nt139 - page 11

การวิจัยเรื่องรถม้าลําปางกับการพัฒนากระบวนการเรียนรู้ของนักเรียนโรงเรียนอนุบาลเมืองลําปาง (ธงชัย
ศึกษา) บ้ านต้นธงชัย อําเภอเมือง จังหวัดลําปาง ผู้ วิจัยได้รวบรวมข้อมูลและนําเสนอสาระสําคัญที่ เกี่ยวข้องกับ
งานวิจัย โดยจําแนกไว้ดังต่อไปนี้
1. องค์ความรู้ในท้องถิ่นเรื่องรถม้าลําปาง
รถม้าที่เข้ามาในประเทศไทยครั้งแรก เริ่มตั้งแต่รัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื องไทย
ได้รับตกทอดมาจากอั งกฤษและอินเดียเป็นส่วนใหญ่ โดยถือกั นว่ารถม้าเป็นพาหนะคู่บ้านคู่เมือง ถึงขนาดในรั ชสมัย
ของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงสั่งรถม้ าเข้ามาเป็นจํานวนมากโดยให้ใช้เป็ นราชรถหลวงและตั้งกรม
ดูแล ชื่อว่า “กรมอัศวราช” จนกระทั่งรถยนต์เริ่ มเข้ามามีบทบาท รถม้าจึงถูกนําไปอยู่ตามหัวเมืองต่างๆ พร้อมๆกั บ
พวกแขกมลายูที่ช่วงหนึ่งเข้ามาขับรถม้าในเมืองไทย ( นพวรรณ
ศิริเวชกุล , 2542 )
ในปี พ.ศ. 2458 ซึ่งตรงกับรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้ าอยู่หัว เมืองไทยได้วางรางรถไฟขึ้ น
มาถึงเมืองลําปาง จึงขนรถม้าจากกรุงเทพฯขึ้นรถไฟมาด้วย ทั้งนี้ เป็นเพราะโครงการต่อเชื่อมถนนสาย 3 ซึ่งเป็นถนน
สายแรกหลังจากสถาปนากรมทาง โดยเป็นสายที่ทอดตัวจากลําปางไปถึ งเชียงราย รถม้าจึงได้เข้ามามีบทบาทสําคัญ
ด้วยการเป็นพาหนะรับส่งผู้โดยสารจากตัวสถานีรถไฟนครลํ าปางเข้าสู่ตัวเมือง มีระยะทาง 2 กิโลเมตร รถไฟขบวน
แรกที่รถม้าได้รับผู้โดยสารที่ลําปางคือวันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2459
รถม้าคันแรกของลําปางเป็นของเจ้าบุญวาทย์วงศ์มานิ ต เจ้าผู้ครองนครลําปางองค์สุดท้าย ซึ่งได้ซื้ อมาจาก
กรุงเทพฯ โดยว่าจ้างแขกมาเป็นสารถีในการขับ หลังจากที่รถม้าได้เข้ามาวิ่งรับส่งผู้โดยสารจากสถานี รถไฟลําปางเข้า
ตัวเมืองมานานถึง 39 ปีแล้ว ในปี พ.ศ. 2492 ขุนอุทานคดี ทนายความของจังหวัดลําปาง ได้ ก่อตั้งสมาคม
ล้อเลื่อนขึ้นโดยใช้ชื่อว่า สมาคมล้อเลื่อนจังหวัดลําปาง โดยขุนอุทานคดีดํารงตําแหน่งนายกสมาคมคนแรกของจังหวัด
ลําปาง และได้ร่างกฏระเบียบของสมาคมขึ้น ต่อมาเจ้าบุญส่ง ณ ลําปาง ได้เข้ ามาบริหารกิจการของสมาคมแทนขุ น
อุทานคดี เมื่อปี พ.ศ. 2495 และได้เปลี่ยนชื่อเป็นสมาคมรถม้าจังหวัดลําปาง โดยมีชื่อภาษาอั งกฤษว่า THE
HORSE CARRIAGE IN LAMPANG PROVINCE ตั้งแต่นั้นมารถม้าของลําปางก็เจริญขึ้นอย่างรวดเร็ว
จนเมื่อปี พ.ศ. 2501 จอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ ได้มอบเงิ นให้แก่เจ้ าบุญส่ ง ณ ลําปาง และรับรถม้ าเข้าไว้
ในความอุปถัมภ์ของรัฐบาล รวมถึงตั้งกองทุนให้สมาคมรถม้าอีก 1 กองทุน และในวันที่ 20 เมษายน พ.ศ. 2507
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ รวมทั้งสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช
สยามมกุฏราชกุมาร ครั้ งดํารงพระยศเป็นสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าวชิ ราลงกรณ์ ประพาสจังหวัดลําปาง ใน
โอกาสนั้นเจ้าบุญส่งจึงได้น้อมเกล้าฯถวายรถม้ า เสด็จพร้อมด้วยม้าเที ยมรถชื่อ “บัลลังก์เพชร” แด่สมเด็จพระบรม
โอรสาธิราชฯ สยามมกุฏราชกุมาร ในนามของเจ้ าบุญส่ง ณ ลําปาง และสมาคมรถม้ าจังหวัดลํ าปาง
4
มีเรื่ องเล่าต่อกั นมาว่า แต่เดิมพวกแขกจะเป็นคนขับรถม้าในเมืองลําปาง แขกที่ว่านี้คือชาวอินเดียและ
ปากีสถานที่เข้ามาทํ ามาหากินตั้งแต่สมั ยรัชกาลที่ 5 ซึ่งพระองค์ทรงเปิดเสรีให้ชาวต่างชาติ เข้ามาทํากินในแผ่นดินไทย
ได้ และแขกพวกนี้ก็ติ ดตามรถม้าไปทุกแห่ง ไม่ว่าจะเป็นที่หัวเมืองไหน ก็ไปตั้งรกรากอยู่ที่นั่น จนกระทั่งช่วงระหว่ าง
สงครามโลกครั้งที่ 2 จอมพล ป. พิบูลสงคราม มีคําสั่ง “ไล่ คนต่างประเทศออกจากจังหวัดลํ าปาง เชียงใหม่