st117 - page 20

๑๒
กํ าหนดขอบเขตประวัติศาสตรทองถิ่นจึงควรพิจารณาจากลักษณะความสั มพั นธทางดานสังคม
วัฒนธรรมที่มี พัฒนาการอยางตอเนื่องยาวนานมาพอสมควร จนมองเห็ นความพิเศษบางอยาง
ของท องถิ่นนั้น ๆ ไดทั้งนี้ก็ไมได หมายความวา ทองถิ่นนั้นๆ จะมี ลักษณะเฉพาะตัวในดานต าง
ๆ ผิดแผกออกไปจากท องถิ่นอื่น ๆ อยางสิ้นเชิง หากในที่นี้หมายถึ งความสามารถที่จะดํ ารงไว
ซึ่งระบบของความสั มพันธทางดานต าง ๆ ไดอยางลงตัวจนกอใหเกิดวั ฒนธรรมที่โยงใยใหผู คน
มี ความสํานึกวาเปนคนกลุมเดี ยวกันหรือเป นเจาของประวั ติศาสตรรวมกัน การกําหนดขอบเขต
ทางกายภาพหรือ “หน วย” ของการศึกษาประวัติ ศาสตรท องถิ่น จึงเปนเรื่องละเอี ยดออนและมี
ความสํ าคัญอยางมาก ทั้งนี้ก็ เพราะเปนการศึ กษาที่มุงหวังจะไดเห็ นลักษณะเฉพาะของระบบ
สังคมหนวยยอยตาง ๆ ที่มี อยู อยางหลากหลายถาไม สามารถเขาถึงลักษณะดังกลาวแล วก็จะ
เห็ นได เพียงองค ความรูแตละดานทั่ ว ๆ ไป ซึ่งไมคอยเกิ ดประโยชนมากนั ก การศึกษาเรื่อง
ประวั ติศาสตร การเทครั วของชุ มชนปากพู น อํ าเภอเมือง จังหวัด นครศรี ธรรมราชเปน
เชนเดี ยวกัน ผูวิจั ยไดหลีกเลี่ยงใชหน วยพื้นที่ ที่เป นหมูบ าน โดยใชชุ มชนปากพูนแทนเพราะ
ปากพูนในความหมายที่ เปนทองถิ่นมีขอบเขตเกิ นเลยออกไปจากคําวาหมูบาน หรือตําบลเชน
ในดานวั ฒนธรรมบางอยาง นอกจากนี้ในการศึกษาประวัติศาสตร ทองถิ่นใหครอบคลุ มเรื่องราว
ต าง ๆ อยางกวางขวางมากที่สุด อาจารยยงยุทธ ไดแบงขอบเขตการศึกษาเปน ๒ ส วน คือ
๑. การศึกษาประวัติศาสตรเมือง เป นการศึกษาที่ยึ ดถือกันมานานแล ว โดย
เมืองในที่นี้หมายถึงเมืองในสมัยจารีตที่ อาจพัฒนามาจากชุมชนโบราณ หรือเมื องที่สร างขึ้นมา
ภายหลั งในสมัยรัฐไทยเริ่มตั้งศูนย กลางอํานาจขึ้นมาในบริเวณลุ มน้ําเจ าพระยาตอนลาง อยาง
นอยตั้งแตประมาณพุทธศตวรรษที่ ๑๙ เปนตนมา เมืองตาง ๆที่อยู ภายใตการปกครองหรือตก
อยู ภายใตอิ ทธิ พลของศูนย กลาง จึ งมีฐานะเปนท องถิ่ นหนึ่ง แม ว าแตเดิ มนั้นอาจเคยเปน
ศู นยกลางมากอนก็ตาม ตัวอยางเช น “นครศรีธรรมราช” เคยเปนศูนย กลางสําคัญแห งหนึ่งใน
ภาคใต ครั้นตั้งแตประมาณพุทธศตวรรษที่ ๑๙ เปนต นมา นครศรีธรรมราชได ยอมรับอํ านาจ
ของศู นย กลางรั ฐไทยบริเวณลุ มน้ํ าเจาพระยา ด วยเหตุ ดั งนั้ นตั้ งแต ระยะนี้ เป นต นไป
“นครศรีธรรมราช” จึงมีฐานะเปนทองถิ่ นหนึ่งของรัฐไทยเชนเดียวกั บ หัวเมื องนอยใหญอื่น ๆ
ในพระราชอาณาจั กร
ดูเหมือนเป นการงายที่กําหนดเมืองเปนหนวยของการศึกษา เพราะเมืองต าง ๆ
ทั้งสมัยเกาและใหมตางมี รองรอยและตัวตนอยูอยางชั ดเจน การศึกษาเรื่องราวของเมืองจึ งเปนที่
มั กนิยมกันมากโดยเฉพาะอยางยิ่ งเมืองในสมั ยเกาที่ เปนทั้ งอดีตของจังหวัดตาง ๆ ในปจจุบัน
อย างไรก็ตาม การที่เราใชเมืองเปนหนวยหรื อขอบเขตทางดานกายภาพนั้นไมได หมายถึงแต
เพียงว าศึกษาเฉพาะในเขตกําแพงคู เมืองหรือเฉพาะตัวจังหวัดแตอย างใด หากเราเลือกเมือง
เป นหนวยศึกษาก็เพื่อเป น “หมุด” สําหรับเริ่มตนหรือกล าวอีกนัยหนึ่งก็คื อเลือก “ศูนยกลาง” ใน
ทองถิ่นขึ้นเพื่อทํ าความเขาใจสังคมของเมืองนั้นๆ ซึ่งเมืองดั งกลาวยอมสัมพันธเกี่ยวของอยู กับ
บริเวณรอบนอกในดานตาง ๆ อยูดวย เพราะเมืองจะตองมีการผลิตและตองการกําลังคนเพื่อใช