Page 19 - งานวิจัย - www.culture.go.th/research

๙
๑.๔ การวิเคราะห์ เนื้อหา
ณรงค์ชัย ปิ ฎกรัชต์. (๒๕๕๒ : ๑๕) กล่ าวถึงการวิเคราะห์เนื้อหาไว้ว่ า เป็นวิ ธีการลักษณะ
หนึ่งที่นํามาใช้ ในการวิจัยเชิงคุ ณภาพ โดยทั่วไปแล้ วในทางสังคมและวัฒนธรรมที่ มีการติ ดต่อสื่ อสารกัน
ของประชาชนที่ใช้ ถ้อยคําภาษาและที่มี ข้อมูลงานเขี ยน ข้อมูลเอกสารใช้วิ ธี การวิเคราะห์เนื้ อหาอย่างมี
ทิศทางและเป็ นระบบโดยผ่านเครื่องมือที่ ช่วยในการดําเนินการเก็ บรวบรวมข้ อมูล หรือสิ่ งที่ปรากฏตาม
หลักฐานที่ได้จากศึกษางานภาคสนาม เช่น ซีดี วีซี ดี เครื่ องบันทึกเสียง ภาพถ่ายทั้งประเภทที่เป็นภาพนิ่ง
และประเภทภาพเคลื่อนไหว ฯลฯ วิธี การจัดกระทําข้ อมูลด้วยการจัดจํ าแนกตามประเด็น ตามประเภท
ของสาระที่ได้จากการรวบรวมข้อมูลเป็นเกณฑ์ในการพิจารณา ทั้งเชิงกว้างและเชิ งลึก รวมทั้งบริบทที่ราย
ล้อมกับประเด็นที่ศึกษานั้นด้วย
วิธี การที่นํามาสู่การวิเคราะห์นั้น หลั กการที่จําเป็นคือการกําหนดเกณฑ์ กํ าหนดรูปแบบให้
ชัดเจนก่ อนการดําเนินงานวิเคราะห์เพื่ อให้เห็นภาพเนื้องานให้มีทิศทางของการลําดั บข้อมูล การวิเคราะห์
ตี ความของแต่ละประเด็ นที่มี การคัดสรรโดยที่ นักวิจัยต้ องมีความเป็นกลาง ไม่ ลําเอียง ต่ อข้อมูลแต่ละ
ข้ อมูล เพื่อให้ ได้เนื้ อหาสาระที่มี ความน่าเชื่อถือ เกณฑ์ หรือรูปแบบที่กํ าหนดขึ้นก่อนการวิเคราะห์ต้ องมี
กรอบที่ครอบคลุมความละเอียดในการอธิบายความสัมพันธ์ ความเหมือน และความแตกต่างของเนื้อหา
สาระที่ ศึกษาแต่ละประเด็น แต่ละกลุ่มสาระ ซึ่งเกณฑ์หรือรูปแบบที่กล่าวนี้ สามารถช่วยให้ นักวิจัยค้ นพบ
คํ าตอบในความซ้ําซ้อนของเนื้อหานั้น
การจําแนกกลุ่ มเนื้อหา ประเภท และชั้นของข้อมูลเป็นสิ่งจําเป็นสําหรับการกํ าหนดเป็น
เกณฑ์หรื อรูปแบบที่นํามาใช้เป็ นกรอบการวิเคราะห์เนื้อหา กรอบนี้เป็นวิ ธีการวิเคราะห์ข้ อมูลที่ ดีที่สุดวิธี
หนึ่ง โดยเฉพาะข้อมูลที่กระจัดกระจายหรือสั บสนระหว่างข้อมูลที่ มีความคล้ ายเหมื อนและใกล้เคียงกั น
การใช้เครื่องมือที่ น่าเชื่ อถือและกํ าหนดไว้ล่ วงหน้าจึงเป็นกุญแจสําคั ญที่สามารถจัดกระทํ าให้ได้ข้อมูลตรง
ตามวัตถุ ประสงค์ของการวิจัยเรื่องนั้น ๆ
ผู้วิ จัยนําแนวคิดการวิ เคราะห์เนื้ อหามาใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูลเกี่ยวกับลิเก โดยพิจารณา
จากหั วข้อเรื่องที่กํ าหนดไว้ แล้ วจํ าแนกเนื้อหาออกเป็นกลุ่มตามกรอบ ทั้ งนี้เพื่อตอบคําถามวิจัย และให้
สอดคล้องวัตถุ ประสงค์ของวิจัยที่ตั้งไว้
๒. แนวคิดเกี่ยวกับวั ฒนธรรม
๒.๑ ความหมายของวัฒนธรรม
พจนานุกรมฉบับราชบั ณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒. (๒๕๔๖ : ๑๐๕๘) ให้ความหมายของ
วั ฒนธรรม ไว้ว่า “สิ่งที่ทําความเจริ ญงอกงามให้แก่หมู่คณะ เช่น วัฒนธรรมไทย วั ฒนธรรมในการแต่ง
กาย วิถีชีวิ ตของหมู่คณะ เช่น วัฒนธรรมพื้ นบ้าน วัฒนธรรมชาวเขา”
พระราชบัญญัติ วัฒนธรรมแห่งชาติ พุ ทธศักราช ๒๔๘๕ (กรมศิ ลปากร. ๒๕๔๐ : ๙) ได้ไห้
ความหมายเกี่ยวกับวัฒนธรรมไว้ ดั งนี้ “วัฒนธรรม หมายความว่ า ลักษณะที่แสดงถึงความเจริญงอกงาม
ความเป็นระเบียบเรียบร้อย ความกลมเกลียวก้าวหน้าของชาติ และศีลธรรมอันดีงามของประชาชน”
สุพัตรา สุ ภาพ (๒๕๓๖ : ๑๐๗) อธิบายความหมายของวัฒนธรรมสรุปได้ว่ า วัฒนธรรม มี
ความหมายครอบคลุมถึงทุ กสิ่งทุ กอย่างที่แสดงออกถึงวิ ถีชีวิ ตมนุษย์ ในสังคมของกลุ่ มใดกลุ่มหนึ่ง หรือ
สังคมใดสังคมหนึ่ง มนุษย์ได้ คิดสร้างระเบียบกฎเกณฑ์วิ ธีการในการปฏิบัติ การจัดระเบียบ