Page 100 - งานวิจัย - www.culture.go.th/research

๙๐
๕. ด้านเวที ฉาก แสงและเสียง
การแสดงลิเกแต่เดิมนั้ นแสดงที่พื้นมีเสื่ อปู ต่ อมามีการสร้างโรงลิเกขึ้นตามวัดเป็ นโรงไม้แบบ
ถาวร มีหลั งคา ยกพื้นสูงประมาณ ๑ เมตร เมื่อคณะลิเกไปถึงก็ สามารถขึงฉากกั้นได้เลย ต่อมาคณะลิเก
ได้ จัดสร้างเวที ของตนเองขึ้นเพื่ อความสะดวกในการแสดง เป็นเวทีชั่ วคราวที่สามารถรื้อถอน เคลื่อนย้าย
ได้สะดวก สามารถนําไปติดตั้ งได้ทุกสถานที่ ซึ่งนอกจากเวทีแล้วคณะลิ เกยังมีเครื่องเสียง ไฟ และอุปกรณ์
ต่ าง ๆ พร้อมทุกอย่าง เจ้าภาพหรือเจ้าของงานเพี ยงแต่เตรียมเครื่องปั่ นไฟเพื่อใช้กระแสไฟเท่านั้น เวที
ลิ เกในปัจจุบันได้ พัฒนามาเป็นเวทีลอยฟ้าประกอบด้วยโครงเหล็ก และพื้นไม้ เวที ดนตรีอยู่ ด้านข้ างทาง
ขวามือ
สําหรับฉากลิ เกแต่เดิมนั้น ใช้ ผ้ากั้นกลางระหว่ างส่วนหน้าใช้เป็นที่แสดงกับส่ วนหลังใช้เป็นที่
พั กผู้แสดง ต่อมาพัฒนาเป็นฉากผ้าดิ บหรือผ้าใบวาดภาพระบายสีน้ํามันเป็นรูปต่าง ๆ หลังจากนั้นใช้ฉาก
ไม้ อัดหลาย ๆ แผ่ นเรียงต่ อกัน โดยวาดภาพระบายสีอย่ างสวยงามเช่นเดียวกับฉากผ้า จนถึ งปัจจุบันนี้
ฉากลิเกปรับเปลี่ยนเป็นการพิมพ์ด้วยระบบคอมพิ วเตอร์ลงบนแผ่นไวนิล (vinyl) ภาพมี ลักษณะสวยงาม
ตามธรรมชาติและคมชัดยิ่งขึ้น
นอกจากเวทีและฉากแล้ว เรื่ องของแสงและเสียง ก็ มี การปรับเปลี่ยนไปตามยุคสมัยด้วย
ความเจริ ญก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี จึงมีการพัฒนาระบบแสงและเสียง ตลอดจนอุ ปกรณ์
เครื่องใช้ เช่ น ไมโครโฟน สปอตไลท์ รวมถึงมี การประดับไปที่เครื่องแต่งกายด้ วย เช่น คณะสายทอง ภูธร
ได้สร้ างสรรค์นําไฟมาประดับที่เสื้อผ้ า เรียกว่า ลิเกไฟฟ้า ซึ่งเป็นการสร้างความแปลกใหม่ให้กับวงการลิ เก
จากการศึ กษาความคลี่ คลายเปลี่ยนแปลงด้ านภู มิ ปัญญาของลิ เกพบว่ าเป็นภู มิปั ญญาที่
เกิดขึ้นจากการเรียนรู้ การฝึกฝน สั่งสมประสบการณ์ และถ่ายทอดสืบต่อกั น โดยที่ยังคงรักษาภูมิ ปัญญา
ดั้ งเดิมที่เห็นว่าดี ถูกต้อง เหมาะสมไว้ ในขณะเดี ยวกันก็ได้มี การปรับเปลี่ ยนพัฒนาบางสิ่งบางอย่างให้ดี ขึ้น
ตามยุคสมัยและสภาพสังคมปัจจุบัน
การที่ลิ เกได้ปรั บปรุงพั ฒนาภู มิ ปัญญาต่ าง ๆ นั้ นก็ เพื่อสร้ างความน่ าสนใจ ชวนให้ผู้ ชม
ติ ดตามผลงานการแสดง จนถึงการนิยมชมชอบในผลงานคณะของตน ซึ่งสอดคล้องกับทฤษฎีการแสดง ที่
พิ เชฐ สายพันธ์ และนฤพนธ์ ด้ วงวิเศษ (๒๕๔๑ : ๑๓) กล่ าวว่า “การแสดงต้องทําให้เป็นที่ต้องตา ติดใจ
มากที่สุด เพราะมีข้อจํ ากัดในเรื่องของเวลา โอกาสของการแสดง สถานที่ คนดู” ทั้ งนี้เพื่ อให้ลิเกสามารถ
ดํ ารงอยู่ในวัฒนธรรมไทยต่อไปลิ เกจึงต้องมีการแก้ปัญหา ปรับตัว เรียนรู้สิ่งต่าง ๆ เพื่อความอยู่รอด ดังที่
วิ มล จิโรจพันธ์ และคณะ. (๒๕๔๘ : ๑๒๔) กล่ าวว่า “ภูมิปัญญาไทยเป็นเรื่องของการแก้ปัญหา การ
จัดการ การปรั บตัว การเรียนรู้ เพื่อความอยู่รอดของบุคคลชุมชน และสังคม”
ดั งนั้นความคลี่ คลายเปลี่ ยนแปลงด้านภูมิ ปัญญาที่ปรากฏในการแสดงลิ เกจึ งเป็นความ
เปลี่ ยนแปลงเพื่อแก้ ปัญหา การจัดการ การปรับตัว การเรียนรู้ ซึ่งจะทําให้ลิเกยั งคงอยู่คู่สังคมไทยต่อไป