st116 - page 21

11
ของรัฐในแต่ละสมัย ในทางตรงกันข้ามหน่ วยของ “ท้องถิ่น” ที่ ใช้สําหรับการศึ กษาประวัติศาสตร์มี
ขนาดที่แตกต่ างหลากหลาย “ท้องถิ่ น” เป็นได้ทั้งหมู่ บ้าน เมือง ชุมชน ลุ่ มแม่น้ํา กลุ่มอาชี พ กลุ่ม
ชาติพั นธุ์...ฯลฯ (ฉลอง สุนทราวาณิชย์,2529)
ในปัจจุ บัน เราเคยชินกับการใช้เขตของรัฐหรือประเทศเป็นหน่วยการศึกษา เช่น ประวัติศาสตร์
ไทยก็หมายถึ งเรื่องราวของผู้คนที่ ได้อาศัยอยู่ในดินแดนที่เป็นประเทศไทยในปัจจุ บัน เราอาจกล่าวได้
ว่า “ท้องถิ่น” คือหน่วยของการศึกษาที่ไม่ใช้รั ฐหรือประเทศ
แต่หน่วยของการศึ กษานั้ นเป็นสิ่งที่กํ าหนดกันขึ้ นเพื่อประโยชน์ อย่างใดอย่างหนึ่งไม่ใช่สิ่ งที่มีอยู่
โดยตัวของมั นเอง การอาศั ยเขตแดนของประเทศไทยเป็ นตั วกําหนดหน่ วยของการศึ กษา
ประวัติศาสตร์ไทยก็เพราะเรามีจุดมุ่งอยู่แล้วจะศึกษาประวั ติศาสตร์ของชาติและชาติ ไทยมีอาณาเขต
ตามที่ปรากฏเป็นรัฐไทย หน่ วยของการศึกษาประวัติศาสตร์ไทย จึงเป็นตัวรัฐไทย แม้ ว่าหน่วยของ
การศึกษาประวัติศาสตร์ของชาติ เช่นนี้ก่อให้เกิ ดปัญหาขึ้ นไม่น้อย...แต่การใช้ หน่วยการศึกษาเช่ นนี้ก็
สอดคล้ องกับจุดมุ่ งหมายของการศึกษา คื อประวัติศาสตร์ของชนชาติไทยในความหมายของรัฐ
ประชาชาติ ไทย
จะเห็นได้ ว่าหน่วยของการศึ กษาย่อมสั มพันธ์กั บจุดมุ่งหมายของการศึกษาอยู่ เสมอ โดยอาศัย
หลักการอั นนี้ เราอาจกําหนดหน่ วยของการศึกษาประวั ติศาสตร์ท้ องถิ่น ได้ จากการพิ จารณา
จุดมุ่งหมายของการศึกษา
จุ ดมุ่งหมายของการศึกษาประวัติศาสตร์ท้ องถิ่นก็คือความเข้ าใจในความหลากหลายของวิถี
วัฒนธรรม ประสบการณ์และระบบที่แตกต่างกั นของชุมชนต่างๆ ความหลากหลายของชุมชนนั้นนับ
ได้ตั้งแต่ระดับหมู่บ้านขึ้นไป จนถึ งภาคที่ร่ วมในวัฒนธรรมและประสบการณ์จากอดี ตอันเดียวกันมา
ด้วยเหตุดังนั้น ขอบเขตของท้องถิ่น ในการศึกษาประวั ติศาสตร์ท้องถิ่นไม่ตายตัวแน่นอนขึ้นอยู่กั บว่า
ผู้ ศึกษาประสงค์จะทําความเข้ าใจกับประเด็นอะไร ท้องถิ่น อันเป็นขอบเขตของการศึ กษาก็จะ
ปรากฏขึ้นเอง ดังเช่ นหากผู้ศึกษาต้ องการเข้าใจระบบเศรษฐกิจและการคลี่ คลายของระบบเศรษฐกิจ
นั้นในชุมชนที่ ผลิตเพื่อการยังชีพ อาจเป็นไปได้ว่า ท้องถิ่ น อันเป็นหน่วยของการศึกษาที่เหมาะสม
เป็นเพียงหมู่บ้านหรือตําบลหนึ่ง
ในกรณีของประวัติศาสตร์ ท้องถิ่น จุ ดมุ่งหมายของการศึ กษาเป็นปัจจัยสําคั ญที่กํ าหนดขอบเขต
ของหน่ วยการศึกษา ที่สําคัญก็คือขอบเขตของท้ องถิ่นนั้นสามารถตอบคําถามที่ผู้ ศึกษาตั้ งใจจะหา
คําตอบได้เท่านั้น (นิธิ เอียวศรีวงศ์,2530)
ประวัติศาสตร์ท้องถิ่น เป็นการศึกษาเรื่องราวของท้องถิ่นนับจากจุดเล็กไปหาจุดใหญ่คือแทนที่จะ
มองจากข้ างนอกเข้ามาข้างใน เราก็ มองจากข้างในเข้าไปสัมพันธ์กั บข้างนอก เพราะฉะนั้ นการมอง
ท้องถิ่นจึงสวนทางกับการศึกษาที่แล้วๆมา
มักมีการเข้าใจผิดกันระหว่างคํ าว่าท้องถิ่นและชุ มชน อยากใคร่ขอเสนอว่าชุมชนกับท้องถิ่นต่ างกัน
แต่มีความสัมพันธ์กัน ชุ มชนเป็นจุดหนึ่งในท้องถิ่นหมายถึงกลุ่มชนที่อยู่ร่ วมกันมีความสัมพันธ์ในทาง
สังคมและวัฒนธรรม แต่ว่าท้องถิ่นคือ ท้ องถิ่นที่ชุมชนหลายชุมชนอยู่ร่ วมกันและมีรู ปแบบวัฒนธรรม