untitled - page 11

๑
บทที่ ๑
บทนํ า
๑.๑ ความเป็ นมาและความสําคัญของปัญหา
จั งหวั ดเลยเป นจั งหวั ดหนึ่ งในภาคตะวันออกเฉี ยงเหนื อตอนบนที่ มี วั ฒนธรรม
ขนบธรรมเนียมประเพณีที่ชัดเจน อั นเกิดจากการมีประวั ติศาสตรความเป นมาและความเปนเชื้ อ
ชาติลาว ที่สงผลทําใหมี การสรางวัฒนธรรมทั้งในเชิงศิลปวั ตถุและสิ่งที่ เปนนามธรรม เช น ความ
เชื่อ ความศรัทธาร วมกันประเพณีที่มีความสํ าคัญและเปนที่รู จักของนักทองเที่ยวในระดับประเทศ
คือประเพณีผี ตาโขนประเพณีผีขนน้ํา และประเพณีแหดอกไม ประเพณีเหล านี้ถือวาเปนความเชื่ อ
ความศรัทธา ของคนในจั งหวัดเลยที่เกี่ยวเนื่องกับผี บรรพบุรุษ และพุทธศาสนา ดั งนั้นในการจัด
ประเพณีแตละครั้ งของชุมชนท องถิ่นก็จะมีสัญลักษณที่มี ความโดดเดนออกมาโลดแลนและแสดงให
เห็นถึงความเชื่อความศรัทธาของชาวบานในชุ มชนตอพิ ธีกรรมนั้น เชน ๑) ประเพณีผีตาโขน มี ผี
ตาโขนเปนสัญลักษณของงานที่ชาวบานในชุ มชนแตละชุมชนตางมีส วนรวมและช วยกันออกแบบ
ผีตาโขนใหญกอน แลวจึงออกแบบหนากากผีตาโขนสวนตัวของแตละคน ซึ่งความงดงามอยูที่การ
ออกแบบหนากาก เครื่ องแตงกาย ลีลาการเตน การเคลื่อนไหวร างกาย และเสียงของหมากกะ
แหลงที่ ดั งกังวาน จึงสามารถเรี ยกร องความสนใจของนั กทองเที่ ยวที่เดิ นทางเขามาชื่ นชมใน
วัฒนธรรมได ๒) ประเพณี ผีขนน้ํา มีสั ญลักษณเป นผี ขนน้ํา ที่มี การออกแบบเปนหนากากคล าย
ควาย มีลีลาการเต นและการเคลื่อนไหวแบบเนิบนาบ นารัก มี ความสวยงามแบบใสซื่ อ สีสั นของ
เครื่องแต งกายและหน ากากมี ความสวยงาม และ๓) ประเพณีแหดอกไม มี ตนดอกไม เปน
สัญลักษณของประเพณี นําเสนอภาพของความรวมมือรวมใจในการประดิษฐตนดอกไม ที่มีความ
งาม แลวมีพิธีแหแหนไปรอบหมู บาน พรอมกั บการเคลื่อนไหวของรางกายที่ดู รุนแรงแฝงไวด วย
ความเชื่อมั่นอยางยิ่ง
กลาวถึ งความเชื่อดั้งเดิ มเรื่องผีของชาวอําเภอดานซาย จั งหวัดเลย พบวามีความเชื่อเรื่อง
ผีบรรพบุรุษ ไดแก ผีมเหศักดิ์ ผีเชื้อผีแถว ผี หนอ ผีแนวผสมผสานกับผี เจาองคไทย ผี เจาองค
ลาวมากอน ความเชื่อดังกล าวจึงถูกนํามาผสมผสานเขากับงานบุญเผวส ที่มี การจัดรวมเข ากับบุ ญ
เดือนหก โดยหวังความอุดมสมบูรณด านการเกษตรกรรมสําหรั บการละเลนผีตาโขนนั้นมีมาเมื่ อใด
ไมปรากฏแตชาวบาน เชื่อวามีมานับตั้งแตตั้งเมื องดานซายที่นํามารวมเลนในงานบุญหลวงซึ่งเปน
งานบุญเผวสและบุ ญบั้งไฟมารวมกัน โดยชาวบานจะทํ าหนากากจากวั สดุในท องถิ่น เช น กาบ
มะพราว หวดนึ่งขาวเหนียว เพื่อนํามาเปนเครื่องสวมศีรษะ ซึ่งเรียกวา “ผีตาโขน”๑
สําหรับการละเลนผีขนน้ํ านั้นอยูที่บานนาซาว อําเภอเชียงคานเปนประเพณีการละเลนใน
พิธีกรรมบุญบั๊ งไฟหรือบุญเดือนหก โดยการนําเอาวัสดุในทองถิ่นนั้นมาทําเปนหนากากสํ าหรับการ
สวมใส เชน ไมเนื้อออนจากต นงิ้วหรือตนพระยาสัตบรรณ โดยการนํ ามาถากออกเปนโครงหน าใหมี
๑ สาร สาระทัศนานันท. (๒๕๔๔). ผีตาโขน. เลย : รุงแสงธุรกิ จการพิมพ, หนา ๑.