st123 - page 10

บทที่ 1
บทนํา
1.1 ความเปนมาและความสําคัญของปญหา
ประเทศไทยเป นประเทศที่ มี ความหลากหลายและความซั บซ อนในเชิ งชี วภาพ (bio
complexity) เปนแผ นดินที่อุดมสมบูรณ มีระบบปาที่หลากหลายรูปแบบตั้งแตบนยอดเขา จนถึ ง
ชายฝ งทะเล ซึ่ งสงผลให เป นประเทศที่มี ความหลากหลายทางวัฒนธรรม และเกิ ดการพัฒนาเป น
ภูมิ ปญญา เพื่ อดํารงชีวิ ตอยูที่ สอดคลองกับสภาพธรรมชาติ ของแต ละพื้นที่ (วิ สุทธิ์ ใบไม , 2548)
นอกจากนี้ยั งมีระบบการจัดการตนเองที่สอดคล องกับสภาพธรรมชาติ ของแตละพื้ นที่ ไดแก ระบบ
เหมืองฝายในภาคเหนื อ การรวมตัวกันเปนคุ มบานในภาคอี สาน การเชื่อมโยงเพื่อดูแลกั นและกันเปน
เครือขาย (network) (ฉั ตรทิพย นาถสุภา และ พรพิ ไล เลิศวิชา, 2537) เปน “เกลอบาน เกลอเล
ในภาคใต เป นตน สวนรัฐสมั ยโบราณอยูทาบซอนกั นกับสังคม อํานาจทางการเมืองผู กติ ดกับวิ ถีทาง
วัฒนธรรม และคอนขางกระจายอํานาจในหมูชนชั้นนํ า นอกจากนี้ยังมีบทบาทจํากัด เพี ยงการปองกัน
ภัยจากภายนอก และการดู แลรักษาความสงบเรี ยบร อยภายในเท านั้ น สวนการจั ดการศึ กษา
สาธารณสุข การดูแลทรั พยากรธรรมชาติ รัฐไม ได เขาไปเกี่ยวข อง ปลอยใหเป นหนาที่ ของชุมชน
แตละแหงจัดการกันเอง (เสกสรร ประเสริฐกุล, 2538)
อย างไรก็ตาม การพัฒนาประเทศอย างนอยภายหลังการเปลี่ ยนแปลงการปกครอง พ.ศ.2475
เปนตนมา อยูภายใต แนวคิดการจัดการในมิติ วัฒนธรรมเชิงเดี่ยว คือ “วัฒนธรรมของรัฐ”อยู บนพื้นฐาน
ของ “อุดมการณรัฐชาติ ” ที่ให ความสํ าคัญกับศูนย กลางอํ านาจ ตัวบทกฎหมาย มากกว าจารี ตประเพณี
ของทองถิ่ น และ “อุดมการณ ทุนนิยม” ที่ให ความสําคั ญกั บคานิ ยมการสะสมความมั่งคั่ งสวนบุ คคล
การนับถือเงินเปนพระเจา และความเจริญทางวั ตถุ (อานั นท กาญจนพันธ,2538) ซึ่ งเปน “วัฒนธรรมรัฐ
ที่ไรสังคม” (นิธิ เอี่ยวศรีวงศ, 2546) ที่มุ งสรางความมั่นคงใหกับรัฐมากกว าชุมชนมองขามความสามารถ
ศั กยภาพของชุมชนที่มีแต ดั้งเดิ ม นอกจากนี้ ยังเพิ่มบทบาทเขามาดูแลสังคมในทุกด านทั้งการศึ กษา
การจั ดการทรัพยากร และการสาธารณสุข (เสกสรร ประเสริฐกุล, 2538) นอกจากนั้นยั งสงผลต อ
ความสัมพั นธของคน สถาบันดั้งเดิม บทบาทของผู เฒาผูแก และผูนําธรรมชาติ ภู มิปญญาและวิ ถีชี วิต
ความเปนอยูของชุมชนถู กละเลยบางสวนสูญหายไปและยังทํ าใหชุมชนตองพึ่ งพาภายนอกขาดศักยภาพ
ในการจั ดการตนเองมากขึ้น (อุ ทัย ดุลยเกษม และอรศรี งามวิทยาพงศ, 2540; กนกศักด แก วเทพ,
2542; ทวี ศั กดิ์ นพเกษร, 2542; เกรียงศั กดิ์ เจริญวงศ ศักดิ์ , 2544; ผาสุ ก พงษไพจิ ตร และ
คริส เบเคอร, 2546) ถึงแม หลั งเหตุการณ พฤษภาคม 2535 มีการกระจายอํานาจสูประชาชนโดย
การจัดตั้งองคกรปกครองสวนทองถิ่นในรูปแบบองค การบริหารส วนตําบล (อบต.) ยกระดับสุขาภิบาล เป น
เทศบาลทั่วประเทศ และนายกองค การบริหารสวนจังหวัดมาจากการเลื อกตั้ง ทั้งนี้เพื่ อให ประชาชนดูแล
ตนเองมากขึ้น ตั้งแต พ.ศ.2538 นอกจากนี้ยังมีการกระจายอํ านาจผานรัฐธรรมนูญฉบับพ.ศ.2540
และพ.ศ. 2550 แต ประชาชนยังคาดหวัง เรียกรองใหคนอื่ นทํางานแทนใหเหมือนเดิม การพึ่ งตนเอง
นอยลง มีการทุจริตคอร รัปชั่น และขาดแคลนงบประมาณในการบริหาร (สถาบันพระปกเกล า, 2546;
สมพันธ เตชะอธิก, 2546)