st123 - page 17

บทที่ 2
วรรณกรรมที่ เกี่ยวข องและกรอบแนวคิดการวิจัย
การวิ จัยเรื่ อง “อํานาจทางสั งคมของชุมชนในการจัดการป าชายเลนอาวป าคลอก จังหวัด
ภูเก็ต” เปนการศึกษาชีวิตมนุษย (human life) ในมุมมองทางสังคมที่ศึ กษาความสัมพันธ (social
relationship) ระหวางมนุ ษยในสังคม ซึ่งเป นมุมมองหนึ่งมี ความแตกตางจากมุ มมองทางชีววิทยา
(organic) ที่ศึ กษาองคประกอบในชีวิตของมนุษย หรือมุมมองทางจิตวิ ทยาที่ศึกษาเกี่ ยวกับจิ ตใจ
(mental) ของมนุษย หรือมุมมองทางวัฒนธรรมที่ศึ กษาความหมายเชิงสัญลั กษณ (the symbolic
meanings) ในชีวิตมนุษย ซึ่งในการศึกษาทางสังคมศาสตร มีหลากหลายสาขาที่ ศึกษากระบวนการ
ทางสั งคม ไดแก เศรษฐศาสตร รั ฐศาสตรและมานุ ษยวิ ทยา สวนสั งคมวิ ทยาศึกษาพฤติ กรรม
ทางสังคมของมนุษย หรือการกระทําระหวางปจเจกบุ คคลในสังคม (interpersonal interaction)
โดยใหความสนใจไปที่ กระบวนการและการกระทําในองคกรทางสังคม (social organization) ตั้งแต
ระดับครอบครั ว กลุม ชุ มชน และเหนือกวาชุ มชน ซึ่งเปนการกระทําทั้งในระดับจุลภาค คื อ ระหวาง
ปจเจกบุ คคล กับปจเจกบุ คล และการกระทําของโครงสรางต อคนในสังคม (Olsen, 1968; สมศักดิ์
ศรีสั นติสุ ข, 2551)
สํ าหรับแนวคิดในการวิจัยในเรื่องนี้ ผูวิ จัยใช แนวคิดประชาสังคม (civil society) แนวคิ ด
อํานาจทางสั งคม (social power) และแนวคิ ดการจัดการปาชายเลน (mangrove forest
management) ภายใตแนวคิดการจั ดการโดยชุมชนเป นฐาน (Community-Based Forest
Management) เปนแนวคิ ดในการวิจัย โดยประชาสังคมเปนแนวคิ ดที่ เปนกรอบในการอธิ บาย
การจัดการป าชายเลนโดยชุมชน ซึ่งเปนกระบวนการ ตั้งแตการเผชิญและตระหนักตอปญหา การเกิด
สํานึ กรวมของคนในชุ มชน การเกิดกลุ มหรือองค กรชุมชน การเกิ ดอุดมการณร วมของชุ มชน และ
สุดทายตกผลึกเปนสถาบันเปนที่ยอมรับของคนในชุมชน และคนทั่วไป
ในกระบวนการประชาสังคม แตละขั้ นตอนจะมีอํ านาจทางสังคม (social power) เขามา
เกี่ยวของที่ หลากหลายทั้งการบั งคับ การอ างอิ งอํานาจที่เหนื อกวา สิ ทธิ อํานาจ และความน าเชื่อถื
เพื่ อใหกระบวนการประชาสังคมแตละขั้นตอนมีความเปนปกแผ น เปนอํานาจทางสังคมของชุมชนใน
การขับเคลื่อนต อไป โดยอํานาจทางสั งคมมีที่มาจากโครงสรางทางสั งคมของชุมชน ไดแก เครือญาติ
กลุมทางสังคม (social group) วัด มั สยิด โรงเรี ยน พิธีกรรม และองค กรปกครองสวนท องถิ่น และ
ปฏิสัมพันธระหวางชุมชนกับโครงสร างทางสังคมนอกชุมชน ไดแก หนวยงานของรัฐ ตลาด สื่ อมวลชน
สถาบันการศึกษา และองคกรพัฒนาเอกชน
สํ าหรับผลลัพธของการสรางอํ านาจทางสังคม นอกจากเปนการรักษาป าชายเลนใหคงอยูและ
เพิ่มขึ้นแลว ยังส งผลตอ ความมั่นคงทางอาหาร ความมั่ นคงในชีวิ ต ความสัมพันธของคนในชุมชน
ความสัมพันธระหวางชุมชนกับหนวยงานของรั ฐ อํานาจตอรองของชุมชน การประกอบอาชีพ และ
รายได กระแสการอนุ รั กษในชุมชนอ าวป าคลอก และแหลงเรียนรูชุ มชน รายละเอียดของแตละ
แนวคิด ดังตอไปนี้