Page 104 - งานวิจัย - www.culture.go.th/research

86
การเปลี่ยนแปลงสมัยอมราวดี มาเป็ นศิ ลปะปาละในสมัยต่ อมา ซึ่ งเป็ นรั ชสมัยของพระเจ้ามหิ น
ทรวรมัน แต่อย่างไรก็ตาม เมื่อพิจารณาในเรื่ องตัวอักษรทั้ งที่ เมืองศรี เทพและที่ พบในที่ต่างๆ ใน
ประเทศไทยและในอาเซียตะวันออกเฉียงใต้ในสมัยเดียวกันนี้ จะเห็ นว่ าไม่ได้เป็ นแบบเดี ยวกับ
อักษรจากถิ ่นกําเนิ ดที่เดียวนัก แต่ ก็ไม่ ใช่เรื่ องน่าแปลกใจกัน เพราะเป็ นช่วงของการเปลี่ยนแปลง
ทางการเขียนอักษรทั้ งในอินเดียเองและประเทศอื่ นๆ ในอาเซี ยตะวันออกแยงใต้ด้วยเหตุผลเหล่านี้
มี นํ้ าหนักยิ่ งขึ้ น เมื่ ออาจารย์ เวลส์ อธิ บายว่ า ฐานก่ ออิ ฐสู ง 40 ฟุต เป็ นของพระวิ ษณุ
ประติมากรรมชํารุ ดไม่มีเศียร แต่มี 4 กรนั้น อยู่ในสมัยพุทธศตวรรษที่ 11 – 12
จากหลักฐานเหล่านี้ เป็ นข้อมูลที่ยืนย ันชั ดเจนว่าลัทธิ พราหมณ์มีอิ ทธิพลต่อศิลปะของ
อินโด – เขมรในสมัยต่อมาอยู่มาก ประติมากรรมซึ่ งเป็ นเทวรู ปต่างๆ เช่ น พระพรหม พระอินทร์
พระวิษณุ และพระศิ วะจะมีปรากฏอยู่ตรงประตูทางเข้าวัดส่วนมาก ในสมัยแรกพระพุทธรู ปย ังไม่
ค่ อยพบมากนั้ น และมักจะเป็ นในปางที่ถื อว่าเป็ นอวตารของพระวิษณุ มี อยู่ที่เดี ยวที่เป็ นรู ปของ
พระโคตมพุ ทธเจ้าคือที่ ประสาทหิ นพิ มาย อยู่ ในฐานะองค์ประธาน มี เทพเจ้าต่ างๆ ในคติ
พราหมณ์เฝ้ าแห่ แหนที่นั ่นก็ เป็ นที่น่ าศึกษาอีกแห่ งหนึ่ ง เมื่ อมี ประสาทซึ่ งเป็ นที่บูชาพระพุ ทธเจ้า
สร้ างขึ้ นท่ามกลางเทวสถานของพระวิษณุ แสดงให้เห็ นว่ าความรุ่ งเรื อของพุ ทธศาสนาซึ่ งเข้ามา
ภายหลังลักทธิพราหมณ์ และเข้ามาแทนที่ช้าๆ ทําให้อิทธิ พลของพราหมณ์ค่ อยๆ สลายตัวลงไป
รู ปพระวิษณุจาก สิ ชล มีความคล้ายคลึงกับรูปพระวิษณุ ที่พบที่ตะกั ่วป่ า ซึ่ งปั จจุบันเก็บ
รักษาไว้ในพิพิ ธภัณฑ์สถานที่ กรุ งเทพ รู ปทั้งสองนี้ รั กษาเนื้ อหิ นบริ เวณสะโพกแล้วแกะเป็ นปมผ้า
ผู กเอวและด้ามกระบอง ซึ่ งการกระทําดังกล่าวจะทําให้ ส่ วนนั้ นแข็งแรง ไม่ หักง่าย แต่ แขน
ส่ วนล่างจะทําให้ห่ างออกมาจากลําตัวแล้วมี แท่งหิ นขึ้ นมารั บจากฐาน แท่งหิ นที่เหลือนี้ จะอยู่ใกล้
เท้าทั้ งสอง รู ปแบบเหล่านี้ แสดงถึงวิวัฒนาการในสมัยต่ อมา ซึ่ งจะทําให้รู ปพระวิษณุ ทรงผ้าครอง
ยาวทั้ งในประเทศไทยและกัมพูชาเป็ นประติมากรรมสมัยพุทธศตวรรษที่ 13 – 14
ที่วัดจอมทอง มีรู ปพระวิษณุ 4 กรในท่า สถานกมูรติ ทรงเครื่องประดับเศี ยรเป็ นยอด
แหลมและทรงผ้านุ่งโทตี พระกรและสัญลั กษณ์ ต่างๆ ชํารุ ด แต่น่ าจะเป็ นสังข์ คฑา จักรและ
ดอกบัว หรื อ ภู (สัญลักษณ์ของโลก) รู ปพระวิษณุจํานวนมากที่ค้นพบในส่วนต่ างๆ ของประเทศ
ไทยมี ลักษณะและรู ปแบบเดียวกับประติ มากรรมในคติพราหมณ์ ในศิ ลปะสมัยหลังคุปตะของ
อินเดี ย
พระพรหม เทพเจ้า 4 พระพักตร์ เป็ นใหญ่ ในตรีมูลรติ ถื อเป็ นพระผู ้ สร้ างจักรวาลก็มี
อิทธิพลอยู่ในศิ ลปะของไทยเช่นกัน พระรูปของท่ าสถิตอยู ่ในศาลพระพรหมภายในบริ เวณโรงแรม
เอราวัณซึ่ งเป็ นโรงแรมชั้นหนึ่งของรั ฐบาล “เป็ นตัวอย่างของตัวแทนที่ดี ที่มักพบในบ้านคนไทยทั้ง
กรุ งเทพและในทางตอนเหนื อ ชาวบ้านเรี ยกว่าพระภูมิเจ้าที่ ซึ่ งถือเป็ นวิ ญญาณของเจ้าของที่ดิ น