Page 58 - งานวิจัย - www.culture.go.th/research

๔๘
เดินทิ้งน่ องหน่อยหน่อย ร้องนอระนอยโหน่งโหน่ง
แม่ ผมแหวกหว่างหวี จะทําให้พี่ไหวหวั่น
แม่ การะเวกเสียงหวาน ทําให้ใจพี่โว่ ง
(ลง) เสียงกังวานหวานแว่ว สวยจริงแม่แววแหวนวง
(พลาดิศัย สิทธิธั ญกิจ. ๒๕๔๕ : ๕๘)
จากตัวอย่างบทร้องลิเกที่กล่าวมาข้างต้นทั้งบทร้องที่เป็นกลอนบทละครแบบเดิม และบทกลอน
ที่แต่ งขึ้นใหม่จากเรื่ องเดิมที่เป็ นร้อยแก้ว รวมถึงกลอนลิเกที่เรี ยกว่า รานิเกลิง ที่แต่ งขึ้นเพื่ อใช้ขับร้ องใน
การแสดงลิเกจนถือเป็นเอกลั กษณ์ของลิเกนั้น แสดงให้เห็นถึงภูมิปัญญาทางภาษาที่เกิดจากการเรียนรู้ สั่ง
สมประสบการณ์ มีการปรั บปรุงพัฒนา และถ่ายทอดสื บต่อกันมาจนถึงปัจจุบัน
นอกจากภูมิ ปัญญาในการประพันธ์ บทร้องซึ่ งเป็นร้อยกรองแล้ว การคิดค้นเนื้อเรื่ อง หรือสร้าง
เรื่ องราวที่นํามาแสดงก็ถือว่าเป็นภูมิปัญญาทางภาษาที่สําคั ญอย่างหนึ่งของลิเก
ผอบ โปษะกฤณะ. (๒๕๒๓ : ๓๔๐ – ๓๔๑) กล่าวถึงเรื่องของลิเกไว้ดังนี้
เรื่องที่แสดงนั้ นในสมัยแรกนิยมพวกเรื่ องจักร ๆ วงศ์ ๆ หรือเรื่องประเภทที่ เรียกว่า นารี สีใส
เรื่องเหล่ านี้ละครได้นํามาเล่น และลิเกนํามาเล่ นเช่นกั น ลิเกจะเล่นทั้งเรื่องที่ เป็นละครใน เช่ น อิเหนา
และละครนอกต่ าง ๆ เช่น ลักษณวงศ์ สั งข์ ทอง กายเพชรกายสุวรรณ จันทวงศ์ แก้ วหน้าม้า เป็นต้ น
เพียงแต่ ลิเกนําเค้ าโครงเรื่องมาด้นกลอนสดเอาเอง บางเรื่องก็อาจจะไม่ ได้ นําเรื่องใดเรื่ องหนึ่งมาเล่น
โดยเฉพาะ แต่ คนบอกเรื่องซึ่งมักจะเป็นโต้ โผจะนําเรื่องต่าง ๆ มาผสมผสานกันให้สนุ กสนาน นอกจาก
เรื่องจั กร ๆ วงศ์ ๆ แล้วสมั ยต่ อมาได้ขยายความนิยมเป็นประเภทจินตนิยาย เทพนิ ยาย อมตนิยาย นว
นิยาย มั กเป็นเรื่ องชีวิต มี การรัก หึงหวง อิ จฉา ต่อมาภายหลังนิยมนํ าเรื่องปั จจุบั น เช่น สภาพสังคม
เศรษฐกิ จ การเมือง แทรกเข้าไปให้สนุ กสนานถูกใจผู้ชม บางครั้งแนวเนื้อเรื่ องจะประยุกต์ไปตามความ
ต้ องการของเจ้าของงาน แต่ถ้าเจ้าของงานไม่ระบุก็จะเลือกเล่นตามความถนัด
จากการสัมภาษณ์คณะลิเกและบุคคลที่เกี่ยวข้ องได้กล่าวถึงที่มาของเรื่องลิเกไว้ดั งนี้
...เนื้อเรื่องน่าจะมีเค้ าเรื่องเดิมหากแต่มี การแต่งเพิ่มเติมให้เหมาะกั บเวลา สถานการณ์
ความสามารถของผู้แสดง และความเปลี่ยนแปลงของสังคมในปั จจุบัน ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับความรอบ
รู้ ความสามารถ และการสร้ างสิ่งแปลก ๆ ใหม่ ๆ ของเจ้าของคณะหรือผู้ให้เรื่อง…”
(วรรณา แก้วกว้าง, สัมภาษณ์, ๓ เมษายน ๒๕๕๔)
...ที่มาของเรื่องที่ คณะพรเทพ พรทวี นํามาแสดงส่วนใหญ่ก็เป็ นเรื่องที่ มีมาแต่
เดิ มตั้ งแต่ รุ่ นพ่ อได้แสดงเอาไว้แล้ วก็ แสดงสืบต่อกั นมาเรื่ อย ๆ อาจมีปรั บเปลี่ยน
บางอย่างให้ ทันยุคทั นสมัยขึ้นมา บางเรื่ องผู้แสดงในคณะก็จํ ามาจากที่เคยได้ยินได้ฟั ง
หรือได้ เคยแสดงจากที่อื่นบ้าง เรื่องที่นิยมแสดงเมื่อก่อนก็เช่ นเรื่อง ทุ่งเสือไทย พระคุณ
แม่ ตามรอยเสื อ จักรพรรดิใจเพชร ขุ นทัพผัวเถื่อน ใจพี่ใจน้อง มาช่วงหลั ง ก็มี เรื่องใหม่
ๆ อีกหลายเรื่ อง ก็ จะแสดงเรื่อง ใหม่ ๆ บางทีก็ เป็นเรื่องตลกบ้ าง เรื่องเหตุผลบ้าง
ส่วนเรื่ องเก่า ๆ นั้นถ้าเจ้าภาพขอเราก็แสดง สําหรับเรื่องที่แต่งขึ้น