Page 107 - งานวิจัย - www.culture.go.th/research

89
น้อย อําเภอพิบู ลมังสาหาร จังหวัดอุบลราชธานี จากการค้นพบทับหลังในศิลปะแบบไพรกเม็งทั้ง
ในเขตจังหวัดปราจี นบุรี จั งหวัดสุ ริ นทร์ และจังหวัดอุ บลราชธานี แสดงให้เห็ นถึงอิทธิ พลทาง
ศิลปะเขมรได้แพร่ กระจายเข้ามาในประเทศไทย
ในช่วงศิ ลปะแบบกําพงพระซึ่ งตรงกับระยะเวลาที่อาณาจักรเขมรเกิดการจลาจล
แตกแยกออกเป็ นแคว้นเจนละบกและแคว้นเจนละนํ้ านั้ นทําให้งานศิ ลปกรรมในช่วงนี้ เสื่ อมลงด้วย
จึงไม่ปรากฏทับหลังในสมัยนี้ ในดินแดนประเทศไทย รวมทั้ งทับหลังในศิลปะแบบกุเลนนี้ ย ังไม่ มี
ปรากฏเช่นกัน ที่เป็ นเช่นนี้ อาจเป็ นเพราะอยู่ในช่วงที่พระเจ้าชัยวรมันที่ 2 ได้เสด็จกลับมาทรง
รวบรวมอาณาจักรเจนละบกและเจนละนํ้ าเข้าเป็ นอาณาจักรเดียวกัน จากการที่อาณาจักรเขมรเพิ่ง
ฟื้ นตัวขึ้นใหม่ นี้ เองจึงทําให้ศิลปะแบบกุ เลนมีอยู ่เฉพาะภายในประเทศกัมพูชาเท่านั้ น
ตั้ งแต่รั ชกาลของพระเจ้าอินทรวรมันที่ 1 (พ.ศ. 1420 – 1432) ซึ่ งตรงกับศิ ลปะ
แบบพระโค และรัชกาลของพระเจ้ายโศวรมันที่ 1 (พ.ศ. 1432 – 1453) ซึ่ งตรงกับศิลปะแบบบาแค็ง
ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 15 นั้ น อาณาจักรเขมรเริ่มแข็งแกร่ งขึ้น อิ ทธิพลของศิลปะขอมโบราณจึง
ได้แพร่ เข้ามาถึงที่ราบสู งโคราชในเขตจังหวัดนครราชสีมาจึงปรากฏทับหลังในศิลปะแบบพระโคที่
สลักเป็ นหน้ากาลคาบท่อนมาลัยกับทับหลังในศิลปะแบบบาแค็งที่แสดงภาพพระนารายณ์ทรงครุ ฑ
ที่ปราสาทพนมวัน จังหวัดนครราชสีมา สําหรับศิ ลปะแบบเกาะแกร์ซึ่ งตรงกับรั ชกาลพระเจ้าชัยวร
มันที่ 4 (พ.ศ. 1471 – 1484) นั้น ได้มีการค้นพบในประเทศไทยหลายแห่ ง เช่น ทับหลังปราสาท
เมื องแขก อํ า เภอสู ง เนิ น จั งหวัดนครราชสี มา และทับหลังซึ่ งในปั จจุ บั นเก็บรั กษาไว้ที่
พิ พิธภัณฑสถานแห่งชาติ จังหวัดปราจี นบุรี เป็ นต้น สําหรับทับหลังในศิลปะแบบแปรรูปได้มี
การค้นพบเพียงแห่งเดียวที่ จังหวัดปราจีนบุ รี ซึ่ งเป็ นรู ปพระนารายณ์ทรงครุ ฑมีอายุอยู่ในราวปลาย
พุทธศตวรรษที่ 15 ซึ่ งตรงกับสมัยของพระเจ้าราเชนทรวรมันที่ 2 (1487 – 1511)
ส่ วนศิ ลปะแบบเกลียงซึ่ งตรงกับรัชกาลของพระเจ้าชัยวรมันที่ 5 (1511 – 1544)
พบที่ โคปุระทางด้านทิศตะวันออกของระเบียงคตด้านทิศตะวันออกของปราสาทเมื องตํ่า อําเภอ
ประโคนชัย จังหวัดบุรีรั มย์ รวมทั้ งศิลปะแบบบาปวนตอนต้นก็พบที่ปราสาทเมืองตํ่า ปรางค์น้อย
ของปราสาทพนมรุ ้ง จังหวัดบุรีรั มย์และปราสาทบ้านพลวง อําเภอปราสาท จังหวัดสุริ นทร์ เป็ นต้น
ต่ อมาทับหลังศิ ลปะแบบบาปวนแท้ๆ ได้ปรากฏแพร่ หลายในเขตภาคตะวันออกเฉี ยงเหนือ เช่ น
ทับหลังปราสาทพนมวัน อําเภอเมือง จังหวัดนครราชสี มา ปราสาทวัดสระกําแพงใหญ่ อําเภอ
อุทุ มพรพิสัยในจังหวัดศรี สะเกษ ปราสาทเมื องตํ่าในจังหวัดบุรี รัมย์ เป็ นต้น การแพร่ กระจายของ
ศิลปะแบบบาปวนเป็ นจํานวนมากเช่ นนี้ คงเนื่องจากในช่วงระยะครึ่ งแรกของศิลปะแบบนี้ ตรงกับ
รั ชกาลของพระเจ้าสุ ริยวรมันที่ 1 ได้มีการค้นพบจารึ กของพระองค์ไกลเข้าไปถึ งภาคกลางของ