st127 - page 44

๓๕
เดียวในมณฑลชุมพรที่ทําเหมืองแรดีบุกเป นอาชีพหลักซึ่ งกิจการเหมืองแรดี บุกในชวงนี้ ได มี การสํารวจพร อม
กันใหสัมปทานแกชาวตะวันตกและชาวจีนเปนจํานวนมาก
ตอมาในพ.ศ.๒๔๔๑พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจ าอยูหัวไดเสด็ จประพาสเมืองหลังสวนครั้งที่
๒ ดังหลักฐานในจดหมายเหตุของพระองค เมื่อครั้งเสด็จหัวเมืองในแหลมมลายู ร.ศ.๑๑๗ ร.ศ.๑๑๘ และ ร.ศ.
๑๑๙ สรุปความตอนหนึ่งไดวา วันที่ ๘ กรกฎาคม พ.ศ.๒๔๔๑ เวลาเช าออกเรือพระที่ นั่งประมาณหนึ่ งชั่วโมง
ถึงเกาะลังกาจิว แขวงเมืองชุมพรทอดสมอเรือใกลเกาะเวลาประมาณ๙นาฬิกา เสด็จลงเรือพระที่ นั่งกรรเชียง
เรือไปประทับที่หาดทราย ที่เกาะนี้มี ถ้ําเปนที่นกทํารัง แตที่ปากถ้ํ าน้ําทะเลท วมลึกทรงเกาอี้หามทอดพระเนตร
รังนกในถ้ํ า เวลานี้นกทํารังมีลูกอ อนเก็บรั งนกไมไดไดแตทอดพระเนตรแลวเสด็จมาประทับที่เชิงเขา ทรงจารึ ก
อักษรพระนาม จ.ป.ร. และปที่เสด็จ ร.ศ.๑๐๘ แลวเสด็จกลั บลงเรือพระที่ นั่งมหาจั กรี เวลาบายสามโมงออกเรื อ
พระที่นั่งตีกรรเชียงมาเขาปากน้ําหลังสวนแล วเสด็จลงเรือกลไฟเล็กลากจูงไปตามแมน้ําจนถึงตํ าบลบางยี่ โร
แลวทรงช างพระที่นั่งถึ งบ านพระยาจรู ญราชโภคากร เวลาย่ําค่ํ าเสวยพระกระยาหารหลังจากนั้นเสด็ จ
ทอดพระเนตรละครของพระราชโภคากร จนถึ ง ๕ ทุมเศษ และในวันที่ ๙ กรกฎาคม พ.ศ.๒๔๔๒ เวลาบาย
สามโมง ทรงชางพระที่นั่งจากที่ประทับแรมถึงถ้ําเขาเงิน เสด็จไปนมัสการพระเจดียที่อยูหนาถ้ํ า พระเจดีย ทรง
พระกรุณาโปรดเกลาฯ ใหสรางขึ้นเมื่ อเสด็จประพาสคราวกอน แลวเสด็จเข าไปในถ้ํา มีพระสงฆสวดชยันโตรับ
เสด็จ ทรงนมัสการพระพุ ทธรูปที่อยูในถ้ําและทรงจารึก ร.ศ.๑๗๗ที่ อักษรพระนามซึ่งจารึกไวเมื่อเสด็จประพาส
ร.ศ.๑๐๘ แลวเสด็จกลั บลงเรือพระที่นั่งล องลงมาตามลําน้ําถึ งที่ประทับแรมเวลาค่ําเสด็จขึ้ นจากเรือ เมื่อถึ ง
เวลากลางคืนเสด็จทอดพระเนตรละครของพระยาจรูญราชโภคากรซึ่ งจัดเลนเรื่ องเจาเงาะเมื่อตีคลี
ตอมาในพ.ศ.๒๔๕๙พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลาเจ าอยูหัว โปรดเกลาฯ ให เปลี่ยนคําวา “เมื อง”
เป น “จังหวัด” เมื องหลังสวนจึ งกลายเปนจังหวั ดหลังสวน และเมื่ อไทยตกอยูในภาวะเศรษฐกิจตกต่ําอัน
เนื่องมาจากสงครามโลกครั้งที่ ๑ทําใหฐานะทางการคลังของประเทศอยูในภาวะขาดดุลติดต อกันหลายปจนสิ้น
รั ชกาล เป นผลใหรั ฐบาลประกาศยกเลิกมณฑลชุ มพรในวั นที่ ๓๑ มี นาคม พ.ศ.๒๔๖๘ ทํ าใหจั งหวั ด
หลังสวนมีฐานะเปนอําเภอหนึ่งของจังหวัดชุมพรในชื่อของอํ าเภอขันเงิ นและเปลี่ยนเปนอําเภอหลังสวนเมื่อ
วันที่ ๑๑พฤศจิกายนพ.ศ.๒๔๘๑ แมว าหลังสวนจะมีฐานะเปนอําเภอแตก็เปนอําเภอที่ มีความสําคั ญ
ในชวงสงครามโลกครั้งที่ ๒ ซึ่งเกิ ดขึ้นโดยกองทัพของจักรพรรดิญี่ปุนได เปดฉากโจมตีฐานทั พเรือของ
สหรัฐอเมริกา ที่อาวเพิรลฮาเบอร ตลอดจนฟลิปปนสและเมืองโกตาบารู ทางเหนื อของมลายูอย างรุนแรงเมื่อ
วันที่ ๗ ธันวาคม พ.ศ.๒๔๘๔ และทางญี่ปุนไดยื่นขอเสนอตอรัฐบาลไทยวา ขอให กองทัพญี่ปุนผานประเทศไทย
เพื่อมุงหน าสูอินเดี ยซึ่งเปนอาณานิคมของอังกฤษ แตไมทันที่รัฐบาลไทยจะไดตอบข อเสนอของกองทัพญี่ปุน รุง
เชาของวั นที่ ๘ ธันวาคม พ.ศ.๒๔๘๔ กองทัพญี่ปุนไดถือโอกาสเคลื่อนกองกําลั งจากอินโดจีนเขาสูประเทศไทย
ทางอรัญประเทศ ส วนหนึ่งเดิ นทางโดยทางเรือและยกพลขึ้นบกพร อมกันทุ กแหง ทางจั งหวัดชายทะเลหลาย
จังหวัดในประเทศไทยเชนที่สมุทรปราการ ประจวบคีรีขันธ ชุมพร สุ ราษฎรธานี นครศรีธรรมราช สงขลา และ
ปตตานี หลายพื้นที่ไดมีการตอต านกองทัพญี่ปุนทําใหเกิดการสูรบกั บฝายไทย