st123 - page 11

2
นอกจากนี้ ในทางเศรษฐกิจ “อุดมการณทุนนิ ยม”ที่เกิดขี้นอยางแพร หลาย เมื่อประเทศไทยเรงรัด
การพั ฒนาเศรษฐกิจและสังคม ภายใต การแนะนํ าของธนาคารโลกและกองทุนการเงินระหวางประเทศ
(IMF) ในยุคสงครามเย็น โดยการจัดทําแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ฉบับแรก เมื่อพ.ศ.2504
ซึ่งในเวลาตอมาทําใหการพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศในเชิงตัวเลขการพั ฒนา (GDP.) ดีขึ้ นภาคเศรษฐกิจ
เขามามี บทบาทแทนรัฐ ขณะเดี ยวกั น รั ฐเอื้ ออํ านวยความสะดวกและคอยชวยเหลื อภาคธุรกิ จ
ซึ่ง ชัยอนั นต สมุทรวณิ ช (2544) เห็นวา รัฐในยุ คนี้ไดกลายเปนรัฐตลาดเสียแลว อยางไรก็ตามบทสรุ ป
แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ฉบั บที่ 7 (พ.ศ.2535 - 2539) พบวา การพัฒนาประเทศไทย
ในระยะเวลาที่ ผานมานั้นทําให “เศรษฐกิ จดี แตสั งคมมีปญหา และการพัฒนาที่ไม ยั่งยืน” (สํานักงาน
คณะกรรมการพั ฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ, 2540) กลาวคือ แม การพัฒนาไดทําให ความเปนอยู
ของประชาชนดีขึ้น ทั้ งโครงสรางพื้นฐาน การศึ กษา คมนาคม ฯลฯ แต ในอีกดานหนึ่ งการพั ฒนาไดส ง
ผลกระทบต อสั งคมไทย ทําใหคนมี คานิ ยมเปนวัตถุ นิยมมากขึ้ น การเอารัดเอาเปรี ยบของคนในสังคม
การเจ็ บปวยดวยโรคใหม ๆ รวมทั้งทรัพยากรธรรมชาติ เชน ป าไม ดิ น น้ํา และอากาศ ถูกทํ าลายเพื่ อ
สนองการพั ฒนา และเกิดมลพิษทางสิ่ งแวดลอมจากผลของการพัฒนาทั้ งในเมืองและชนบท
เชนเดียวกับการจัดการปาชายเลน ในอดีตหน วยงานของรัฐใช “การจัดการแบบเชิ งเดี่ ยว”
คิ ดแบบเบ็ดเสร็ จเด็ ดขาด (exclusiveness) และกี ดกัน (exclusion) คิดว าผูรั บผิ ดชอบเพี ยง
หน วยงานใดหนวยงานหนึ่ งของรั ฐเทานั้ น กี ดกันการมี ส วนรวมของประชาชน และ”คิ ดแบบ
อาณานิคม” ที่ ออกชอบกฎเกณฑมาควบคุม และ ไมยอมรั บกฎจารีตประเพณี วัฒนธรรมของชุมชน
ที่มีมากอน (อานันท กาญจนพันธุ, 2544) แตหากย อนไปในอดีตยั งพบวาการจัดการปาชายเลนของ
ประชาชนอยู ภายใตจารีตประเพณี โดยเฉพาะภาคใต ซึ่ งไดรั บอิทธิ พลจากศาสนาพราหมณ ศาสนา
พุทธ และศาสนาอิสลาม ศาสนาทั้ ง 3 มีอิทธิพลตอภูมิ ปญญาและการดํารงชีวิ ตของชาวภาคใตอยาง
แยกไมออก (สุทธิวงศ พงศ ไพบูลย, 2540) ถึ งแมปจจุบันจารีตประเพณีดั้งเดิ มของชุมชนจะหายไป
บางตามสภาพแวดล อมที่เปลี่ยนไป แตประชาชนยังคงยึ ดถื อและปรับเปลี่ ยนมาใชให สอดคลองกับ
สถานการณ นอกจากนี้ภายใตกระแสการพัฒนาโดยรัฐและตลาดที่เขามายังชุมชนอย างหลีกเลี่ยงไมได
ทําใหชุมชนจึ งตองมีวิ ธี การจัดการเพื่อใหสามารถดํารงอยูไดในรูปการจัดความสัมพันธเชิงอํานาจโดย
ใชอํานาจทางสังคม (social power) ของชุ มชนเปนเครื่ องมือในการจัดการ
อย างไรก็ตาม จากทบทวนวรรณกรรมทั้งในตางประเทศและประเทศไทย พบว ามีการนํา
แนวคิดอํ านาจทางสังคมมาอธิบายปรากฏการณทางสังคมน อยมาก นอกจากนี้ งานวิ จัยตางประเทศ
สวนใหญเปนการวิจัยในมุ มมองทางจิตวิทยาสังคมตามแนวคิดของ French and Ravan (1960)
นําไปการศึ กษาอํ านาจทางสังคมในองคกรธุ รกิจต าง ๆ และศึกษาอํ านาจทางสั งคมในเฉพาะดาน
ทรัพยากรอํ านาจทางสังคมที่ ติดอยูกับตั วบุคคลหรื อองคกรเทานั้น สําหรั บในประเทศไทย มีงานวิจัย
ของ ลลิ ตา ฤกษสําราญ (2523) ที่วิจัยอํ านาจทางสังคมภายในองค กรภายใต แนวคิดของ French
and Ravan (1960) เช นกัน ขณะที่งานวิจัยของ จักรกฤษณ นรนิติ ผดุงการ (2515) และบทความ
ของ ระดม วงศนอม (2526) ทําการวิจัยและนําเสนอภายใต “แนวคิดเรื่องชนชั้ นนําและโครงสราง
อํานาจชุ มชน” ซึ่งกลาวถึงอํานาจทางสังคมในมุมมองโครงสร างทางสังคมและชนชั้ นนําของชุมชน
เชนเดียวกับลั กษณะงานวิจั ยของนักวิชาการอเมริกันหลายคน เช น C.W.R.Mill (1956), R.Dahl
(1961) เปนต น ที่ศึกษาว าใครเปนผูมี อํานาจในสังคมอเมริกั น ถึงกระนั้นก็ตาม มีนักสั งคมวิทยา