Page 105 - งานวิจัย - www.culture.go.th/research

87
ผู ้ ให้ความคุ้มครอง ศาลพระภูมิจะจัดทําเป็ นโบสถ์ขนาดย่อเล็กๆ มาสี สวยสดวางอยู่บนเสาภายใน
มีรูปพระพรหมตามแบบไทย และมี ช้างม้าข้าทาสบริวารเป็ นปูนปลาสเตอร์ เพื่อจะได้ให้เป็ นที่พึง
พอใจของพระภูมิ ” เจ้าที่ เหล่านี้ จะได้ รั บการบูชาด้วยดอกไม้ ธู ปเทียน ผลไม้ และข้าว คติ
พราหมณ์แบบนี้ คนไทยถื อปฏิบัติกันเป็ นส่วนมากเพื่อป้ องกันมิให้เกิดโทษภัยขึ้ นได้ น่ าประหลาด
ที่ในหมู่ของพวกฮินดู ในอินเดียเองละเลยการเซ่ นสรวงบูชาพระพรหมมากที่ สุ ด แต่หลักฐานที่น่ า
ในใจที่พบในประเทศไทย คือ รู ปปัญจวิษณุ ประทับบนพญานาค มี ลึงค์ปักเรี ยงรายอยู่เป็ นแถว
มากถึง 10 แถว กิ นเนื้อที่ ความยาวถึง 130 เมตร ทั้ งท้องแม่ นํ้ ามี ลึงค์ปักเรี ยงรายอยู ่ทั ่วไป มีธาร
นํ้าใสไหลผ่านเป็ นการถวายความเคารพโดยไม่ มีวันสิ้นสุ ด
จากการศึ กษาโดยสังเขปนี้ อาจสรุ ปได้ว่า ประติมากรรมในลัทธิพราหมณ์ที่ พบใน
ประเทศไทยสมัยแรกนั้ นสะท้อนถึงรูปแบบและลักษณะของไตรภังค์ ของอินเดี ย แม้ว่าจะย ังยืนย ัน
ไม่ได้ว่าเป็ นศิลปะสมัยคุปตะ แต่ก็ ไม่มีข้อสงสัยเลยว่าจะไม่ใช่ประติมากรรมร่ วมสมัย ซึ่ งในความ
เป็ นจริงแล้ว ประติมากรรมรูปพระวิษณุและเทวรู ปอื่นๆ ในคติพราหมณ์ ซึ่ งพบในประเทศไทย
สมัยแรกมีรากฐานไปจากตอนกลางและตอนใต้ของอินเดี ยทั้งสิ้น ได้แก่ พวกปาลวะ จากลุกยะ ซึ่ ง
เป็ นพวกที่มาก่ อนพวกโจละในอินเดี ยใต้ ศิลปะไทย สมัยต่อมาได้รั บอิทธิ พลจากพวกปาละแห่ง
แคว้นพิหารและเบงกอล ทั้ งนี้ ในระยะเวลาดังกล่าวศาสนาพุทธมิได้เป็ นอุปสรรคต่อการบูชาเทพ
เจ้าในคติพราหมณ์และแม้ในปัจจุ บันพระอินทร์ก็ ย ังได้รั บการยกย่องว่าเป็ นผู้คุ ้ มครองถวายอารักขา
แก่พระพุทธเจ้าและคําสอนของพระองค์ ในศตวรรษที่ 15 มีประติมากรรมในคติ พราหมณ์อยู่ เป็ น
จํานวนมาก แต่ก็ไม่ ได้หมายความว่ า อิทธิพลของพราหมณ์เพิ่มกลับไปฟื้ นฟูใหม่ในสมัยนั้ น
ทับหลังปราสาทศิ ลปะขอมโบราณ
ทับหลัง คือ ศิลาสลักแท่งสี่ เหลี่ยมผืนผ้าเหนือกรอบประตู ซึ่ งเป็ นองค์ประกอบที่
สําคัญมากของสถาปั ตยกรรมแบบเขมร นิยมสลักลวดลายตั้ งแต่สมัยแรกและมีวิวัฒนาการสืบต่อ
กันมาโดยตลอด ภาพที่ สลักมีทั้ งลวดลายพันธุ ์พฤกษาและรู ปสัตว์ บางครั้ งสลักเกี่ยวกับเรื่ องราวที่
นิยมในสมัยนั้ นๆ ซึ่ งสามารถนํามาใช้ในการกําหนดอายุของโบราณสถานได้ เจริญ ไวรวัจนกุล
(2537 : 50 – 54) ได้กล่ าวถึงความสําคัญของทับหลังปราสาทและศิลปะขอมโบราณ ดังนี้
1. ความสํ าคัญของทับหลังปราสาท
สถาปั ตยกรรมแบบเขมรที่ปรากฏโดยทั ่วไปนั้ นจะมี องค์ ประกอบที่สํ าคัญทาง
สถาปัตยกรรม เช่น กรอบประตู กรอบหน้าต่าง เสาประดับกรอบประตูและทับหลัง ทับหลัง
ปราสาททําหน้าที่รองรั บนํ้ าหนักส่วนยอดปรางค์ ตั้งแต่ชั้ นเชิงบาตรขึ้ นไปจนถึงยอดบัวกลุ ่ม และ