประเภทสัตว์ปี ก เช่นนกคุ ้ ม เป็ นนกที่อาศัยอยู่ตามชายป่ านํามาทําแกงแคแกงอ่อมปั จจุบันหากิน
ได้ยากประเภทสัตว์อื่ น เช่นตุ่น เป็ นสัตว์ที่ขุ ดรู อาศัยอยู่ในดินมีรู ปร่างลักษณะคล้ายหนู วิธี กินคือ
นํามาย่างแกงแคแกงอ่อมปั จจุบันไม่ค่ อยมีวางขายในตลาดแต่ชาวบ้านยังขุดกิ นกันอยู ่ ประเภทการ
ถนอมอาหารจากสัตว์นํ้ า เช่ นปลาจ่อมปลาส้มปลาร้า
ประเภทเห็ ด เป็ นอาหารป่ า เพราะเกิ ดขึ้ นเองโดยธรรมชาติ ในป่ าที่ มีสภาพแวดล้อมที่
เหมาะสม เกิ ดในฤดูฝนพื้นดินชื้ น ได้แก่ เห็ ดถอบ เห็ดห้ า เห็ดปลวกหรือเห็ดโคนส่ วนที่เกิ ดตาม
ขอนไม้ผุ เช่น เห็ ดตามอด เห็ดลมที่ปัจจุ บันเกษตรกรสามารถเพาะขึ้ นเองได้ เห็ ดป่ าชนิ ดอื่นๆ เช่ น
เห็ดหล่ ม เห็ดแดง เห็ดไข่ห่ านชาวบ้านจะออกไปเก็บตามดอยตามป่ ามาทําความสะอาดวางขายตาม
ข้างถนนหรื อในตลาดวิธีปรุ งเป็ นอาหารคือแกงนึ่ งตํานํ้ าพริกโดยชาวบ้านจะมีวิธีดู ว่าเห็ดชนิดใด
กินได้ชนิ ดใดกินไม่ได้
ดังนั้ น อาหารของคนเชียงรายจึ งอยู่บนพื้ นฐานของความโน้มเอี ยงของอุปนิ สั ย ที่ติ ดตัว
มาตั้ งแต่เกิ ดเป็ นสิ่ งที่ แฝงฝั งอยู่ภายใต้จิตสํานึก ผ่ านประสบการณ์ในชี วิตมาว่าคนเชี ยงรายต้อง
กิ นข้าวนึ่ งได้ กิ นเป็ น อาหารที่กิ นกับข้าวนึ่ งได้อร่ อยต้องเป็ นอาหารพื้นเมืองที ่มี ลักษณะแห้ง
ข้น ขลุ กขลิก และนํ้ าตามลําดับ รสชาติ ต้องออกเค็ม ได้ความหวานจากวัตถุ ดิ บที่ ใช้ปรุ ง เช่ น
เนื้ อและผัก ถึ งแม้ความเชื่ อเรื่ องอาหารจากประเพณี พิธีกรรม แนวปฏิ บัติ ที่ได้รั บการสั่งสมมา
และไม่ได้รั บคําอธิ บายถึงเหตุผลก็ตาม แต่เมื่อนํ ามาพิจารณาแล้วล้วนแต่มีเหตุ ผลที ่สามารถรั บ
ฟั งได้ แต่ ในบางกรณี หากไม่ปฏิบัติ ตามก็ไม่ได้เกิ ดความเสี ยหายใด ๆ ข้อห้ามเกี่ ยวกับอาหาร
นั้ น ๆ ก็ จะถูกลืมเลือนไปไม่ ปฏิ บัติตาม และในช่ วงที ่ระบบเศรษฐกิ จสมัยใหม่เข้ามา คน
เชี ยงรายได้รั บกระแสนิยมอาหารต่ างชาติอย่างหลีกเลี่ ยงไม่ได้ แต่ความโน้มเอียงของอุปนิ สั ย
ยังคงเป็ นตัวยึ ดเหนี่ ยวให้ผู ้คนในสังคมนิ ยมอาหารล้านนาเชี ยงรายอยู่ โดยการบอกกล่ าวถึง