Page 127 - งานวิจัย - www.culture.go.th/research

๑๑๗
ปัจจุบันนี้มุมมองอาชี พของลิเกเปลี่ ยนแปลงไป ทั้งจากผู้ที่เป็ นลิเกเอง และบุคคลทั่วไป ทั้ งนี้
เพราะโลกมีความเจริญก้าวหน้าขึ้ น สภาพสังคมเปลี่ยนแปลงไป การศึกษาพั ฒนามากขึ้นทํ าให้ทุกคนมี
โอกาสได้ รั บการศึ กษาจํานวนมากขึ้ นและในระดับสู งขึ้ น ดั งนั้นจึ งมีผู้แสดงลิ เกที่จบการศึ กษาระดับ
ปริ ญญาโท และปริ ญญาตรีจํานวนมาก ได้แก่ ผาภูมิ มาลัยนาค จริ ยา มิตรชัย พั ลลภ นิลพฤกษ์ ไชยา
มิ ตรชั ย สุธิ ราช วงศ์ เทวั ญ ณิชาภา ดาราทิพย์ ภิ รมย์พร รุ่ งไพร น้ําเพชร พรทวี อภิรดี พรทวี ฯลฯ
นอกจากจบการศึกษาในระดับปริญญาแล้ว บางคนยังมีอาชีพหลักคื อ รับราชการและแสดงลิ เกด้วย เช่ น
ประสิ ทธิ์ วงษ์ นิล (ข้าราชการสํานักวัฒนธรรมกี ฬาและการท่องเที่ยว กรุงเทพมหานคร) ระพี พรรณ สิทธิ
สาร (ครู วิทยาลั ยนาฏศิลป) สิริรั กษ์ พรทวี (ครูโรงเรียนหั นคาราษฎร์รังสฤษฏ์ จังหวั ดชัยนาท) สํ าหรับผู้
แสดงลิเกที่อยู่ ในวัยเด็กและวัยรุ่ นส่วนใหญ่ก็อยู่ ในวัยศึกษาเล่าเรียนทั้งในระดับประถมศึกษา มั ธยมศึกษา
และอุดมศึ กษา ซึ่งบุคคลกลุ่มนี้ ต้องแบ่ งเวลาทั้ งการเรียนและการแสดงลิเกไปพร้อม ๆ กัน ตัวอย่างเช่น
คณะศรราม น้ําเพชร เป็นคณะลิเกที่ ผู้แสดงส่วนใหญ่เป็นเด็ กและวัยรุ่ น กลางวันไปโรงเรียน กลางคืนต้อง
แสดงลิ เก บางเดื อนมีงานเกือบทุ กวันจนแทบไม่มี เวลาพักผ่ อน นับว่ าการศึกษาของผู้แสดงลิ เกนั้น
เปลี่ ยนแปลงไปจากเดิมที่ วัยเด็กไม่มีโอกาสเรียนหนั งสือจึงมีเวลาฝึ กหัดแสดงลิเกอย่างเต็มที่ ส่วนเด็กและ
วั ยรุ่นในปั จจุบันต้ องเรียนหนั งสือและแสดงลิเกไปด้วยซึ่งถือว่าต้องรั บผิดชอบมากขึ้นเป็ นสองเท่า แต่ก็มี
บางคนที่ ต้องเลือกอย่ างใดอย่างหนึ่ง กล่าวคือ หยุดการเรียนเพื่อหั นมาประกอบอาชีพแสดงลิเกเป็นอาชีพ
หลัก หรือบางคนหยุดการแสดงลิเกไว้เพื่อเรียนหนั งสือให้จบเสียก่อนแล้ วค่อยกลับไปแสดง ทั้งนี้ขึ้นอยู่กั บ
เหตุ ผลและความจําเป็นในครอบครัวของแต่ละคน
เรื่องการประกอบอาชีพ ฐานะความเป็นอยู่ และการศึกษาของลิ เกนี้ ผู้ วิจัยได้สอบถามข้อมูลจาก
ผู้แสดงลิ เกและบุคคลทั่วไป ทํ าให้ทราบถึงภาพสะท้อนของอาชีพลิเกซึ่งเป็นประโยชน์ต่อการศึกษา ดังนี้
ครูบุญเลิ ศ นาจพินิจ ศิลปินแห่ งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (ลิเก) ประจําปี พ.ศ. ๒๕๓๙ แสดง
ความคิ ดเห็นว่า
...ลิ เก เป็นศิ ลปะที่อยู่ คู่แผ่ นดิ นไทยมาร้อยกว่าปี นับว่ ามีความเข้ มแข็ งมาก
พอสมควร ลิ เกรักษาศิลปะด้ วยภู มิ ปัญญาของเขาเองโดยไม่ เคยมีรั ฐบาลใดมาช่ วย
สนั บสนุน เดิมนั้ นสังคมชั้นสู งก็ไม่สนใจและดู เหมือนจะรังเกี ยจด้ วยซ้ําไป แต่ มาสมัยนี้
ทุกสั งคมเป็นที่ทราบกันดี การที่จะแสดงลิเกให้ดี ได้นั้นต้องประกอบด้วยกันหลายอย่าง
ทั้งคุณลักษณะรูปร่าง หน้าตา น้ําเสียง การรํา การร้อง การเจรจา ทุกอย่ างอยู่ในตัวของ
มั นเองทั้งหมดจนสามารถประกอบอาชีพและสร้างชื่อเสียงดั งทุกวันนี้เราได้เห็นว่าลิ เกก็
เรี ยนจบปริญญาตรี ปริญญาโทได้เหมื อนบุคคลทั่วไป
(บุญเลิศ นาจพินิจ, สัมภาษณ์, ๑๙ สิงหาคม ๒๕๕๓)
...อาชีพลิ เกเป็นอาชีพที่ไม่ มั่นคง ได้เงิ นมาง่าย แต่รายจ่ ายค่อนข้างสูง ไม่ว่ าจะ
เป็ นชุด เครื่ องประดับ ถ้าหากไม่มี แม่ยกสนับสนุ นช่วยเหลือก็ต้องเก็บเงิ นนานกว่าจะ
ได้ มา สํ าหรับตนเองสภาพครอบครัวเพี ยบพร้ อมทั้งฐานะและการศึ กษา แต่ วันหนึ่ ง
จําเป็ นต้องเลือกงานแล้วหยุดการเรียนไว้ เพื่ อจะทํางาน เพราะอาชีพนี้มี เวลาจํากั ดช่วง
อายุ ที่มากขึ้นทําให้การแสดงไม่เหมาะสม จึงเลื อกที่จะแสดงลิเกก่อน