65
ส่
วนเจนละบก คื
อ ปริ
มณฑลทางอํ
านาจอั
นอยู
่
เหนื
อลุ
่
มนํ
้
ามู
ล – ชี
ตอนล่
าง และ วั
ดภู
จํ
าปาศั
กดิ
์
ขึ
้
นไปทางตอนบนติ
ดกั
บอาณาจั
กรหนานเจาในอาณาบริ
เวณดั
งกล่
าว แม้
จะมี
เมื
องสํ
าคั
ญ
ปรากฏชื่
อ เช่
น เหวิ
นถาน แต่
การเคลื่
อนไหวเปลี่
ยนแปลงโยกย ้
ายของชนเผ่
า ชนชาติ
ก็
จะมี
ความถี่
สู
งยิ ่
ง จนเรามองไม่
เห็
นแม้
แต่
ร่
องรอยของอธิ
ราชที่
จะรวมกั
นเป็
นกลุ ่
มเมื
อง แคว้
นเล็
กแคว้
นน้
อย
โดยที่
ประชากรสามารถสร้
างเครื
อข่
ายทางสั
งคมและวั
ฒนธรรมเป็
นชาวกั
มพู
อย่
างชั
ดเจนขึ
้
นที
ละ
น้
อยเหมื
อนในเขตเจนละนํ
้
า
เราอาจประมาณกลุ
่
มประชากรในเจนละบกซึ
่
ง ประกอบด้
วย พวกข่
า ซึ
่
งพู
ดภาษามอญ
ในเจนละนํ
้
า 1) พวกจามตามเรื่
องราวที่
ปรากฏในตํ
านานอุ
รั
งคธาตุ
2) พวกเวี
ยตจากแง่
อานห์
แลตตอนกิ
นซึ
่
งมี
เส้
นทางคมนาคมถึ
งกั
นตามเส้
นทางเกี
ยตั
น เป็
นต้
น 3) พวกสยาม ตอนที่
ปรากฏใน
จารึ
กจาม 4) พวกลาว เชื่
อกั
นว่
าเข้
ามาที
หลั
งสุ
ด
นอกจากนี
้
ย ั
งมี
เหตุ
การณ์
ที่
ชี
้
ให้
เห็
นการเคลื่
อนไหวของชนเผ่
าแถบนี
้
ที่
มี
อยู
่
ตลอดเวลา
เช่
น เมื่
อ ค.ศ. 722 ชนพื
้
นเมื
องกลุ ่
มหนึ
่
งที่
แง่
อานห์
รวมกั
นต่
อต้
านจี
น หั
วหน้
ากลุ
่
มเป็
นเผ่
าไท หรื
อ
เผ่
าเมื
อง เผ่
าอื่
นๆ ที่
มี
พวกจาม และขอม สามารถเอาชนะจี
นได้
ชั
่
วระยะเวลาหนึ
่
งกํ
าลั
งของพวก
ขอมนั
้
นไปจากเหวิ
นถาน ในที่
สุ
ดหั
วหน้
ากลุ
่
มตั
้
งตนเป็
น “จั
กรพรรดิ
ดํ
า” ก่
อนที่
ถู
กจี
นปราบปราม
ในที่
สุ
ดพระเจ้
าชั
ยวรมั
นที่
2 ก็
เริ
่
มสถาปนากั
มพู
ชาเทศะด้
วยการรวมสองปริ
มณฑล เจนละบก
ดิ
นแดนแห่
งหุ
บเขา ทุ ่
งราบ และชนเผ่
า เจนละนํ
้
า ดิ
นแดนที่
ลุ ่
มนํ
้
าของอธิ
ราช ผู
้
ตั
้
งแคว้
นเล็
กเมื
อง
น้
อยประมาณ ค.ศ. 813
จากการศึ
กษาเอกสาร และข้
อมู
ลสนามพบโบราณสถาน และซากปรั
กหั
กพั
งของอารย
ธรรมขอมโบราณ กระจายอยู
่
ทั ่
วดิ
นแดนไทยในปั
จจุ
บั
นโดยเฉพาะในภาคอี
สานมี
ตั
้
งแต่
สกลนคร
อุ
ดรธานี
ขอนแก่
นนครราชสี
มา ไปจนถึ
ง บุ
รี
รั
มย์
ศรี
สะเกษ อุ
บลฯ และขึ
้
นไปทางเหนื
อที่
ลพบุ
รี
ศรี
เทพ (เพชรบู
รณ์
) ศรี
สั
ชนาลั
ย (สุ
โขทั
ย) อุ
ตรดิ
ตถ์
หริ
ภุ
ญชั
ย (ลํ
าพู
น) เรี
ยกได้
ว่
าแผ่
นดิ
นไทย
ทั
้
งหมดเป็
นอายธรรมขอม ซึ
่
งกิ
นพื
้
นที่
ใหญ่
กว่
าแดนเขมรปั
จจุ
บั
นถึ
ง 4 เท่
า และขอมโบราณก็
เลื
อน
หายไปจากประวั
ติ
ศาสตร์
ชนเผ่
าจํ
านวนมากที่
ครองดิ
นแดนเหล่
านี
้
มี
เทคโนโลยี
และวั
ฒนธรรมอั
น
สู
งส่
ง แล้
วอยู
่
ๆ จะเลื
อนหายไป หรื
ออยู
่
ที่
เดิ
มเพี
ยงแต่
เปลี่
ยนการเรี
ยกชื่
อ หรื
อ “ถู
กเรี
ยกชื่
อ” ใหม่
ตามแต่
นั
กประวั
ติ
ศาสตร์
อยากจะเรี
ยก ซึ
่
งชั
กนํ
าให้
นั
กวิ
ชาการไทยหลายคนสรุ
ปตามฝรั
่
งว่
าขอมคื
อ
บรรพบุ
รุ
ษของเขมร และย ั
งยกย่
องเขมรว่
าในอดี
ตเข้
มแข็
งจนครอบครองดิ
นแดนไทยไปถึ
งสุ
โขทั
ย
เชื่
อได้
ว่
าอาณาจั
กรละโว้
ทวารวดี
ศรี
วิ
ชั
ย ซึ
่
งก็
เป็
นเพี
ยงชื่
อที่
เลื
อนลางในประวั
ติ
ศาสตร์
คงจะทั
บ
ซ้
อนกั
บอาณาจั
กรขอมหรื
อไม่
ก็
เป็
นอาณาจั
กรเดี
ยวกั
น เพี
ยงแต่
เรี
ยกชื่
อต่
างกั
นไปตามเหตุ
ปั
จจั
ยอั
น
หลากหลายทางประวั
ติ
ศาสตร์
และน่
าคิ
ดว่
า ขอมนั
้
นอาจไม่
ใช่
อาณาจั
กรที่
เป็
นรู
ปธรรม แต่
เป็
น
เพี
ยงชื่
อเรี
ยกอารยธรรม อาณาจั
กรที่
กล่
าวมานั
้
นอาจมี
อารยธรรมเดี
ยวกั
น คื
อ อารยธรรมขอมนั ่
นเอง