2
ตำนำนกำรสร้
ำงมั
สยิ
ดตำนำนที่
2 กล่
ำวว่
ำ มั
สยิ
ดกรื
อเซะเริ่
มก่
อสร้
ำงเมื่
อ พ.ศ.2057
ในสมั
ยพญำอิ
นทิ
รำ (สุ
ลต่
ำนอิ
สมำอี
ล ชำห์
) เป็
นเจ้
ำเมื
องปั
ตตำนี
(พ.ศ.2043-2073) แล้
วเสร็
จสมบู
รณ์
ในสมั
ย สุ
ลต่
ำนมู
ซั
ฟฟั
ร ชำห์
(พ.ศ.2073-2107) เดิ
มมี
ชื่
อเรี
ยกว่
ำ มั
สยิ
ดปิ
นตู
เกิ
รบั
ง (Masjid Pintu
Gerbang) เป็
นมั
สยิ
ดประจำเมื
องปั
ตตำนี
(ครองชั
ย หั
ตถำ, 2549, น.13)
ตำนำนที่
3 อธิ
บำยลั
กษณะมั
สยิ
ดกรื
อเซะเป็
นอำคำรก่
ออิ
ฐถื
อปู
น กว้
ำง 15.10 เมตร
ยำว 29.60 เมตร สู
ง วั
ดจำกพื้
นถึ
งคำน 6.50 เมตร เสำทรงกลมเลี
ยนแบบเสำโกธิ
คของยุ
โรป ช่
อง
ประตู
หน้
ำต่
ำง มี
ทั้
งแบบโค้
งแหลมและโค้
งมน โดมและหลั
งคำยั
งก่
อสร้
ำงไม่
สำเร็
จ ตำนำนนี้
อ้
ำงถึ
ง
หนั
งสื
อสยำเรำะฮ์
เมื
องปั
ตตำนี
ว่
ำ สุ
ลต่
ำนลองยุ
นุ
ส เป็
นผู้
สร้
ำง ประมำณปี
ฮิ
จเรำะฮ์
1142 ตรงกั
บ
พุ
ทธศั
กรำช 2265 (อนั
นต์
วั
ฒนำนิ
กร, 2531, น.229-230)
เรื่
องปี
ที่
สร้
ำงมั
สยิ
ดกรื
อเซะที่
ไม่
ตรงกั
นนั้
นนำมำสู่
กำรตี
ควำมและพิ
จำรณำงำนเขี
ยนใน
ประวั
ติ
ศำสตร์
เกี่
ยวกั
บตำนำนกำรสร้
ำงมั
สยิ
ดกรื
อเซะ โดยเฉพำะควำมเข้
ำใจเรื่
อง ตวนสุ
หลง(ตู
วั
นซู
ลง) เจ้
ำเมื
องปั
ตตำนี
ว่
ำเป็
นบุ
คคลเดี
ยวกั
บ เจะลง ผู้
หล่
อปื
นใหญ่
ตำมบั
ญชำเจ้
ำเมื
อง คำอธิ
บำยนี้
ให้
เหตุ
ผลว่
ำ
ชาวปั
ตตานี
โดยทั่
วๆไป เข้
าใจว่
านายช่
างผู้
สร้
างมั
สยิ
ดกรื
อเซะกั
บผู้
หล่
อปื
นใหญ่
ที่
ถู
กนาไปไว้
ที่
หน้
ากระทรวงกลาโหมนั้
นเป็
นคนเดี
ยวกั
น บั
งเอิ
ญกั
บชื่
อนายช่
างหล่
อ
ปื
นใหญ่
ไปตรงหรื
อคล้
ายกั
บชื่
อเจ้
าเมื
องปั
ตตานี
คนแรกหลั
งจากปั
ตตานี
ถู
กแบ่
ง
ออกเป็
น 7 เมื
องเล็
กๆ คงจะเป็
นไปได้
มากที่
สุ
ดที่
มี
คนเข้
าใจว่
า ตวนสุ
หลง(ตู
วั
นซู
ลง)
เจ้
าเมื
องปั
ตตานี
เป็
นผู้
สร้
างมั
สยิ
ดกรื
อเซะ
(อั
บดุ
ลเลำฮฺ
ลออแมน, 2531, น.60)
อั
บดุ
ลเลำฮฺ
ลออแมน ให้
ควำมเห็
นกรณี
ปี
ที่
สร้
ำงมั
สยิ
ดไว้
สำมแนวทำง ประกำรแรก
มั
สยิ
ดกรื
อเซะสร้
ำงในสมั
ยตวนสุ
หลงเป็
นเจ้
ำเมื
องปั
ตตำนี
(พ.ศ.2359-2375) แนวทำงที่
สอง คื
อสร้
ำง
สมั
ยลงยู
นุ
ส ระหว่
ำง พ.ศ.2269-2272 และควำมเป็
นไปได้
ที่
สำม คื
อ สร้
ำงรำว พ.ศ.2199-2231 โดย
อั
บดุ
ลเลำฮฺ
ให้
น้
ำหนั
กกำรสร้
ำงในสมั
ยลงยู
นุ
สมำกที่
สุ
ด นอกเหนื
อจำกนั้
นกล่
ำวว่
ำเป็
นกำรบู
รณะ
มั
สยิ
ดกรื
อเซะมำกกว่
ำ
นอกจำกประเด็
นผู้
สร้
ำงที่
ยั
งขั
ดกั
นโดยไม่
อำจหำข้
อสรุ
ปได้
เรื่
องมั
สยิ
ดสร้
ำงเสร็
จหรื
อไม่
นั้
นก็
ปรำกฎตำนำนที่
ขั
ดแย้
งเช่
นกั
น สำเหตุ
ของกำรสร้
ำงมั
สยิ
ดไม่
สำเร็
จยั
งปรำกฎเป็
นตำนำนที่
ขั
ดแย้
ง
กั
นอี
กหลำยฉบั
บ ตำนำนแรกกล่
ำวว่
ำมั
สยิ
ดสร้
ำงเสร็
จแล้
วแต่
เหตุ
ที่
ไม่
มี
โดมปรำกฎจนทุ
กวั
นนี้
เป็
น
เพรำะผลกระทบจำกสงครำม อั
บดุ
ลเลำฮฺ
กล่
ำวในบทควำมมั
สยิ
ดร้
ำงที่
สำยบุ
รี
และกรื
อเซะว่
ำ
“ในพ.ศ.2328 (หลั
งจากมั
สยิ
ดกรื
อเซะสร้
างแล้
ว 57 ปี
) สมเด็
จพระพุ
ทธยอดฟ้
า
ฯ รั
บสั่
งให้
กรมพระราชวั
งบวรมหาสุ
รสิ
งหนาทยกทั
พมาตี
ปั
ตตานี
.....ประเพณี
สงคราม
สมั
ยก่
อนนั้
น ฝ่
ายชนะมั
กจะเผาวั
ง ทาลายเมื
อง....โชคดี
อยู่
บ้
างที่
มั
สยิ
ดกรื
อเซะสร้
าง
ด้
วยอิ
ฐ จึ
งยั
งเป็
นอนุ
สรณ์
ให้
เราเห็
นได้
ถึ
งทุ
กวั
นนี้
”
