Page 67 - งานวิจัย - www.culture.go.th/research

๕๗
สุนันทินีแน่นอน ตอนนี้ร้อนร้อนหนาวหนาว
ทั้งสองเขาจ้องมองสาว ช่างเหมื อนรวงข้าวสีเขี ยว
เขาถือเคียวมาควง หวังจะเกี่ยวรวงสุกปลั่ง
ทางโน้นก็หวังทางนี้ก็หวัง เขาคงจะตั้งใจเกี่ยว
ต้นข้าวสุดขื นใจขื่นขม กลัวไม่พ้นคมสองเคียว
(เรื่องนักรบพ่ายรัก : คณะพรเทพ พรทวี)
การใช้สํานวนโวหาร นั บว่าเป็นลักษณะเด่นอี กอย่างหนึ่งของภูมิ ปัญญาทางภาษาในการแสดง
ลิเก ซึ่ งเป็นการใช้ถ้อยคํ าที่ไม่ได้กล่ าวอย่างตรงไปตรงมา แต่กล่าวเปรียบสิ่งหนึ่งว่าเหมือนอีกสิ่งหนึ่ง กล่าว
เปรียบสิ่งหนึ่ งว่าเป็ นอีกสิ่งหนึ่ ง กล่าวถึงสิ่งหนึ่งในความหมายแทนสิ่ งหนึ่ง และกล่ าวเกินจริง เพื่อให้ผู้ ฟัง
เกิดความรู้สึกประทั บใจ เข้าใจ และเข้าถึงอารมณ์ของผู้กล่าวได้อย่ างเต็มที่ และยังสามารถมองเห็ นภาพ
ได้อย่ างแจ่มชั ดอีกด้ วย
๑.๖ การใช้ถ้ อยคําตลกขบขัน หรื อที่เรี ยกว่า “มุกตลก” คือ การใช้ คําพู ด หรือคําร้ องที่ทํา
ให้เกิดความสนุ กสนาน เพลิดเพลิน เป็ นการเรียกเสียงหัวเราะจากผู้ชมให้ ผ่อนคลายความตึงเครียด ซึ่งมัก
เป็นคําพู ดหรือคําร้ องของตัวตลก รวมถึงผู้แสดงคนอื่น ๆ แม้แต่พระเอก นางเอก หรือตั วโกงก็ยั งมีคําพูดที่
เป็นมุ ขตลกอยู่ในการแสดงเสมอ
เฉิดฉั นท์ ดอกแก้ว (๒๕๔๗ : ๖๙) กล่าวถึงการใช้คํ าตลกขบขันในลิเกลูกบทไว้ว่ าการใช้คํ าตลก
โปกฮา ก็เพื่ อต้ องการสร้างอารมณ์ขันและช่วยผ่อนคลายความตึงเครียดให้กั บผู้ชมโดยเน้นคําที่เป็ นภาษา
ชาวบ้ าน และคําที่เข้าใจอยู่แล้ว ไม่ ต้องแปลความอีก ลิเกมักใช้คําประเภทนี้มาสร้างความตลกโปกฮา ทั้งนี้
ผู้แต่ งได้ใช้ความพยายามอย่างสูงเพื่อสร้างคําให้ผู้ชมได้รับความบันเทิง สนุ กสนานและเกิดอารมณ์ขั นจาก
บทลิเกให้มากที่ สุด ดังนั้นบทตลกจึงเป็นบทสําคัญบทหนึ่งที่ทําให้ลิเกลูกบทได้ รับความนิยมจากประชาชน
มาจนทุกวันนี้
พยนต์ แก้วใย ผู้แสดงเป็นตัวตลกคณะพรเทพ พรทวี กล่าวถึงลั กษณะตัวตลกในการแสดงลิเกไว้ ดั งนี้
...คนดูลิเกทั้งเด็ กและผู้ใหญ่เขาชอบดูตัวตลก เพราะทํ าให้เกิดความสนุกสนาน
เฮฮาผ่อนคลายความเครี ยดได้ จุดเด่นของตัวตลกอยู่ที่การแต่งกาย บทบาทการแสดง
และที่ สําคัญคือการใช้คํ าพูด ต้องพยายามหามุกตลก พูดแล้วต้องให้ขํา ให้คนดู หัวเราะ
และไม่ ใช้คํ าหยาบคาย
(พยนต์ แก้วใย, สั มภาษณ์, ๒๓ พฤศจิกายน ๒๕๕๓)
การใช้ถ้อยคําตลกขบขั นของลิเกมีทั้งถ้อยคํ าที่เป็นบทพูดหรื อเจรจาและบทร้อง แต่เท่ าที่ผู้วิจัยได้
ศึ กษาพบว่า ส่วนใหญ่ จะอยู่ ที่คําพู ดของผู้ แสดงมากกว่า เพราะการใช้คํ าตลกขบขันนี้ถื อเป็นภูมิปัญญา
เฉพาะตั วของผู้แสดงที่อาจจะสร้างขึ้นจากความรู้ ความคิ ดของตนเอง หรืออาจจะได้ยินได้ฟั งจากผู้อื่นแล้ว
จดจําสืบต่ อกันมา ผู้แสดงตลกถือว่าเป็นผู้มี ปฏิภาณไหวพริบในการใช้ภาษา เพราะนอกจากจะพูดได้อย่ าง
แคล่ วคล่อง ชัดเจน ไม่ติดขัด แล้วยั งต้องหาวิธีพูดที่ทําให้ผู้ฟังเกิดความสนุกสนานได้