nt139 - page 23

2. แนวคิดและทฤษฎีการเรียนรู้
การเรียนรู้ หมายถึง การใช้กระบวนการเรียนรู้ค้ นหาองค์ความรู้ และสิ่งประดิษฐ์ หรือชิ้นงาน ส่วนกระบวนการ
เรียนรู้ หมายถึ ง การใช้กระบวนการคิดและกระบวนการทางสังคม/กระบวนการกลุ่ ม ค้นคว้ าความรู้ หาผลผลิต
แนวคิดและทฤษฎีที่เกี่ ยวข้องกับการเรียนรู้ที่นํามาศึกษาคือ การเรี ยนรู้ทางศิลปะ การเรียนรู้โดยการสั งเกต
หรือการเลียนแบบจากตัวแบบและทฤษฎีแรงจูงใจ ทฤษฎีและแนวคิดเหล่ านี้สามารถนําไปปรับใช้ในการจัดการเรียนรู้
สาระทัศนศิลป์ในโรงเรียนได้
2.1 การเรียนรู้ทางศิลปะ
การเรียนรู้ทางศิลปะเป็นการเรียนรู้ที่ก่อให้เกิดความรู้ หรือการเรียนรู้ทางด้านพุทธิพิสัยและคุณค่า หรือ
คุณสมบัติ ด้านจิตพิสัยซึ่งได้แก่ ความซาบซึ้งและการเห็นคุณค่า เนื่ องจากความรู้ดังกล่าวเป็นศาสตร์หรือสาขาวิชาที่มี
เนื้อหาสาระด้านสุนทรีย์เป็นหัวใจสําคัญ ดังที่เดวิด เอคเคอร์ (David Ecker) ได้กล่าวว่า ความรู้ทางศิลปะนั้ นเป็น
กระบวนการเชิงคุณภาพ เห็นได้จากผลงานศิลปะที่ศิ ลปินได้มี การใช้ระบบเส้น สี รูปร่าง รูปทรง พื้นผิว และมวล
ออกมาเป็นผลงานที่มี คุณภาพตามที่ต้ องการจนสามารถมองเห็นคุณสมบัติการเลือกสรร การควบคุมกระบวนการ และ
ผลสําเร็ จ สามารถแบ่งเป็นหมวดหมู่ เป็นแบบอย่างได้ ความรู้และคุณค่านี้จึงเป็นความรู้ที่ผสมผสานกัน (มะลิฉัตร
เอื้ออานั นท์ , 2550)
อารี สัณหฉวี (2545) ได้สรุปว่ า การเรียนรู้ทางศิลปะเป็นการเรียนรู้ที่ทําให้ผู้เรียนเปลี่ยนพฤติกรรม 3 ด้าน
คือ ด้ านพุทธิพิสัย ด้านทักษะพิสัย และด้านจิตพิสัย
1. ด้านพุทธิพิสัย เป็นการเปลี่ ยนแปลงด้านสมองของผู้เรี ยนจากการไม่รู้ ไม่เข้าใจโดยการเน้นหาเหตุผลเป็ น
เรื่องสําคั ญ การสอนศิลปะให้ยึดเหตุผลที่สอดคล้องกับสภาพของสังคม เป็นการเรียนรู้จากส่วนรวมมาส่วนย่อย เน้ น
ให้ผู้เรียนสร้างความรู้ด้วยประสบการณ์หลายๆด้าน ส่งเสริมให้ผู้เรี ยนค้นหาเหตุผลและกฏเกณฑ์จากการพินิจพิจารณา
การทํางานซึ่งจะเป็นทั้งปัญหาและการยั่ วยุให้เกิดการทํางาน โดยใช้ธรรมชาติ รอบตัวเป็ นแม่บทหรือตัวแบบ เพราะ
ความรู้ความเข้ าใจต่อศิลปะและธรรมชาติเป็นพื้นฐานสําคั ญทางสุนทรียภาพ ดังนั้ น ความรู้ทางศิลปะจึ งมีคุณค่า
ผสมผสานอยู่
2. ด้านทักษะ เป็นการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของผู้เรี ยนด้านทักษะ ทั้งการพู ด ความคิด การปฏิบัติ การ
เขียน คือการทําให้ผู้เรี ยนมีทักษะต่างๆอย่างฉับไว โดยการฝึกแก้ ปัญหา คิดสร้างสรรค์ การแก้ปัญหาในงาน การ
ประดิษฐ์ การฝึกพูด การวิ จารณ์งาน การกํ าหนดปัญหาให้ผู้เรี ยนคิดค้นซึ่งทักษะด้านการปฏิบัติ นี้ถื อว่าเป็นพฤติกรรม
สําคัญของการเรียนรู้ด้ านศิลปะ เพราะธรรมชาติของวิ ชาศิลปะมีส่วนร่วมในการพัฒนาทักษะของผู้เรี ยนได้หลายทาง
และเป็นสิ่งที่ฝังแน่นกับผู้เรียนอย่างแท้จริง
3. ด้านจิตพิสัย เป็ นการเปลี่ยนแปลงทางคุณลักษณะด้านจิตใจ อารมณ์ ความรู ้ สึ กของคนซึ่งเกี่ยวข้องกับ
พฤติกรรมการรั บรู้และการเรียนรู้ในเชิงคุณภาพ 3 ด้านคือ การรับรู้ทางทัศน์ การเลือกตัวเลือกที่ พึงพอใจ และ
ความเฉียบไวในแบบอย่างของศิลปะ
3.1 การรับรู้ทางทัศน์ ได้แก่ ทักษะการรับรู้ด้ านการเห็น เป็นมิติ หนึ่งของพฤติกรรมมนุษย์ที่ช่วยให้
มนุษย์เกิ ดความเข้าใจและเป็นหนทางสู่ความรู้ ความเข้ าใจ
3.2 การเลือกตัวเลือกที่ พึงพอใจ หมายถึงทัศนะที่เกี่ ยวข้องกับการเห็นว่าสิ ่งหนึ่งงามหรือไม่งาม
ชอบหรือไม่ ชอบ โดยเปรียบเทียบกับอีกสิ่งหนึ่ งหรือหลายสิ่ง คุณสมบัติ