Page 34 - งานวิจัย - www.culture.go.th/research

๒๔
๓.๔ งานวิจัยเกี่ยวกั บลิเก
ลิเก เป็นศิลปะการแสดงพื้นบ้านที่นอกจากจะได้รับความสนใจจากสังคมในหมู่ประชาชน
ชาวบ้านที่นิยมการแสดงลิเกเป็นมหรสพประจํ าท้องถิ่นแล้ว ในวงการศึ กษาก็ให้ความสนใจศึกษาค้นคว้า
วิ จัยเรื่องลิเกกันอย่ างกว้างขวางมาเป็นเวลายาวนาน นักวิ ชาการคนสําคัญที่ศึกษาค้ นคว้าและนําเสนอ
ความรู้เรื่ องของลิเกเผยแพร่สู่สั งคมคือ ศาสตราจารย์กิติคุ ณ ดร.สุรพลวิรุฬห์ รักษ์ ซึ่งถือได้ ว่าเป็ นต้นแบบ
ในการนํ าเสนอความรู้เรื่ องลิเกให้ แก่บุคคลในรุ่นหลัง ๆ ต่อมาให้ดําเนิ นการศึกษาค้นคว้าวิ จัยเรื่องลิเกกัน
มากขึ้น ตัวอย่างงานวิจัยเรื่ องเกี่ยวกับลิเก มีดังนี้
สุริ ยา สมุทคุปติ์ และคณะ (๒๕๔๑) ศึกษาวิ จัยเรื่อง “แต่งองค์ ทรงเครื่ อง : “ลิเก” ใน
วั ฒนธรรมประชาไทย” พบว่า ลิเกเป็นศิลปะการแสดงในกระแสวัฒนธรรมประชาที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว
แตกต่างไปจากศิ ลปะการแสดงพื้นบ้านและศิลปะการแสดงชนชั้นผู้นํา ลิเกเกิดขึ้นและพัฒนามาควบคู่กั บ
ความทันสมั ยและการขยายตัวของสั งคมเมือง ลิเกเป็นศิลปะการแสดงเพื่อหาเงินจากผู้ชมโดยตรง รูปแบบ
และเนื้ อหาการแสดงลิเกจึงถูกกํ าหนดโดยรสนิยมและความต้องการทางศิลปะและบันเทิงของผู้ชมซึ่งเป็น
สมาชิ กของชนชั้นผู้ใช้ แรงงาน (ชาวบ้านร้านตลาด) ลิเกเน้นการนํ าเสนอความจริ งทางโลกียะของมนุษย์
และสั งคมซึ่งเป็นเสี ยงสะท้อนและการประท้วงความอยุ ติธรรม ความยากจนและชีวิ ตในชายขอบของชน
ชั้นผู้ใช้แรงงานในสังคมไทยสมัยใหม่
รุ่งนภา ฉิ มพุฒ (๒๕๔๒) ศึกษาวิ จัยเรื่ อง “ลิเกในจังหวั ดพิษณุโลก” พบว่ า มี ผู้แสดงลิ เก
จํานวน ๑๐๘ คน อยู่ ในเขตอําเภอเมืองและอําเภออื่น ๆ บทบาทของลิเกที่มี ต่อชุ มชน ได้แก่ เป็ นเครื่อง
บันเทิ ง เป็นอาชี พ เป็นการส่ งเสริมศิลปะการแสดงและศิลปิน เป็นส่ วนหนึ่งของพิธีกรรม เป็นเครื่ องมือ
สื่ อสาร เป็นการให้ การศึกษาและข้ อคิดสอนใจ เป็นการสื บสานนิทานพื้ นบ้าน และเป็นสื่ อในการปะทะ
สัมพันธ์ทางวัฒนธรรม ลั กษณะการบริหารงานของลิเกมี ๒ ลักษณะ คือ คณะเดี่ยว และผสมโรง การแสดง
ลิ เกในจังหวัดพิ ษณุโลกจัดเป็นศิ ลปะของชาวบ้านที่มี คุณค่า แต่ ปัจจุบันศิลปะนี้เริ่ มลดความสําคั ญลงไป
เนื่องจากมีผู้นิยมน้อย จึงควรส่งเสริม อนุรักษ์และเผยแพร่ เพื่อมิให้สูญสลายไปจากวงการนาฏศิ ลป์ไทย
เฉิดฉันท์ ดอกแก้ ว (๒๕๔๓) ศึกษาเรื่ อง “การวิเคราะห์ เนื้ อหาของลิเกลู กบท” พบว่ า
รู ปแบบและลีลาของลิเกลูกบทมีฉันทลั กษณ์ที่ถูกต้ องตามหลักของกลอนลิเก แต่บางบทไม่ตรงกับ ฉั นท
ลักษณ์ ทั้งหมดเนื่องจากกลอนลิเกเป็นกลอนที่ไม่เคร่งสัมผัส เพียงแต่มี เสียงใกล้เคียงก็ถือว่าใช้ได้ บางครั้ง
หากผู้ แสดง ขั บร้องกลอนสดก็ อาจจะหาคํ าที่มาสั มผัสได้ไม่ทั นจึงต้องใช้ เสียงที่ใกล้ เคียงและบางบทมี
ลั กษณะเป็นกลอนหั วเดียว สํ าหรับการใช้ภาษาของลิเกลู กบทนั้นผู้แสดงเป็ นปฏิภาณกวี ที่มีความ
เชี่ ยวชาญในด้านการใช้ภาษา มีการเลือกสรรคําไพเราะ ใช้สํานวนโวหาร และกวีโวหาร ได้เหมาะสมกับ
เนื้อเรื่อง มีการใช้ภาพพจน์ ทําให้ผู้ชมได้รับรสภาษา และเกิดจิ นตนาการ สําหรับเนื้ อหาทางด้านสังคม ผู้
แสดงสะท้ อนให้เห็นวิถีชีวิ ตของคนไทย ในอดีตจนถึ งปัจจุบัน ซึ่งส่วนใหญ่จะเป็นเรื่ องเกี่ยวกับ ความเชื่อ
ค่ านิยม การศึกษา การเมือง การปกครอง และอาชีพของคนไทยได้อย่ างชัดเจน