Page 132 - งานวิจัย - www.culture.go.th/research

๑๒๒
แสดงก็ มักจะนําเพลงลู กทุ่งมาขับร้อง เช่น อารมณ์เศร้าก็จะร้องเพลงที่มีเนื้อหาเศร้า หรื อร้องโต้ตอบ เกี้ยว
พาราสี กันในบทบาทที่ แสดงก็มั กจะร้ องเพลงคู่ เช่น เพลงหนุ่มนาข้าวสาวนาเกลื อ เพลงแม่ดอกโสน
บานเช้า พ่อดอกสะเดาบานเย็น หรือบางครั้ งผู้แสดงเป็นตัวตลกลิ เกอาจนําเพลงลูกทุ่งมาร้องดัดแปลงเนื้อ
ร้ องให้เป็นไปในเชิ งตลกขบขัน สร้างความบันเทิงใจให้แก่ ผู้ชม นอกจากนี้ ลิเกยังแต่งเพลงที่มี เนื้อหาและ
ท่วงทํานองเพลงลูกทุ่ง นํามาขับร้องในการแสดงลิเกเช่น เพลงกระต่ายเต้ น เพลงทุ่งแสงทอง เป็นต้น
๔. ศิลปกรรมด้ านนาฏศิลป์ ดนตรี จิตรกรรม
๔.๑ ด้านนาฏศิลป์ไทย ในการแสดงลิเกแต่ละครั้งมีการร่ายรํ าที่สวยงามทั้งที่เป็นแบบมาตรฐาน
และแบบประยุกต์ เพื่ อสร้างแรงจูงใจและทําให้ผู้ชมได้ซึ มซับในศิลปะอันงดงามของไทย เช่ น การรําถวาย
มื อ รําประกอบเพลงหน้าพาทย์ (เพลงเสมอ เพลงเชิด) ศิลปะการต่อสู้ ป้องกันตัว การรําดาบ เวลายกทัพมี
รําตรวจพล ขี่ ม้า ควบม้ า มีการรําเกี้ ยว การตีบท ใช้บทตามสถานการณ์ของเรื่อง และระบํารํ าฟ้อนชุดต่ าง
ๆ เป็นต้น
๔.๒ ด้ านดนตรี และการขั บร้ องเพลงไทย การแสดงลิ เกต้ องมี การบรรเลงดนตรี ไทย
ประกอบการขั บร้องในท่วงทํานองต่าง ๆ นอกจากเพลงราชนิเกลิงอันเป็นเพลงเอกลักษณ์ของลิเกแล้วยังมี
การนําเพลงไทยมาผสมผสานด้วย เช่น เพลงตามจารีต ที่ใช้เป็ นแบบแผนอย่างละครรํา ได้แก่ เพลงโหม
โรง เพลงออกแขก เพลงวา เพลงเสมอ เพลงรัว ฯลฯ เพลงตามบท ได้แก่ บทโศก ใช้เพลงพญาโศก ลาว
ครวญ มอญครวญ บทรั ก ใช้เพลงมะลิซ้อน กล่อมนารี สาลิกาแก้ว บทดีใจ ใช้เพลงสองไม้ เขมรไล่ ควาย
บทโกรธ ใช้เพลงนาคราช สองไม้ หงส์ทอง เป็ นต้น
๔.๓ ด้านจิตรกรรม คื อความงดงามของฉาก ซึ่งถือว่าเป็นอุปกรณ์สําคั ญอย่างหนึ่งของการแสดง
ลิ เก ฉากลิเกโดยทั่วไปมักเป็ นภาพวาดที่ประณีต งดงามทั้งลวดลายและสีสันบ่งบอกถึ งเรื่องราวต่ าง ๆ ที่
สะท้อนศิ ลปวัฒนธรรมไทยได้เป็นอย่างดี เช่น ภาพวัดวาอาราม ปราสาทราชวัง อุ ทยาน บ้านทรงไทย ป่ า
เขาลํ าเนาไพร ฯลฯ
๕. การปลูกฝังคุณธรรม จริยธรรม
ลิเกเป็นการแสดงที่ เข้าถึ งประชาชนกลุ่มใหญ่ทุกเพศ ทุกวัย และมั กแสดงตามงานวัด จึงนับว่ า
สอดคล้องอย่ างยิ่งในการเป็ นสื่อที่ช่ วยสอนคุณธรรม จริ ยธรรมให้กับประชาชนได้เป็ นอย่ างดี ดั งนั้น
นอกจากดู ลิเกเพื่อความสนุ กสนานแล้วยังได้ข้อคิด หรือคติ สอนใจที่ สามารถนํามาเป็ นแนวทางในการ
ประพฤติปฏิบัติได้ด้ วย
หากจะกล่ าวว่ าลิ เกมี ส่ วนสํ าคั ญในการเป็ นสื่ อที่ ช่ วยปลู กฝั งคุ ณธรรมจริ ยธรรมทาง
พระพุทธศาสนาก็ น่าจะถู กต้อง เพราะลิเกเป็นมหรสพที่อยู่ คู่ กับวิ ถีชีวิ ตคนไทยในงานวัดมาเป็ นเวลาช้า
นานแล้ ว เมื่อมีงานวัดประชาชนที่ มาเที่ยวงานส่วนใหญ่ก็มี จุดมุ่งหมายที่ตรงกันคือเพื่อทํ าบุญ สร้างกุศล
ไหว้พระให้จิตใจสงบ ส่วนผลพลอยได้ที่ตามมาคือได้ รับความสนุกสนานบันเทิงจากการดูลิเก หรือมหรสพ
อื่น ๆ อี กด้วย
ตัวอย่างการแสดงลิเกที่เป็ นสื่อปลู กฝังคุณธรรมจริยธรรมโดยตรงได้แก่ การแสดงประกอบเทศน์
มหาชาติ เรื่ องมหาเวสสันดรชาดก เรื่องสุวรรณสาม เรื่ององคุลีมาล ซึ่ งเป็นการนําพระธรรมคําสั่ งสอนของ
พระพุทธเจ้ ามาเผยแพร่แก่ประชาชนโดยตรง ส่ วนสื่อทางอ้อมก็คื อในเนื้อเรื่องของลิเกที่