Page 78 - งานวิจัย - www.culture.go.th/research

๖๘
แต่ ละวงมีจํานวนต่ างกัน เครื่องดนตรี ที่สําคัญและจะขาดไม่ได้คื อ ระนาดเอก ฆ้องวงใหญ่ ตะโพนมอญ
ตะโพนไทย และฉิ่งเนื่องจากการบรรเลงดนตรีประกอบการแสดงลิเกมีอิสระอยู่ มาก จึงไม่สามารถกํ าหนด
แน่ นอนตายตัวได้ ว่ าเครื่องดนตรี ใดใช้ อย่างไร และวงปี่ พาทย์แต่ ละวงใช้เครื่องดนตรี ชนิดใดบ้ าง แต่
โดยทั่วไปแล้วเครื่องดนตรี ในวงปี่พาทย์ประกอบการแสดงลิ เกมีหน้าที่ ดั งที่ สุรพล วิรุ ฬห์รั กษ์. (๒๕๒๒
หน้า ๑๕๙ – ๑๖๐) กล่าวไว้ ดังนี้
ระนาดเอก เป็นเครื่ องดนตรีหลั กใช้บรรเลงตลอดเวลา คนตีระนาดต้ องรู้ทางเพลง
สามารถบรรเลงกั บลิเกได้หมดไม่ว่าร้องเพลงอะไร
ฆ้องวงใหญ่ บรรเลงทํานองหลักของเพลงนั้น ๆ
ฆ้องวงเล็ ก ตีล้อและขัดฆ้องวงใหญ่
ระนาดทุ้ม ตีล้อและขั ดระนาดเอก
ปี่ใน ใช้เป่าประกอบเพลงสํ าเนียงไทย
ปี่มอญ ใช้เป่ าประกอบเพลงสําเนียงมอญ สําเนียงลาวและทางโศก ในกรณีที่ ขาดปี่
มอญจะใช้ ปี่ในเป่าทางแหบแทน เพราะมี เสียงใกล้เคียงกัน ปี่มอญบางครั้ งใช้เป่าประกอบเพลงลูกทุ่ง หรือ
เพลงสากล และใช้เดี่ยวประกอบการเจรจาบทโศก
ปี่ชวา มีเสียงดั งจ้าใช้เป่าประกอบเพลงสํ าเนียงแขก เพลงเชิด เพลงลูกทุ่ งและเพลง
สากล และในกรณีที่ชายหญิงร้องโต้ตอบกัน
ขลุ่ย ใช้เป่ าประกอบการเจรจาบทโศก โดยมากเป็นการบรรเลงเดี่ยว
ฉิ่ง ฉาบเล็ก และฉาบใหญ่ เป็ นเครื่องตีประกอบจั งหวะ นอกจากนั้นฉาบใหญ่ อาจใช้ตี
ประกอบการใช้ ไม้ตะขาบ และการแสดงท่าตลกต่าง ๆ อีกด้วย เป็นการให้เสียงประกอบ หรือ Sound Effects
กลองทัด ใช้ตี ประกอบเพลงโหมโรง เพลงสําเนียงไทยบางเพลง เช่น เสมอ โอด เชิด
และรัว นอกนั้นอาจตีประกอบเพลงสากล และเพลงลูกทุ่งเป็นครั้งคราว
ตะโพนไทย ใช้ตีประกอบเพลงสํ าเนียงไทยและสําเนียงแขก เพราะสามารถตีให้มี เสียง
เหมื อนกลองแขกได้
ตะโพนมอญ ใช้ตีประกอบเพลงรานิเกลิง หงส์ทอง ซึ่งเป็นเพลงสั ญลักษณ์ของลิเก และ
เพลงต่ างภาษา ยกเว้นภาษาแขก นอกจากนี้ยังใช้ตีประกอบเพลงลูกทุ่งและเพลงสากลได้ด้ วย
สํ าหรับเครื่องดนตรีที่ใช้บรรเลงประกอบการแสดงลิ เกคณะพรเทพ พรทวี คณะเฉลิม
ชัย มาลัยนาค และคณะศรราม น้ํ าเพชร เป็นวงปี่พาทย์มอญ ประกอบด้วยเครื่องดนตรี ได้ แก่ ระนาดเอก
ระนาดทุ้ม ฆ้ องวงใหญ่ ฆ้องวงเล็ ก ตะโพน กลองทัด เปิงมาง ปี่ ขลุ่ย ฉิ่งและฉาบเล็ก
จากการสัมภาษณ์นักวิชาการและนักดนตรี ประจําคณะลิเก ได้กล่ าวถึงดนตรีที่ใช้ ประกอบการ
แสดงลิ เกไว้ดังนี้
...ดนตรีประกอบการแสดงลิเกนั้นเดิมเป็นวงปี่ พาทย์เครื่องไทย ประกอบด้ วย
ระนาดเอก ระนาดทุ้ม ฆ้องวงใหญ่ ฆ้องวงเล็ก กลองทัด ตะโพนไทย ปี่ ฉิ่ ง ฉาบ ต่อมา
ระยะหลังจึงใช้ตะโพนมอญเสริม และเพิ่มเครื่องมอญเป็นวงปี่พาทย์มอญเข้าไปด้วยก็ถือ
ว่ าเป็นการพัฒนาขึ้น เพราะถ้ าใช้ปี่พาทย์ไทยอย่างเดียว จะบรรเลงเพลง