st123 - page 24

15
organization) องคกรการกุศล (charities) องคกรอาสาสมัคร (voluntary organization) รวมทั้ ง
กลุมอาสาสมัครตาง ๆ ตั้งแตในระดับทองถิ่นจนถึงระดับโลก เปนตน
นอกจากนี้ องค กรทางสังคมยังเป นการรวมตั วกันของคนอยางสมัครใจ ซึ่งคนเหลานี้
ไมรูจักกันมากอนหรือคนแปลกหนาที่ไม ใชเครือญาติ คนสนิ ทตามแนวคิดประชาสังคมของกลุมเสรีนิยม
หรือไดรับอิทธิ พลจากตะวันตก (อเนก เหลาธรรมทั ศน, 2545; ธีรยุ ทธ บุญมี , 2536 ) โดยจะพบใน
การรวมตัวของคนชนชั้ นกลางในเมือง เชน เครื อขายจราจร จส.100 กลุมอาสาสมั คร เป นตน และ
เปนการรวมตัวของคนที่เปนเครือญาติ คนสนิทรูจักกันอย างดี โดยอาศัยวัฒนธรรมประเพณี ซึ่งส วนใหญ
จะพบในชนบทไทย เชน กลุ มออมทรัพย กลุมอาชีพ หรื อการรวมกลุมกันเพื่ อชวยเหลื อกั นในชุมชน
(ณรงค บุญสวยขวัญ, 2552; ประเวศ วะสี, 2541; ชัยอนันต สมุทวณิช, 2547)
สําหรับการวิจัยครั้งนี้ ผูวิจัยวิเคราะหองคกรทางสังคม 2 ระดั บ คือ ระดั บกลุม และ
ระดับชุ มชน โดยกลุม (group) เปนการรวมตัวของปจเจกบุคคล (individual) ในชุมชน เพื่อใหเกิด
พลังในต อรอง เรียกรอง ขอความช วยเหลือจากภายนอก เพื่อการแกไขป ญหาชุมชน (จิตติ มงคลชั ย
อรัญญา, 2540; ปาริชาติ วลัยเสถียรและคณะ, 2543) สวนชุมชน (communities) Olsen (1968)
จัดเปนองคกรทางสังคมประเภทหนึ่งที่ ใหญกวาครอบครัว (families) ที่ทําหนาที่ดูแลความปลอดภั ยและ
ความตองการของสมาชิก
1.2) รัฐ (state) และตลาด (market) เปนตัวแสดงทางสั งคมในประชาสังคมมาตั้งแต
ดั้ งเดิม ในบางช วงเวลานักวิชาการจะใหความสํ าคั ญกั บรัฐ ในบางชวงเวลาจะให ความสําคั ญกั บตลาด
ขณะเดียวกันยังแยกรั ฐและตลาดออกจากกันในความสัมพันธ รั ฐในที่นี้ หมายถึงรั ฐบาล ซึ่งเป นผูที่ทํา
หน าที่ในการปกครองบานเมืองในยุคกลางของยุโรปรั ฐกับสังคมเปนสวนเดียวกัน แตรั ฐเพิ่งแยกออกจาก
สังคมในยุ คความเจริญก าวหนาทางวิ ทยาศาสตร ที่นํามาสู การพัฒนาอุ ตสาหกรรมทําใหเกิ ดชนชั้นใหม
ในสังคม คือ ชนชั้นกลาง และพ อค า นายทุน คนเหลานี้ต องการเปนอิสระจากโครงสร างเดิม และสร าง
พื้นที่ทางสังคมใหม ขณะเดียวกั นรัฐก็เปนคนอีกกลุ มหนึ่งที่ ทําหน าที่ในการปกครองบ านเมือง โดยการ
มอบหมายของคนสวนใหญ ในสั งคมใหทําหน าที่ในฐานะรัฐบาลของประเทศ แต ในยุคที่เศรษฐกิ จแบบทุน
นิยมเติบโตขึ้ น รัฐทํ าหนาที่ไมมี ประสิทธิ ภาพที่จะทําใหทุนนิยมขยายตัว จึ งเกิดแนวคิดการแยกตัวตลาด
ออกจากรัฐ ให ตลาดทําหนาที่ในสังคมแทนรั ฐ และรัฐทําหนาที่ชวยเสริมตลาด
2) ปฏิสัมพันธ ระหวางตั วแสดงทางสังคม ซึ่ง Ahrne (1994) จํ าแนกออกเปน 3 แบบ
อยางไรก็ตามในงานวิ จัยนี้ ผู วิ จัยจําแนกออกเป น 2 แบบ คือ ปฏิสัมพันธ ภายในองคกรทางสั งคม
และปฏิสั มพันธระหว างองคกรทางสังคมของชุมชนกับองคกรภายนอกชุมชน ได แก หนวยงานของรัฐ
ตลาด สื่อมวลชน นักวิชาการ และองคกรพั ฒนาเอกชน ดังนี้
2.1) ปฏิสั มพั นธระหวางป จเจกบุคคลในองค กรทางสังคมของชุมชน ได แก
ปฏิ สัมพั นธระหวางปจเจกบุคคลกั บป จเจกบุคคลในฐานะสมาชิ กขององคกรทางสั งคม โดยเป น
ความสัมพั นธแบบแนวราบที่มี ความเทาเทียมกันในฐานะสมาชิก และปฏิสัมพันธระหว างปจเจกบุคคล
กับองคกรทางสังคม ซึ่งเปนความสัมพันธแบบแนวดิ่งในลั กษณะการควบคุม
2.2) ปฏิสัมพันธระหวางองค กรทางสังคมในชุมชนกับองคกรภายนอกชุ มชน ไดแก
รัฐ ตลาด สื่อมวลชน นักวิชาการ และองคกรพัฒนาเอกชน โดยมีปฏิสัมพันธ ดังนี้