Page 194 - งานวิจัย - www.culture.go.th/research

176
ปราสาทขอมในดินแดนประเทศไทยมีขนาดเล็กกว่าที่นครวัด ส่ วนท่วงท่าที่เคลื่อนไหวทุกองค์อยู่
ในท่ารําอันอ่อนหวานมีเสน่ห์ ดังที่ เนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์ เขียนไว้ในเพลงชื่อ อัปสราที่ สะท้อนถึง
พื้นถิ่นชาวเขมรในอีสานตอนใต้ว่า “ อ่าองค์อัปสรา ฟ้ าหยาดแสงดาว ดวงตาสุ กสกาว วาวไสวใจ
หวั ่น ร่ ายรําสําอาง เหมื อนดั่งนางฟ้ าลาวัณย์ ดัจฉะบีกันตรึ มกระชั้ น เจรี ยงรับอัปสรา” (นิวัตร
กองเพียร. 2539 : 170 – 171) ชี้ ให้เห็นว่ารู ปจําหลักขอมโบราณสอดรับกับความรู ้สึ กของคนใน
ท้องถิ ่นที่ยอมรับความลึกซึ้ งกับวิถีชีวิตสะท้อนจิ ตใจให้ศิลปะมีชี วิต โดยดึงความรู ้สึ กออกมาให้
เป็ นภาพเคลื่อนไหวความงามด้วยความหลากหลายในท่ าฟ้ อนรํา จากลักษณะพื้นฐานการรํารู ปแบบ
กันตรึ มที่พัฒนาให้เข้าถึงคุ ณลักษณะของนางอัปสร ดังที่มหาวิ ทยาลัยราชภัฏสุ รินทร์โดยผู ้ ช่วย
ศาสตราจารย์ ดร.เครื อจิต ศรี บุญนาค ได้ริ เริ่ มคิดประดิษฐ์การแสดงระบําอัปสรา และปรับเปลี่ยน
รูปแบบเข้ากับชุ มชน กําหนดชื่อการฟ้ อนรํ าว่า “ระบําอัปสรสราญหรื อระบําอัปสราภูษาไหม” และ
ขยายลงสู่ชุ มชนปราสาทศีขรภู มิได้รับและปรับใช้กับท้องถิ่นตน ซึ่ งชี้ ให้ เห็นถึงความหลากหลายใน
พื้นที่ ทางกายภาพของชุมชน ทั้งทางด้านเศรษฐกิจ วัฒนธรรม และสังคม ในรู ปแบบของทุนทาง
สังคมหรื อทุนทางวัฒนธรรม
2. การผสมผสานทางวัฒนธรรมในระบําอัปสรสราญ และระบําอัปสรา
มีการผสมผสานทางวัฒนธรรม 3 ส่ วน คือ 1) การผสมผสานท่ารําจากนาฏศิลป์ ที่เป็ น
แบบแผนจากราชสํานัก (ท่ารํามาตรฐาน) 2) การผสมผสานท่ารําจากภาพจําหลักทับหลังปราสาท
ศีขรภู มิ ภาพจําหลักนครวัด และ 3) การผสมผสานจากท่ารําพื้นบ้าน
2.1 การผสมผสานทางวั ฒนธรรมในระบําอัปสรสราญ
2.1.1 การผสมผสานท่ ารําจากนาฏศิลป์ ที่เป็ นแบบแผนจากราชสํ านัก (ท่ารํา
มาตรฐาน) ท่ารําที่เป็ นแบบแผนจากราชสํานักไทยนั้ นมีมาแต่สมัยโบราณ และมีการ พัฒนาขึ้ นเป็ น
ลําดับจนเป็ นมาตรฐานแบบฉบับหลังจากเกิ ดละครชาตรี และละครในขึ้ น ท่ารําของละครย่อมมี
วิวัฒนาการ มีความประณี ตบรรจง ต่อมาท่ารําดังกล่าวถื อเป็ นแบบฉบับสืบเนื่องกันมาถึงสมัย
รัตนโกสิ นทร์ และย ังคงรักษาลักษณะท่าฟ้ อนรําที่เป็ นมาตรฐาน เป็ นท่ารําหลักและเป็ นแบบฉบับ
มาจนถึงปัจจุบัน ท่ารําของไทยแสดงให้เห็นลีลาข้อต่อของอวัยวะส่ วนต่ างๆ ของร่ างกาย เช่น
ข้อมือ ข้อศอก ข้อเท้า เข่า ฯลฯ โดยเฉพาะมือและแขนที่เน้นให้เป็ นส่วนโค้ง ให้เห็นความอ่อน
ช้อยสวยงามที่เป็ นแบบแผนของไทยตามศิลปะแบบพุทธ ส่ วนขาย ังคงรักษาลักษณะตามแบบฉบับ
ของอินเดียแสดงออกเป็ นเหลี่ยม เป็ นการผสมผสานวัฒนธรรมสร้างให้เกิดรู ปแบบการรําใน
นาฏศิลป์ และละครไทย
ประเภทของศาสตร์ ทางการเคลื่อนไหวของไทยแบ่งเป็ น 3 ประเภท คือ 1) ระบํา รํา
ฟ้ อน 2) ละคร 3) มหรสพ (โขน หุ่ น หนังใหญ่ หนังตะลุง) ศาสตร์ ทางการเคลื่ อนไหวดังกล่าว