Page 106 - งานวิจัย - www.culture.go.th/research

88
ถ่ ายนํ้ าหนักเหล่านั้ นผ่ านเสาประดับกรอบประตูที่ทําหน้าที่รองรอบทับหลังลงมาสู ่ฐานปราสาท
หน้าที่ของทับหลังปราสาทมีความสําคัญ ดังนี้
1.1 ทับหลังปราสาทบอกคติความเชื่ อของคนในชุมชนในยุคสมัยนั้ นๆ ซึ่ ง
โดยทั่วไปการก่อสร้างปราสาทแบบเขมรมักนิ ยมแกะสลักลวดลายรู ปแบบต่ างๆ เช่น ภาพสลักเล่ า
เรื่ อง / รู ปบุ คคลอยู่ท่ามกลางลายพันธุ์พฤกษา มีรู ปสัตว์อื่ นๆ เข้ามาประกอบเพื่อประดับตกแต่งให้
เกิดความงาม ในขณะเดียวกันก็ จะถ่ายทอดเรื่ องราวต่างๆ เกี่ ยวกับคติ ความเชื่อทางศาสนา
ชีวประวัติ ของวีรบุรุ ษที่คนในชุ มชนยกย่องนับถื อ ตลอดจนภาพวิถีชี วิตและสิ่ งแวดล้อมในยุคสมัย
นั้นเข้ามาประกอบ ภาพสลักเล่าเรื่ องบนทับปราสาทเหล่ านั้ นจะเป็ นหลักฐานข้อมู ลบอกให้ทราบ
ว่าศาสนสถานนั้ นๆ สร้างขึ้นเพื่ออุทิศถวายแด่เทพเจ้าองค์ใด ถึงแม้ว่าประติมากรรมรู ปเคารพซึ่ ง
เป็ นประธานของศาสนสถานจะหายไปแล้วก็ตาม โดยทั ่วไปย ังนิยมถื อเอาภาพสลักบนศิ ลาทับหลัง
ที่ติ ดอยู่กับองค์ปรางค์ประธานเหนือประตูทางเข้าด้านทิศตะวันออกเป็ นเกณฑ์ในการพิจารณา
1.2 ทับหลังปราสาทใช้กําหนดอายุสมัยรู ปแบบศิลปะ นั กโบราณคดีจะใช้ ศิลาทับ
หลังที่ มีภาพสลักเล่าเรื่ องนั้ นเป็ นข้อมูลสําคัญในการศึกษาวิ วัฒนาการรู ปแบบทางศิลปกรรมเขมร
ควบคู่ไปกับเสาประดับกรอบประตู ทั้งนี้ เพราะองค์ประกอบทางสถาปัตยกรรมทั้ งสองประเภทนี้
นิยมสลักจากหิ นทราย ซึ่ งเป็ นวัสดุ ที่คงทนถาวรมาตั้ งแต่สมัยแรกสุ ดจนกระทั่งถึงสมัยท้ายสุด เมื่อ
เห็ นว่าวิ วัฒนาการทางด้านศิ ลปกรรมสอดคล้องกันก็ จะนํ าไปศึกษาร่ วมกับองค์ประกอบทาง
สถาปัตยกรรมประเภทอื่นๆ ได้แก่ ตัวปราสาท เสาติดกับผนัง หน้าบัน ตลอดจนรูปประติ มากรรม
ต่างๆ ที่ พบร่ วมกัน จนกระทั่ งเชื่ อว่าข้อมูลทั้ งหมดเป็ นไปในทิศทางเดียวกันจึงนําไปเปรี ยบเทียบ
กับศักราชจากศิลาจารึ ก
2. ศิลปะขอมโบราณในประเทศไทย
รู ปแบบทางศิ ลปกรรมระหว่างประเทศไทยและประเทศกัมพูชานั้ น มี ลักษณะที่
คล้ายคลึงกัน เพราะได้รั บอิทธิ พลจากศิลปะขอมโบราณ รู ปแบบทับหลังที่ เก่าแก่ที่ สุ ดในประเทศ
ไทยเป็ นทับหลังแบบถาลาบริ วัต ส่ วนใหญ่จะพบในแถบจังหวัดจันทบุ รี มีอายุราวกลางพุ ทธ
ศตวรรษที่ 12 ภาพสลักมีลักษณะคล้ายคลึงกับภาพสลักในถํ้าเอลโลร่ าที่ 6 ในศิลปะแบบคุ ปตะ
ของอินเดีย ส่ วนในภาคตะวันออกเฉี ยงเหนื อที่จังหวัดอุบลราชธานีได้ปรากฏทับหลังชิ ้นหนึ่ งซึ่ ง
แสดงถึ งรูปแบบศิลปะในสมัยหัวเลี้ ยวหัวต่อระหว่างศิ ลปะแบบถาลาบริ วัตกับศิลปะแบบสมโบร์
ไพรกุก ซึ่ งอาจเรี ยกได้ว่าเป็ นศิลปะร่วมแบบสมโบร์ ไพรกุกตอนต้น ปัจจุ บันตั้ งแสดงอยู่ภายในวัด
สุ ปัฎนาราม จังหวัดอุบลราชธานี สําหรั บทับหลังในศิลปะแบบสมัยสมโบร์ไพรกุกอย่างแท้จริ ง
คือ ทับหลังของปราสาทเขาน้อย อําเภออรั ญประเทศ จังหวัดปราจี นบุรี ส่ วนทับหลังในยุคต่อมา
คือ ศิ ลปะแบบไพรกเม็ง ซึ่ งมีปรากฏให้ เห็นอยู่หลายแห่ งด้วยกัน เช่น ทับหลังของปราสาทบ้าน