Page 183 - งานวิจัย - www.culture.go.th/research

165
รวมทั้ งช่างและศิลปิ นชาวฮินดูต่างๆ บุคคลเหล่านี้ รั บใช้เจ้านายในราชวังและมีอิทธิ พลต่อความคิด
ความเชื่อ และระเบียบพิธีทางสังคมมาก มีการยอมรับผู้ปกครองว่าเป็ นผู ้ มีอํานาจพิเศษกว่าคน
ธรรมดา และเป็ นทั้งตัวแทนของชุมชนโดยชอบธรรม หากผู้นั้ นสามารถแสดงแสนยานุภาพทางจิ ต
ได้ ดังนั้ นการนับถือเทพเจ้า เช่ น พระวิษณุ พระศิวะและพระพุทธเจ้า จึงเท่ากับเป็ นการเสริ มอํานาจ
บารมีให้แก่ ผู ้ ครองนครได้อีกทางหนึ่ ง จึ งเกิดความเชื่อที่ว่ากษัตริ ย์ คือ เทพอวตารหรื อสมมติเทพ
(มาลินี ดิลกวณิ ช. 2543 : 221) เมื่อผู้ ปกครองประเทศมีความเชื่ อความศรัทธาในอารยธรรมต่างๆ
ของอินเดีย จึงส่งผลโดยตรงในธรรมเนียมการปฏิ บัติเกี่ยวกับวิถีชีวิตของคนไทย และคนกัมพูชา มี
การสืบทอดต่อๆ กันมาและขยายลงสู่ ชุมชนนําไปปรับประยุกต์ใช้ตามบริ บทของพื้นที่ ตน
มนุษย์มีวัฒนธรรมเป็ นวิถี ชีวิตที่เลื่อนไหลให้สอดรับกับความเป็ นอยู่อย่างต่อเนื่อง พื้นที่
ภาคตะวันตกเฉี ยงเหนือของอินเดี ย เมื่อราว 5,000 ปี มาแล้ว เป็ นบ่ อเกิดอารยธรรมสําคัญที่เก่าแก่
แห่งหนึ่ ง เรี ยกว่า “อารยธรรมลุ ่มนํ้ าสิ นธุ” เป็ นพื้นที่ เกิดก่ อนศาสนาพราหมณ์และพุทธ มีความ
เป็ นอยู่อย่างสังคมเกษตร ที่ มีการตั้งถิ ่นฐานถาวร นักโบราณคดีกล่ าวว่าชาวลุ่มนํ้ าสิ นธุมีความเชื่อ
เฉพาะท้องถิ่นที่โดดเด่ น คือ การเคารพบูชา “เทพมารดา” (Mother Goddess) นิ ยมทํารู ปเคารพเป็ น
ผู ้ หญิง สะท้อนให้เห็นความสําคัญต่อความอุดมสมบูรณ์ เทียบกับการให้กําเนิ ดของมารดา แต่พบว่า
มีการบูชาแท่งหิ นที่ มีลักษณะคล้ายอวัยวะเพศชาย (Phallic stone) ควบคู่กันไป กระทั ่งเมื่อชาว
อารย ันได้อพยพเข้าสู่พื้ นที่ลุ่ มนํ้ าสินธุ พร้อมนําความเชื่อแบบ “พระเวท” เข้ามา จึงมีผลต่อการ
เปลี่ยนแปลง ต่ อผู้ คนในสังคมแถบนี้ เพราะมี วัฒนธรรมและภาษาที่ สู งกว่า ทําให้ประชาชนหันไป
นับถื อ “เทพพระเวท” มีการประกอบพิ ธีกรรมมีไฟและการท่องมนต์เป็ นหัวใจสําคัญ พร้อมกับการ
สังเวยเครื่องบู ชาย ัญ เช่ น พืชพันธุ์ธัญญาหารและสัตว์ต่ าง ๆ นอกจากนี้ มีการสังเวยด้วยเครื่องดื่ม
เรี ยกว่า “โสมะ” อีกด้วย พระเวทเป็ นศาสนาแบบ “พหุเทวนิ ยม” คือนับถือเทพเจ้ามากมายหลายองค์
และเน้นให้ความสําคัญกับเทพที่เป็ น “ผู ้ ชาย” มีโครงสร้างทางสังคมแบบชนเผ่า ชํานาญการรบ ใช้
อาวุธทําด้วยเหล็ก ใช้รถศึก ขี่ม้า ยกย่องผู ้ ชายมากเป็ นพิเศษ ดังนั้ น เทพที่ เป็ น “ผู ้ หญิง” ที่ยอมรับนับ
ถือมาก่อนได้ถูกลดบทบาทและความสําคัญลงไป ส่วนเทพพระเวทหลายองค์ได้พัฒนากลายเป็ น
ศาสนาพราหมณ์ ขยายปรั ชญาสอดรั บการเกิดขึ้ นของ “คัมภี ร์อุปนิ ษัท” ซึ่ งเก่าแก่ร่วมรุ ่ นกับสมัย
พุทธกาล (เอกสุ ดา สิ งค์ลําพอง. 2553 : 8) ปรัชญาศาสนาพราหมณ์ เป็ นปรัชญาที่มีความลึกซึ้ ง
เข้าใจยาก เมื่อมีการประกาศศาสนาพุทธขึ้ นในช่วงเวลานี้ โดยเฉพาะในช่ วงพุทธศตวรรษที่ 7-8
ความเจริ ญรุ่ งเรื องของพุทธศาสนา จึ งได้รับความนิยมอย่างมาก เพราะศาสนาพุทธปฏิ เสธระบบ
ชนชั้ นทําให้ศาสนาพราหมณ์จําต้องปรับเปลี่ ยนตัวเอง เปลี่ยนหลักปรัชญาบางประการ เช่น
ลดทอนปรัชญาที่ เข้าใจยาก ให้เข้าใจง่ ายขึ้ น สามารถเข้าถึงคนทุกระดับได้มากขึ้ น จนพัฒนา
กลายเป็ นศาสนา “ฮินดู” ตัวอย่างคัมภีร์เล่ มที่มีความสําคัญต่อหลักปรัชญาในศาสนาฮิ นดู คือ