Page 23 - งานวิจัย - www.culture.go.th/research

๑๓
๒.๔ การเปลี่ยนแปลงทางวัฒนธรรม
วัฒนธรรมมีธรรมชาติคล้ ายคลึงกับสรรพสิ่ งในโลก กล่าวคือ เมื่อมนุษย์สร้างขึ้นมา แล้วก็
ใช้ ประโยชน์ ในการแก้ปั ญหาและตอบสนองความต้องการในชีวิ ต แต่เมื่ อเหตุปั จจัยและสิ่ งแวดล้ อม
เปลี่ยนแปลงไป มนุ ษย์ก็ ต้ องมีการปรับปรุงวั ฒนธรรมซึ่ งเป็ นเครื่องมื อในการแก้ปัญหาและตอบสนอง
ความต้ องการนั้ นให้ เหมาะสมและมี ประสิ ทธิภาพยิ่ งขึ้ น ตัวอย่างเช่น ในการสร้างเรื อเพื่อใช้ ในการ
คมนาคมทางน้ํ าในสมัยก่อน ย่อมสร้างง่ าย ๆ และไม่มี ประสิทธิภาพเท่ าเทียมกับการสร้างเรือ ในยุคต่อ ๆ
มา ดังนั้ นจึงเห็นได้ว่าเรื อในสมัยนี้ได้พัฒนาไปถึงขั้นเรือรบที่มี ประสิทธิ ภาพสูงมากมีทั้งประเภทเดินทางบน
ผิวน้ํ าและดําน้ําได้ เป็นต้น เครื่องมื ออุปกรณ์ต่ าง ๆ ก็มี ความสลับซั บซ้อนและมีประสิทธิ ภาพเป็นอันมาก
ในเรื่ องวั ฒนธรรมอื่ น ๆ ก็ เช่นเดี ยวกั น ก็ มี ธรรมชาติ คือ การคลี่คลายวิ วัฒนาการ หรื อมี การพัฒนา
ต่ อเนื่องกันไปเรื่อย ๆ จนในที่สุ ดมนุษย์เห็ นว่าพั ฒนาต่ อไปได้ยาก หรือผลประโยชน์ไม่ คุ้มกับการลงทุ น
แล้ วจึงยุติการพัฒนาวัฒนธรรมนั้น ๆ ต่อไป วัฒนธรรมนั้ นจึงไม่มีหน้าที่การงานที่จะต้องรั บใช้มนุษย์ ก็จะ
ตายหรื อสลายไปในที่สุ ด ดั งนั้น วั ฒนธรรมย่อมเกิด แก่ เจ็บ ตาย เช่นเดียวกับมนุ ษย์ ผู้สร้างวัฒนธรรม
นั่นเอง (กรมศิลปากร. มปป. ๒๙)
สุริ ชัย หวันแก้ว (๒๕๓๗ : ๑๕๖ – ๑๕๗) ให้ความหมายของการเปลี่ ยนแปลงทาง
วั ฒนธรรมไว้ ดังนี้
การเปลี่ยนแปลงทางวัฒนธรรม หมายถึง การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้ นในด้านต่าง ๆ ที่มนุษย์
ประดิษฐ์ขึ้ นและสร้างขึ้ น และที่ สําคัญก็คื อทําให้ เกิดการเปลี่ ยนแปลงในด้านค่านิ ยม บรรทัดฐาน และ
ระบบสัญลักษณ์ต่ าง ๆ การเปลี่ยนแปลงในแง่สิ่งของเครื่องใช้เกิดขึ้ นได้ง่ายกว่า แต่การเปลี่ยนแปลงใน
เรื่ องค่านิยมและสัญลั กษณ์ทางสังคมจะต้องใช้เวลานานและยากเย็นกว่า
ผจงจิตต์ อธิคมนันทะ (๒๕๓๔ : ๒๑) กล่ าวถึงความเปลี่ยนแปลงทางวั ฒนธรรมไว้ดังนี้
การเปลี่ยนแปลงทางวัฒนธรรม หมายถึง การเปลี่ยนแปลงในความเชื่อ เช่ น ความเชื่อใน
เรื่องไสยศาสตร์ ที่บุคคลเคยมี อยู่ ได้เปลี่ยนแปลงไป การเปลี่ ยนแปลงในค่านิยม เช่ น ค่านิยมของคนใน
สั งคมในเรื่องการช่วยเหลื อเพื่อนบ้ านได้เปลี่ยนแปลงไปเป็ นระบบ “ตัวใครตัวมั น” การเปลี่ยนแปลงใน
บรรทัดฐาน เช่ น จากที่มีเพี ยงกฎเกณฑ์มาเป็นกฎหมายอย่ างแท้จริง
สุวั ฒน์ ทองหอม (๒๕๔๔ : ๑๑) สรุปความหมายของการเปลี่ ยนแปลงวัฒนธรรมไว้ว่ า
“หมายถึง การเปลี่ยนแปลงวิ ถีชีวิ ตของมนุษย์ในสังคมจากสภาพเดิ มมาเป็นสภาพใหม่ในทุก ๆ ด้ าน เช่น
วิ ถีการดํารงชีวิ ต ความคิด ความเชื่อ ค่านิยม บรรทัดฐาน เป็นต้น”
จากความหมายของนักวิ ชาการหลายท่านที่กล่าวถึ งความเปลี่ ยนแปลงทางวัฒนธรรม
สามารถสรุปได้ว่ า การเปลี่ยนแปลงวัฒนธรรม หมายถึง การปรั บเปลี่ยน หรือดัดแปลงสิ่ งที่มีอยู่ เดิมให้
แตกต่างออกไปในลั กษณะที่พัฒนาขึ้ น เพื่ อให้เหมาะสมกั บสังคมยุ คปั จจุบัน ในการวิจัยครั้ งนี้ผู้วิ จัยมุ่ง
ศึ กษาความเปลี่ยนแปลงด้านวัฒนธรรมของการแสดงลิเก ซึ่งเชื่อว่าระยะเวลาจากอดีตสู่ปัจจุบันย่อมมีการ
เปลี่ ยนแปลงเกิดขึ้ นในวงการลิเกอย่างแน่ นอน