Page 64 - งานวิจัย - www.culture.go.th/research

๕๔
คําร้ องดังกล่าวมีความไพเราะด้วยการใช้คําสั มผัสเชื่อมโยงไปในแต่ละวรรค เช่น อํ าลา - ภาษา,
ความรัก - เสียบปัก, ไว้ - อาลัย - ให้, เบี้ ย - เมีย - เสีย หรือเล่นคําที่มี เสี ยงพยัญชนะเดียวกัน เช่น “เมื่อ
วานยั งหวานสวาท เสียแรงที่วาดรักไว้ ต้องจากลาแสนอาลัย มายืนใจหายละเหี่ย” หรืออี กตอนหนึ่ง “โอ้
แสนเอ๋ยแสนอ้ อน อย่าแสนงอนเกินงาม” และ “น้ องกลัวลืมเมืองลื มเมีย จะลืมไปเสียที่มุ่ง” นอกจากนี้มี
การใช้คํ าซ้อนเพื่อเสียง เช่ น ซุกซ่อน สั่งเสี ย เคล้าเคลีย ยั้วเยีย ซึ่งคํ าเหล่านี้เป็นคําธรรมดาแต่ เมื่อนํามา
ร้ อยเรียงอยู่ในบทร้ องลิเกแล้วก็ทําให้เกิดความไพเราะได้เป็นอย่างดี สิ่ งที่ขาดไม่ ได้สํ าหรับบทร้องก็ คือ
ต้ องมีการใช้คําเปรี ยบเทียบที่คมคายอยู่ เสมอ เช่น “เหมือนถูกศรเสี ยบปัก ทําให้ความรั กอ่อนเปลี้ ย” หรือ
“เสมือนน้ําตาไหลร่วง เสมือนดังทรวงจะแหลก” และ “พี่ เหมือนเป็นทาสเรือนเบี้ย”
๑.๔ การใช้คํ าราชาศัพท์ เป็ นการใช้คําให้เหมาะสมกับบุคคลและกาลเทศะตามเนื้ อเรื่องที่
แสดง เพราะเรื่องที่ นํามาแสดงลิเกส่วนใหญ่มั กเป็นเรื่อง จักรๆ วงศ์ ๆ เช่นเดี ยวกับละครไทยในอดีต จึง
ต้ องมี การใช้ คํ าราชาศั พท์ด้วย ถึ งแม้ การใช้ คํ าราชาศั พท์ของลิเกอาจจะไม่ถู กต้องตามแบบแผนนัก
เนื่ องจากจําต่ อ ๆ กันมาจากนักแสดงรุ่ นเก่า หรือบางครั้งใช้ในลั กษณะจงใจให้ตลกขบขันบ้าง ก็ไม่ ถือว่า
เป็ นข้อบกพร่อง มาถึงยุคปั จจุบันแม้เนื้อเรื่องที่ ใช้แสดงลิเกจะเปลี่ ยนไป โดยมักนิยมแต่ งเรื่ องขึ้นใหม่ ให้
เหมาะสมกับสภาพสังคมและสิ่งแวดล้อม แต่ก็ยั งมีเรื่องเกี่ยวกับพระมหากษัตริย์ เจ้าเมือง หรื อเจ้านาย
ชั้ นสูง ดั้งนั้นจึงยั งคงมีการใช้คํ าราชาศัพท์ และคํ าสุ ภาพอยู่ในการแสดงลิเก ซึ่งมี ข้อสังเกตว่าการใช้คํ า
ราชาศั พท์ของลิเกในปั จจุบันผู้แสดงใช้อย่างระมัดระวังมากขึ้นกว่าลิ เกรุ่นเก่า ๆ มี ความถูกต้ องเหมาะสม
ตามแบบแผนซึ่ งเป็นคําพื้น ๆ ที่ไม่ยากเกินไปนัก ทั้งนี้อาจเป็นเพราะศิลปินลิเกรุ่นใหม่มีการศึกษาในระดั บ
ที่สู งขึ้น รวมทั้งมี สื่อเทคโนโลยีต่ าง ๆ ที่ให้ความรู้ ความเข้าใจ และเป็ นตัวอย่างการนําไปใช้อย่ างถูกต้ อง
จึงทําให้การใช้ภาษาของผู้แสดงลิเกมีพัฒนาการที่ดีขึ้น เรื่องของการใช้คําราชาศัพท์นี้นับว่าเป็ นการรักษา
เอกลักษณ์และวัฒนธรรมทางภาษาที่น่าชื่นชมอย่างหนึ่งของการแสดงลิ เก
ตัวอย่างการใช้คําราชาศัพท์ในบทร้องประกอบการแสดงลิ เก
พระเป็นร่มเกล้าเหล่านิกร ไม่เคยสั่นคลอนมั่ นคง
เสรี ราชชาติดํ ารง พระทัยมั่ นคงสุขขี
แม่นุชนาฏราชธิดา มีสุ ขหรรษายิ่งนัก
เสด็จพี่ก็ทรงรัก ช่างสุขนักเรานี้
(เรื่ องน้ําตาเมีย : คณะพรเทพ พรทวี)