nt142 - page 120

106
นอกจากนี้ ยังมีโบราณสถานที่ แสดงให้เห็ นถึงเรื่ องราวในสมัยก่ อนประวัติ ศาสตร์ ที่สําคัญๆคือ
ภาพสลักหิ นที่ถํ้ ากา บนเขาช้างล้วงอําเภอนครไทย ซึ่งภาพสลักหิ นนี้ มีลักษณะคล้ายกับรู ปสลักหิ นที่ ภูเขาภู
พาน อําเภอบ้านผื อ จังหวัดอุ ดรธานี (ปราณี แจ่ มขุนเที ยน,2535 : 52) รวมไปถึ งการสลักหิ นเป็ นภาพ
ลายเส้น และรู ปกากบาทพาดกันไปมาที่ปรากฏอยู่ด้านบนของถํ้ าผาขีด ที่ภูขัด อําเภอนครไทย ในส่วน
แกะสลักเป็ นภาพวงกลมเรียงกันเป็ นแถวประมาณ 14 วง บางภาพกแกะสลักลวดลายคล้ายๆกับภาพคน
ในท่ าต่าง ๆ และบางภาพคล้ายสัตว์จําพวกนก กวางและปลาเรี ยงกัน มี รอยขูดขีดเป็ นแผนที่หรื อลาย
เรขาคณิ ต ชาวบ้านจึงเรี ยกผานี้ ว่า “ผากระดานเลข”ซึ งพบในถํ้ าผาแดงบนภูเขาอ่างนํ้ าบ้านปากรองตําบล
ชาติตระการ อําเภอชาติตระการ จังหวัดพิษณุโลก ทั้ งหมดนี้ เป็ นร่ องรอยการกระทําของมนุ ษย์สมัยก่อน
ประวัติ ศาสตร์ในยุคโลหะ (ประทุมชุ่มเพ็งพันธ์ ,2522:14)
พิษณุโลกสมัยทวารวดี ประมาณพุ ทธศตวรรษที่ 1-9-16 (ประมาณปี พ.ศ. 800-1600) มี การ
สันนิ ษฐานว่าจะมีการตั้งถิ่ นฐานจนเป็ นชุมชนขนาดใหญ่ ในบริ เวณเมืองนครไทยและเขาสมอแครง อําเภอ
วังทอง จังหวัดพิษณุ โลก ซึ่ งได้พบหลักฐานคือ พระพุทธรู ปศิ ลาหิน 2องค์ ที่ วัดตระพังนาด บนเขาสมอ
แครง โดยสันนิษฐานว่าเป็ นศิลปะสมัยทวารวดี ตอนปลาย ฝี มือช่างชาวอีสานหรื อช่างพื ้นเมืองพิ ษณุ โลก
โดยมี การสร้างขึ้ นที่ นี่ หรื ออาจจะมีการ ขนย้ายมาจากอี สานโดยผ่านอําเภอด่ านซ้าย จังหวัดเลย มาสู ่
อําเภอนครไทย และเชื่ อมโยงถึงเขาสมอแครงในเขตอําเภอวังทองในระยะต่อมา
พิษณุโลกในสมัยลพบุรี ในช่ วงนี้ อาณาจักรขอมมี ความเจริ ญรุ่ งเรื องและได้แผ่อํานาจ การเมื อง
การปกครอง และศิลปวัฒนธรรมมายังลุ่ มแม่นํ้ าปิ ง วัง ยมและน่านที่ พิ ษณุโลกได้พบหลั กฐานซึ่ งเป็ น
โบราณสถานอิ ทธิ พลวัฒนธรรมของขอมคือพระปรางค์วัดจุ ฬามณี ซึ่ งเดิ มเป็ นเทวสถานของพราหมณ์
(ประทุ ม ชุ่ มเพ็ งพันธ์,2522: 42) ต่ อมามีการขุ ดค้นทางโบราณคดี ระหว่ างปี พ.ศ. 2498-2499 และได้
รายละเอี ยดเกี่ยวกั บวัดจุฬามณี เพิ่มเติม ทําให้ ได้ข้อสรุ ปว่าพระปรางค์วัดจุฬามณี เป็ นปรางค์ศิลาแลงแบบ
สุ โขทัย สร้างขึ้ นในระหว่างพุทธศตวรรษที่ 19-20 ศิ ลปะสุ โขทัยได้เกิ ดขึ้ นร่ วมสมัยระหว่ างศิลปะลพบุรี
และศิลปะสมัยอยุธยาตอนต้น ถ้ากําหนดเป็ นกาลเวลาจะราวพุทธศตวรรษที่ 17-27ศิลปะสมัยสุ โขทัย จัง
เป็ นตัวกลางหรื อตัวต่อของศิ ลปะสมัยลพบุรี และอยุธยา จากหลักฐานในศิลาจารึ กหลักที่ 2จารึ กวัดศรี ชุ มได้
กล่าวว่า
“....ก....ในนครสระหลวงสองแคว ปู่ ชื่ อพระยาศรีนําถม....
เป็ นพ่อ....(เสว) ราชในนครสองอัน อันหนึ่ งชื่อนครสุ โขทัย
อันหนึ่ งชื่อนครศรี สัชนาลัย...” (กรมศิลปากร.2521: 36)
จากจารึ กนี้ แสดงให้เห็นว่ า เมืองสองแคว (พิษณุ โลก) มี มาก่อนสมัยสุ โขทัยเป็ นราชธานี และเมือง
อิสระ พ่อขุนศรี นาวนําถมมี พระราชโอรสสองพระองค์ คือพ่อขุนผาเมือง และพระยาคําแหงพระราม ซึ่ ง
พ่อขุ นผาเมื องเป็ นพระราชบุ ตรเขยของพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 แห่ งอาณาจักรศรี ยโสธรปุ ระ (อาณาจักร