Page 66 - งานวิจัย - www.culture.go.th/research

๕๖
อธิพจน์ (Hyperbole) คือการกล่าวเกิ นจริง เพื่อเน้นข้อความนั้ นให้มี น้ําหนักยิ่งขึ้น
บางครั้งอาจใช้คํ ากล่ าวน้อยกว่าจริง เรียกว่ า อวพจน์ เป็นโวหารที่ คนนิ ยมกล่าวกั นเสมอ แม้ ใน
ชีวิ ตประจําวันปกติก็ตาม เช่ น คิดถึงเธอจนใจจะขาด น้ําตาไหลแทบเป็นสายเลื อด
ตัวอย่างการใช้ สํานวนโวหารที่ เป็นความเปรียบ อุ ปมาอุปไมย อุปลักษณ์ สั ญลักษณ์
อธิพจน์ ในบทร้องลิเกมีดั งนี้
น้ําตาแทบเดือดเป็นเลือดกระเด็น ช่างปวดที่เส้นประสาท
สมองเบือนนัยน์ตาฝาด เหมื อนถูกเขาฟาดด้วยขวาน
เหมือนซ้ําด้ วยโซ่ร้อยเส้น เหมือนถูกประเคนด้วยแซ่
เหมือนไฟเผาที่เราเป็นแผล เมื่อรักฉันแพ้ถูกผลาญ
มารู้ว่ าเมียมี ชู้ เหมื อนเลี้ยงงูไม่ เชื่อง
เหมือนทองบุบลูบกระเบื้อง ช่างอายชาวเมืองชาวบ้ าน
แม่เมียงามช่างใจง่าย หรื อเรางมงายเกินโง่
จึงสวมเขาเห็นเราเป็นโค ฉันหมดทางโต้ต่อต้ าน
เพราะความงี่เง่าเขาจึงงอก เมียจึงหลอกใช้งาน
(เรื่องหงส์ฟ้ ากาขาว : คณะเฉลิมชัย มาลัยนาค)
บทร้องดังกล่าวมี การใช้คํ ากล่าวเกินจริ งคือ “น้ําตาแทบเดือดเป็นเลื อดกระเด็ น” มีการใช้คํ า
เปรี ยบเที ยบคือ “เหมือนถู กเขาฟาดด้วยขวาน เหมื อนซ้ํ าด้วยโซ่ร้อยเส้ น เหมื อนถูกประเคนด้ วยแซ่
เหมื อนไฟเผาที่เราเป็ นแผล” มีการใช้อุ ปลักษณ์ และสัญลักษณ์ ในข้อความว่า “สวมเขาเห็นเราเป็นโค”
และคํ าว่า “เขาจึงงอก” คําว่ า โค และ เขา มีความหมายถึง ความโง่เขลา ในบทนี้ ยังใช้สํานวนว่ า “เลี้ยง
ไม่เชื่ อง” ซึ่งหมายถึง เนรคุณ และสํ านวน “เอาทองไปรู่กระเบื้ อง” (ทองบุบลู บกระเบื้อง) หมายถึ ง
โต้ ตอบหรือทะเลาะกับคนพาลหรื อมีฐานะต่ํากว่า เป็นการไม่สมควร นับว่ าบทร้องบทนี้มี ลักษณะการใช้
สํานวนโวหารที่โดดเด่นหลายประการ ตั วอย่างการใช้คําในลักษณะนี้ ยังมีอีก ดังนี้
จะเปรียบตัวพี่ นี้หนอ ก็เหมือนพ่อทัพมด
มาเจอน้ํ าหวานตาลสด อยากจะลิ้มรสน้ํ าหวาน
ถ้าแม่เป็นของหวานอาหารทิพย์ พี่ นี้จะหยิ บมาทาน
ไม่ ใช่น้ําตาลอาหารมด เปรียบได้น้ํากรดไร้กลิ่ น
หากคิ ดจะกลืนดื่มกิน แค่เพียงปลายลิ้นก็สะท้าน
เรานี้หรือคือน้ํากรด หากแม่ทัพมดต้องการ
(เรื่องนักรบพ่ายรัก : คณะพรเทพ พรทวี)