st119 - page 21

๑๐
ฝ ่ายตั ้ งรับเพียงอย่ างเดียว และเป็ นกระบวนการที่เป็ นพลวัต ดังจะเห็นได้ ว่าวัฒนธรรมชุมชน
ไม่ได้ มีเพียงความหมายเดียวหรือยึดติดกับพื้นที่ทางภูมิ ศาสตร์ แต่ชุมชนมีความเคลื่อนไหว
เปลี่ ยนแปลง มีความซั บซ้อนและการขยายไปสู่ ชุมชนระดั บเครือข่ าย ซึ่ งเป็ นลักษณะ
ความสัมพันธ์ที่กว้างกว่ าบนพื้ นฐานของพันธะทางสังคมแบบสมัยใหม่ ที่คนทั ่ วไปให้ความหมาย
กัน
๑.๒ความสาคัญของวัฒนธรรมชุมชน
ความสาคัญของวัฒนธรรมชุ มชน คือ ทาให้เกิ ดการรวมพลังของประชาชน
โดยเฉพาะในชุมชนชนบทสร้างความเป็นอันหนึ่ งอันเดียวกัน นาไปสู่ ความสาเร็จในการรวมกลุ่ม
เพื่อทากิจกรรมของชุมชน ก่ อให้เกิดประสบการณ์ ร่วม สร้างความรัก ความภาคภูมิใจและหวง
แหนในประเพณี วัฒนธรรมของตน ทาให้คนในสังคมเห็นความสาคัญทางด้านคุ ณค่าจิตใจและ
ความรู้ สึกของคน ก่ อให้เกิดความสัมพันธ์ ใกล้ชิดระหว่ างมนุ ษย์ กับสิ่งสู งสุ ดทางศาสนา
นอกจากนี้ ความสาคัญของวัฒนธรรมชุมชนนาไปสู ่แนวทางพัฒนาเศรษฐกิจและการเมืองแบบ
พึ่งตนเอง และก่อให้เกิดระบอบประชาธิปไตยแบบกระจายอานาจ อีกทั้ งก่อให้เกิดความรู ้ สึกร่วม
ในการดู แลรักษาธรรมชาติเพื่อคงความสัมพันธ์ระหว่ างคนกับธรรมชาติอย่ างสมดุ ล เพราะ
ธรรมชาติจะช่วยคงความสามารถในการพึ่งตนเองของชุมชนไว้ได้ ๖ ความสาคัญของวัฒนธรรม
ชุมชนข้างต้น ทาให้ ขบวนการวัฒนธรรมชุมชนในสังคมไทยป ัจจุ บันเชื่อมั ่ นว่ าจะเป็ นปราการ
สาคัญที่นาไปสู่การพัฒนาแบบที่ไม่ทาลายล้างสถาบันชุมชนหมู่บ้านไทย แต่ ให้ชุมชนสามารถ
พึ่งตนเองได้ และทาให้เห็นว่ าข้อเรียกร้องของตนเป็ นข้อเรียกร้องที่มีเหตุผลและมีความเป็ นไป
ได้สู ง เพราะเป็นข้อเรียกร้องที่วางอยู่บนพื้นฐานของความเชื่อและวัฒนธรรมพื้นบ้านของไทย
เราเอง
แนวคิดวัฒนธรรมชุมชนได้ปรับเปลี่ยนมุมมองให้ผู้คนในสังคม จากเดิมที่มอง
ชุมชนผู กติ ดอยู่ กับหน่ วยของพื้นที ่เป็ นหลัก ต่ อมาได้เล็งเห็นความสาคัญของชุมชนในแง่
ความสัมพันธ์ที่ประกอบด้วยมิติต่าง ๆ หลายด้าน เริ่มจากมิติในด้านของระบบคุณค่า และด้าน
ทุนทางสั งคม ซึ่งถือเป็ นข้อตกลงร่วมกันของความเป็ นชุมชน มิติต่าง ๆ เหล่านี้ ก็ไม่ได้หยุดนิ่ง
แต่ จะปรับเปลี่ยนไปตามบริบทของสังคมด้ วย ถึงแม้ชุมชนจะมีกฎเกณฑ์อยู่แล้วในการจัดการ
ทรัพยากร แต่กฎเกณฑ์ดังกล่ าวก็ จะปรับตัวอยู่ตลอดเวลา ในลักษณะที่นักวิชาการหลายท่าน
เรียกว่า “การผลิตใหม่ ” กล่าวคือ มีการนาออกมาปรับใช้ในลักษณะใหม่ หรือในความหมายใหม่
ยกตัวอย่างเช่น ในป ัจจุบันนี้ ชาวบ้านได้ปรับใช้พิ ธีกรรมของการบวชป ่ามาใช้ใหม่ ซึ่งจากเดิม
การบวชป ่าเป็ นเพียงการกาหนดให้ ป ่าเป็ นเขตอภัยทานอย่ างเดียว แต่ ป ัจจุ บัน การบวชป ่ า
๖ ฉัตรทิพย์ นาถสุภา. ๒๕๓๔. “แนวความคิดวัฒนธรรมชุ มชน”, ใน วัฒนธรรมไทยกับขบวนการ
เปลี่ ยนแปลงสังคม, หน้ า ๑๗๑ - ๒๑๖. ฉัตรทิพย์ นาถสุ ภา, บรรณาธิการ. กรุงเทพฯ : สานั กพิมพ์
จุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัย, ๑๗๒ – ๑๙๙.