Page 126 - งานวิจัย - www.culture.go.th/research

๑๑๖
พยนต์ แก้วใย เล่าถึ งชีวิ ตความเป็นลิเกของตนเองว่า
. . .ผมเกิดมาในครอบครั วที่ ยากจน หาเช้ ากิ นค่ํ า พอออกจากโรงเรี ยน
ก็ ช่วยพ่อแม่ทํานา จนอายุประมาณ ๑๕ ปี เพื่อน ๆ ก็ มาชวนไปหัดลิ เก ทั้ง ๆ ที่พ่อกั บ
แม่ ไม่อยากให้ เป็นลิเก เพราะสมัยก่อนลิ เกมีแต่คนเหยียดหยามว่ าเป็นพวกเต้นกินรํากิ น
ลิเกเกียจคร้ านเกเร ไม่ทํามาหากิน แต่ ก็พยายามฝึกหัดด้วยความมานะอดทน
(พยนต์ แก้วใย, สั มภาษณ์, ๒๓ พฤศจิกายน ๒๕๕๓)
ความยากจนและความลํ าบากของครอบครัวนั้ นเป็ นแรงผลักดันให้คนเราต้ องต่อสู้ ดิ้นรนเพื่อ
ความอยู่ รอดของชีวิ ต ทําให้เกิดความมานะพยายามที่จะหารายได้ มาเลี้ยงตนเองและครอบครัวด้วยการ
แสดงลิเกจนยึดเป็นอาชี พที่สร้ างรายได้ที่ดีในเวลาต่อมา ปัจจุบันนี้อาชีพลิเกนั บว่าเป็ นอาชี พที่ไม่ ลําบาก
เพราะไม่ต้องตรากตรํากรําแดดกรําฝนอย่างเกษตรกรหรือกรรมกร เวลาทํางานส่วนใหญ่เป็นเวลากลางคื น
ซึ่งจะมีเวลาพักผ่อนในตอนกลางวัน คณะที่มี งานแสดงมากก็มีรายได้มากทําให้ฐานะดีขึ้น ความเป็นอยู่สุข
สบาย มีปัจจัยสี่ครบถ้วน ถ้ารู้จักเก็บ รู้จักใช้ รู้จักประหยัดก็ สามารถดํารงชีวิตอยู่ ได้อย่างสุขสบาย
๒.๕.๒ การศึ กษาของผู้ ประกอบอาชี พลิ เ กในอดี ตนั้ น ส่วนใหญ่ จบการศึ กษา
ในระดับชั้ นประถมศึกษา แล้วหั นเหชีวิ ตมาฝึกหั ดแสดงลิเกจนยึดเป็นอาชีพในเวลาต่อมา บางคนไม่ได้
ศึ กษาในระบบโรงเรียนเนื่องจากครอบครัวมีฐานะยากจน มีลูกหลายคน เมื่ อไม่ได้เรียนหนังสือก็ ต้องหา
อาชี พเลี้ยงตนเองด้ วยการแสดงลิ เกเพราะมีใจรัก ประกอบกับมีความขยันหมั่นเพียรในการฝึกฝน มี
ความจํ าดี แม้จะอ่ านหนั งสื อไม่ออก แต่ ร้ องได้ พูดเจรจาได้ รําได้ก็ สามารถฝึกหั ดแสดงลิ เกได้ อาศัย
ประสบการณ์และวันเวลาที่ ยาวนนานจึงทําให้เกิ ดความชํานาญในการแสดง ในอดีตนั้นอาชีพลิเกได้รับการ
ดู ถูกเหยียดหยามว่าเป็นอาชี พ “เต้นกิ นรํากิ น” เป็นอาชีพของคนไร้การศึกษา ดังที่ ไชยา มิตรชัย (รั ชนี
เที่ยงธรรม. ๒๕๔๙ : ๗๐) ได้ ถ่ายทอดความรู้สึ กในหนังสือลิเกชีวิ ต ดังนี้
...คนเขาดู ถูกดูแคลนคนอาชีพอย่างเราไว้อย่ างนี้เยอะมาก มาถึงยุคผมแล้วผม
ต้ องการเปลี่ยนแปลง เปลี่ยนความคิดต่ าง ๆ เหล่านี้ ผมไม่อยากให้ ใครมาดูถูกคนอาชีพ
ผมได้ ผมอยากให้เขาเห็ นว่าเป็นลิเกก็เรียนสูง ๆ ได้ นะ ไม่ใช่ว่าเป็นลิเกแล้ วต้องจบแค่
ป.๔ เหมือนสมั ยพ่อสมั ยแม่ ซึ่ งรุ่นพ่อรุ่นแม่นี่เราเห็ นประสบการณ์มากับตาแล้ วว่าคน
เขาสบประมาท เขาดู ถูกเหยี ยดหยามเยอะมาก อย่างเวลาที่ไปเดินเที่ยวห้ าง สมัยที่ผม
ยังไม่มี ชื่อเสียงอย่างทุกวันนี้ นะ เดินผ่านคนที่พอจะรู้จักหน้าค่าตากัน เขาก็จะเปรยเสียง
ไม่ เบามาให้ได้ยิ นว่า “โถ ดู สิ ไอ้ ลิเก ดูมั นแต่ งตัวเป็นพวกลิ เกเชียว” สมั ยนั้นผมได้ยิ น
คํ าพูดประมาณนี้ ทีไรก็ได้แต่ น้อยเนื้อต่ําใจว่าทําไมเขาจะต้ องมาดูถูกกันด้ วย เราไปทํา
อะไรให้เขาเดือดร้อนหรือ แต่ถ้าเป็นสมั ยนี้มี คนมาพูดอย่ างนี้ให้ผมได้ยินเมื่ อไร ผมจะขอ
สวนไปสักที เถอะว่า “เอ้ า แต่ งตัวเป็นลิเกแล้ วมันยังไงจ๊ะ แต่งตัวแบบลิเกมั นก็สวยดี นี่
แล้ วที่สํ าคัญชุดลิ เกนี่ชุ ดหนึ่งราคาเป็นแสน ๆ นะจ๊ะ เธอมี ปัญญาซื้อหามาใส่หรือเปล่า
จ๊ะ