Page 161 - งานวิจัย - www.culture.go.th/research

๑๕๑
๒. ความมีเหตุผล หมายถึง การตัดสิ นใจเกี่ยวกับความพอเพี ยงนั้นจะต้องเป็นไปอย่างมี เหตุผล
โดยพิจารณาจากเหตุปัจจัยที่เกี่ยวข้อง ตลอดจนคํานึงถึงผลที่ คาดว่าจะเกิดขึ้นจากการกระทํานั้น ๆ อย่าง
รอบคอบ มี การปฏิบัติดังนี้
๒.๑ การตัดสิ นใจด้วยปัญญา การตัดสิ นใจเป็นองค์ ประกอบสําคัญของการกระทําสิ่งต่ าง ๆ
สามารถกล่าวได้ ว่า การลงมือกระทํ าสิ่งใด ๆ ก็ตามย่ อมเกิดจากการตัดสินใจของมนุ ษย์ การตัดสินใจที่
ถู กต้อง ดี งาม มีเหตุผล ก่อให้เกิดการกระทําที่ ถูกต้อง ดีงาม และมี เหตุผลด้วยเช่ นกัน การแสดงลิเกนํา
หลั กความมีเหตุผลด้านการตัดสิ นใจด้วยปั ญญามาใช้อยู่ เสมอ เริ่มตั้งแต่การตัดสิ นใจที่จะประกอบอาชัพ
ลิเก ส่ วนใหญ่ตัดสิ นใจประกอบอาชีพนี้ เพราะครอบครัวเป็นลิเก เพราะรักในอาชีพ เห็นว่าเป็นอาชี พที่ไม่
ลําบาก รั กการแสดงหรือการร้องรํ าทําเพลง เพราะฐานะยากจนไม่มีโอกาสเรียนต่อจึ งหันเหชี วิตมาฝึกหัด
แสดงลิ เกเพื่อยึดเป็ นอาชีพของตน หรือแม้กระทั่งการตั ดสินใจเลือกระหว่างการเรียนกั บการแสดงลิเก
บางคนต้ องเลือกแสดงลิเกเพราะเห็นว่ามีขอบเขตจํากัดเรื่องอายุ กล่ าวคือเมื่ออายุมากก็ไม่ เหมาะสมที่จะ
แสดงลิ เก ดังนั้นจึงเลือกแสดงลิเกเมื่ออายุ ยังน้อยอยู่ จึงพลาดโอกาสในการเรียนอย่างน่าเสี ยดาย
ความมีเหตุผลในการตัดสินใจเลือกเครื่องแต่งกายที่เหมาะสมกับตนเองทั้งสีสัน รูปแบบ
และเหมาะสมกับบทบาทในเรื่องที่แสดง เช่ น บทเจ้าหรือเศรษฐี แต่งชุดประดั บเพชรแพรวพราว บทโจร
หรือขอทานแต่ งชุดชาวบ้านธรรมดา การแต่ งกายของตัวตลกที่แตกต่างไปจากผู้แสดงอื่น ๆ โดยเน้นความ
เรี ยบง่าย การแต่งกายด้วยชุดสี เดียวกัน แบบเดี ยวกันของพระเอกนางเอก หรือในฉากที่มีผู้ แสดงจํานวน
มากทุ กคนแต่งกายด้วยสีเดียวกันหรื อสีใกล้เคียงกั นเพื่อความสวยงามและแสดงถึงความเป็นอั นหนึ่งอัน
เดียวกันของหมู่คณะ หรือแม้แต่ การแต่งหน้ าของผู้แสดงก็แต่ งตามเหตุผลในเรื่ อง เช่น พระเอก นางเอก
แต่ งหน้าให้สวย โดดเด่น ตัวโกงแต่งให้คมเข้ม น่าเกรงขาม ตัวตลกแต่ งให้ดู แปลกตาเพื่อสร้างความขบขัน
แก่ ผู้ชม หรือแต่งใบหน้าให้มีริ้วรอยแผล ไฝ ปาน เป็ นต้น
๒.๒ การรับฟั งความคิ ดเห็ นและไตร่ตรองอย่ างรอบคอบ ลิเกทํ างานเป็ นหมู่คณะ ต้ อง
สั มพันธ์กั บบุคคลอื่น ๆ ไม่ว่ าจะเป็นผู้แสดงลิเกด้ วยกัน เจ้าภาพที่จัดหาไปแสดงในงานต่ าง ๆ ตลอดจน
ผู้ ชมที่มี ลักษณะแตกต่างกั น ดังนั้นจึงต้ องรับฟังความคิดเห็นของบุคคลที่ เกี่ยวข้องเหล่านี้ อยู่เสมอ เช่ น
เจ้าภาพมีการต่ อรองราคาค่าจ้ างงานแสดง ผู้ชมให้ข้ อเสนอแนะติชมการแสดง ซึ่ งเป็นแนวทางนํามา
ปรับปรุงแก้ไขหรือพัฒนาให้ดี ขึ้น เป็นต้น
๒.๓ การปรึกษาหารื อ การวางแผนร่วมกั นในการทํางาน ลิเกแต่ละคณะมี องค์ประกอบ
สํ าคัญคื อบุคคลหลายฝ่ายตั้ งแต่ หัวหน้าคณะ ผู้ให้ เรื่องหรื อผู้กํ ากับการแสดง นักแสดงในคณะได้ แก่
พระเอก นางเอก ตัวโกง ตัวตลก และตัวประกอบอื่ น ๆ นักดนตรี ช่างไฟ ช่างเวที เป็นต้น ทุก ๆ คนมีส่วน
ช่ วยให้การแสดงแต่ ละครั้งประสบความสํ าเร็ จลุล่ วงไปด้ วยดี ดังนั้นจึงต้ องมีการปรึ กษาหารือ การใช้
เหตุ ผลและการแก้ปัญหาอย่ างถูกต้ องเหมาะสมและความร่วมมือในการทํางาน
๒.๔ การเคารพในสิทธิ เสรี ภาพของผู้อื่น ไม่ถือตนเป็ นใหญ่ ผู้แสดงลิเกทุ กคนให้ความเคารพ
นับถื อผู้ใหญ่ ก่อนออกแสดงทุกครั้ งผู้มี อายุน้อยจะแสดงความเคารพผู้มี อาวุโสมากกว่า ส่วนผู้ใหญ่ก็ ให้
ความเมตตา เอ็ นดู คอยชี้ แนะสิ่งต่ าง ๆ ดีงาม หั วหน้าคณะไม่ ถือตนเป็ นใหญ่ มีความเป็ นกั นเองกับ
ผู้ ร่วมงานทุกคน ไม่ก้ าวก่ายเรื่ องส่วนตัวของผู้อื่ น ให้ความสํ าคัญต่อเจ้าภาพและผู้ ชมเพราะถื อว่าเป็น
บุคคลสําคัญที่ สนับสนุนให้ลิเกได้มี งานแสดงต่อไป ถ้าไม่มี เจ้าภาพหรือไม่มี ผู้ชมลิเก ก็ไม่มี งานแสดง ส่งผล
ให้ขาดรายได้ และมี ชีวิตที่ยากลําบาก