st117 - page 21

๑๓
ในกิจกรรมตาง ๆ ฉะนั้นขอบเขตของเมืองที่ใชเปนหนวยในการศึกษาประวัติศาสตรทองถิ่นจึ งมี
ความยืดหยุนพอสมควรขึ้นอยูกับเนื้ อหาที่เราตองการอยากรูเป นตั วกําหนดสําคัญ แตเดิ มนั้น
การศึกษาเรื่องราวของเมืองจะเนนอยู ที่บทบาทของผูนําในอดีตและ/หรือเปนพั ฒนาการของตัว
จังหวั ด โดยการศึกษาลักษณะนี้ไดละเลยมิ ติ ทางดานเศรษฐกิ จสังคมและอื่ น ๆ การศึกษา
แบบเดิ มจึงไมไดเผยใหเห็ นตัวตนหรื อ “ขอบเขต” ที่แท จริงของเมืองต าง ๆ ได ในปจจุบั น
การศึกษาเรื่องราวของเมืองก็ยั งคงมีความสําคัญและจําเป นในการเขาถึงสังคมไทย เมืองจึ งเปน
“หน วย” วิเคราะหประวัติ ศาสตรที่ยั งคงทั นสมัย หากเพียงแต วาควรใหความสําคัญกับเนื้ อหา
ด านอื่นๆ ควบคูไปกับประเด็นการเมืองที่ นิยมทํากัน สวนประเด็นเนื้ อหาที่ควรให ความสนใจ
เพิ่มขึ้นในการศึกษาเมืองยุคเกาก็คื อมิติ ทางดานเศรษฐกิจและวัฒนธรรม ซึ่ งเทาที่ ผ านมายังคง
ใหความสนใจกันนอยแมวาจะมีหลักฐานอยูพอสมควรก็ตาม สําหรับการศึกษาเรื่องราวของเมือง
สมั ยใหมนั้นก็ ยิ่งทํากันนอยเมื่อเทียบกับการศึ กษาเมืองยุคแรก ทั้ ง ๆ ที่เรื่องราวของเมื องใน
สมั ยหลังเป นสิ่ งที่น าสนใจเปนอยางยิ่ ง และมีหลั กฐานเพียงพอที่ จะสามารถทําให มองเห็น
กิ จกรรมดานต าง ๆ อยางรอบดานและมีชีวิ ตชีวามากขึ้น
๒. การศึกษาประวัติ ศาสตรชุมชนทองถิ่น การศึกษาประวัติศาสตรชุ มชนใน
ฐานะเปนประวั ติ ศาสตรท องถิ่นนับวาเปนเนื้อหาหรื อประเด็ นใหมในสังคมไทย การกํ าหนด
ขอบเขตทางด านกายภาพของชุมชนขึ้นมาเพื่ อเปนหนวยในการศึกษาประวัติ ศาสตรทองถิ่นนั้น
ทํ าไดยากกวาการศึกษาเรื่ องราวของเมืองในประเด็นแรก เพราะชุ มชนทองถิ่นมี กระจายอยู
ทั่วไปและมีขอบเขตขามพรมแดนตํ าบล อําเภอ และจังหวัดในปจจุบันนอกจากนี้ชุมชนดังกลาว
ถ ามองจากป จจุบันแล วก็มี ลักษณะภายนอกที่ ใกลเคียงกั นจนไมอาจแยกออกเป น “ทองถิ่น”
อย างเอกเทศได อย างไรก็ตามหากเราพิจารณาจากลักษณะของระบบความสั มพันธทางสังคม
และวั ฒนธรรมในอดีตก็จะพบวาสามารถกําหนดขอบเขตทางกายภาพของชุมชนท องถิ่นไดใน
ระดั บหนึ่ง ซึ่งมีอาณาบริเวณที่ กวางขวางพอสมควร ตลอดจนไดครอบคลุมทั้ง “พื้นที่” และ “วิถี
ชี วิตผูคน” ไวเปนจํานวนมากและหลากหลาย ทองถิ่นดังกล าวจึงเปนเรื่องที่ซับซอนและอาจใช
เวลาในการลงไปทํ าความรูจัก โดยอาจเริ่ มจากระดับจุ ลภาคที่เปนหมู บานหรือชุ มชนเล็ก ๆ
จากนั้นจึงมองหาความสั มพันธของชุ มชนในดานต าง ๆ และในที่สุดก็จะสามารถกําหนดขอบเขต
ของชุมชนในระดับทองถิ่นได โดยลักษณะดังกลาวนี้การศึ กษาประวัติ ศาสตรชุมชนท องถิ่นจึง
สามารถกํ าหนดขอบเขตทางกายภาพหรือ หนวย การศึกษาไดอยางนอย ๓ ระดับ คื อ
๒.๑ ระดับบานหรือหมูบาน เปนการศึ กษาในระดับที่เล็กที่ สุด บานหรือหมู บาน
คื อรากฐานอันเกาแกของสังคมที่มีมาโดยธรรมชาติอยูแลว การตั้งบานเรือนของผูคนในอดี ตนั้ น
ย อมรวมกันในหมูเครือญาติและมิตรสหาย ซึ่งตั้งอยูบนพื้นฐานของความสั มพันธของผู คนที่ มี
ความใกล ชิด การตั้งบานเรือนอยูด วยกั นนี้จึงย อมมีการใชประโยชนจากพื้นที่รวมกัน ซึ่งก็คื อ
กิ จกรรมในการดํารงชี วิต มี ระบบความสั มพันธแบบครอบครั ว เครือญาติ มี การแลกเปลี่ยน
พึ่งพา รวมทั้งความขั ดแยงตาง ๆ หมูบานจึงเริ่มต นจากครอบครัว เครื อญาติที่ อยูอาศัยกันมา